Na een eerdere test van DALI’s nieuwe DSP-versterker bedoeld voor installateurs (of eigenlijk: voor iedereen die een discrete rack-oplossing zoekt), kijken we hier naar het andere deel van de vergelijking: de speakers. Meer bepaald de M-375’s, forsere modellen die de stereotypes over inbouwspeakers negeren en in plaats daarvan beloven om de hifi-kwaliteit te bieden zoals je die zou verwachten van het Deense merk.
DALI custom install
Recent hadden we de DALI CI AMP-4750 DSP op bezoek, een vierkanaals versterker met uitgebreide instelmogelijkheden die je wellicht in een rack zou plaatsen. In dat artikel verwezen we ook naar de bijhorende inbouwspeakers en subwoofer die werden gebruikt, twee Phantom IW M-375’s en een Phantom IW SUB S-100.
Omdat de vele opties van deze custom-install versterker van DALI best wat uitleg vereisten, lieten we de speakers zelf grotendeels links liggen in het eerste verhaal. Maar er valt zeker wat te vertellen over de M-375’s. En niet enkel als je nadenkt over het gebruik van (betere) inbouwspeakers in je woning. DALI biedt namelijk ook frames aan waarin je deze weergevers kunt plaatsen, waardoor ze getransformeerd worden tot on-wall speakers. Dat maakt ze voor een ruimer publiek interessant. Bijvoorbeeld links en rechts van een groot tv-scherm of als je in een beperkte ruimte een thuisbioscoop wil bouwen maar niet in de muur mag breken.
Daarnet zag je wellicht het woord ‘betere’ tussen haakjes staan. Aan 1.299 euro per stuk zit de Phantom IW M-375 in een klasse waar die term echt wel bij past. Er zijn heel wat inbouwspeakers te vinden met veel lagere prijskaartjes, maar deze DALI’s zitten in een categorie die heel wat hoger mikt. Z’n constructie, omvang en driveropstelling maakt het een speaker die eerder in een thuisbioscoop zal te vinden zijn, of bij een woonkameropstelling waar subtiliteit even belangrijk is als geluidskwaliteit.
Voorzien van SMC
DALI mag bekend staan als bouwer van fraaie hifi-speakers, sinds 2017 produceert het ook inbouwspeakers. Wat eigenwijs is, is dat het bedrijf daarbij trouw blijft aan z’n roots – wat zorgt voor een sterkere band tussen de hifi- en de CI-speakers dan normaal het geval is. De eerste lijn inbouwspeakers die het merk uitbracht was de Phantom S-familie, bedoeld voor veeleisende cinemabouwers.
Het topmodel is de Phantom S-280, een 1,5 meter hoge speaker met twee 8-inch woofers en twee 10-inch passieve woofers, plus de combinatie van een dome-tweeter en een ribbon-tweeter die heel kenmerkend is voor de Denen. Toen de speaker enkele jaren geleden werd afgeleverd voor een EISA-test verscheen een paar S-280’s alvast gemonteerd op grote frames én in grote flightcases in de gang. Goed voor aardig wat kilo’s; dat was nog eens klusje om ze uit te pakken en op te stellen…
De M-375 waarmee wij aan de slag gingen is een stuk kleiner – maar dat zeggen we vooral omdat de herinnering aan de S-280 nog vers is. Die speaker is echt immens groot. Bij de M-375 gaat nog altijd wel om een forsere inbouwspeaker die een actieve 7-inch midrange-woofer combineert met twee 7-inch passieve radiatoren om de ondergrens qua lage frequenties naar beneden te duwen.
De donkerrode houtvezelconus is eveneens een kenmerkend iets voor DALI, je ziet hetzelfde materiaal bij nagenoeg alle hifi-weergevers van het bedrijf terugkomen. Intern is ook het SMC-materiaal te vinden, een duurder ijzer-alternatief dat magnetisch is maar elektrisch amper geleidt. Dat zorgt voor minder vervorming en is een geliefd materiaal van de Denen. Door de hogere prijs duikt het enkel in de duurdere hifi-modellen op, zoals de Epikore of de machtige Kore-toren. Ook bij de M-375 dus, specifiek in de pole piece of poolkern van het motorsysteem in de driver. Geen budgetspeaker dus, wat je wellicht al wel doorhad.
Past in een backbox of frame
Het praktische aspect is bij een inbouwspeaker altijd heel belangrijk. Als je zo’n 10 kilogram wegende kostbare speaker in de muur moet monteren, moet dat vooral snel en secuur kunnen. Zoals het hoort, is er bij de M-375 over nagedacht. De volledig gesloten speaker past in een uitsparing of een frame dankzij zes dogleg brackets die tijdens het transport in de behuizing verscholen zitten. Zodra je een van de zes inbusschroeven aan de voorkant aan begint te draaien, klikt zo’n bracket achteraan negentig graden naar buiten.
Naarmate je de schroef dan verder aanvijst, beweegt het naar voren zodat het bracket vastklemt op de rand van de back box of frame. Het is heel intuïtief en DALI levert zelfs een gepaste 3-mm zeskant-bit voor een boormachine mee. Ondanks het iets hogere gewicht van deze forsere inbouwspeaker, lijkt het niet echt uitdagend om het te monteren. Plaatsen en aanschroeven.
Bij de speaker hoort een rooster dat magnetisch – en met veel kracht – vastklikt. Het is in het wit, met veel kleine gaatjes. Hierdoor behoudt het ook grotendeels zijn kleur als je het op afstand ziet; bij roosters met weinig en grote gaatjes lijkt de kleur vaak eerder grijs dan wit.
Klaar voor de thuisbioscoop
De M-375 is een echt LCR-model. Plaats je hem liggend als centerkanaal, dan is de hybrid tweeter-module uiteraard verkeerd georiënteerd. Het is immers ontworpen om horizontaal breed uit te stralen – als de ribbon-tweeter bovenaan staat en de dome-tweeter er net onder. Maar dat is geen probleem. Want net als bij sommige andere DALI hifi-speakers, zoals de Rubikore Cinema, kun je door vier schroeven los te maken heel de module een kwart roteren zodat de dome-tweeter weer bovenaan staat. Dit is nodig om te zorgen dat de uitstraling van beide tweeters klopt en je een brede sweet spot krijgt.
Als je inderdaad voor een stereo- of LCR-opstelling rond een scherm opteert, dan kies je best voor een symmetrische opstelling rond de tv. Dat gaat ook het meest natuurlijke geluidsbeeld rond de actie op het scherm opleveren. DALI heeft zelf wat advies over de ideale afstanden te geef, waarbij vooral de aloude regel opvalt dat de afstand tussen L en R ongeveer gelijk moet zijn aan de afstand van het scherm naar je zitplaats.
Dat de ontwerpers van de M-375 gedacht hebben aan alle situaties waarin de speaker terecht kan komen, blijkt ook uit de HF+-knop aan de voorkant. Als je de tuimelschakelaar op ‘aan’ zet, wordt er iets meer hoog voorzien. Deze optie is er vooral voor scenario’s waarbij de M-375 in een thuisbioscoop achter een projectiescherm terechtkomt. Uiteraard wordt dan voor een akoestisch transparant materiaal gekozen, maar zelfs zo’n scherm kan iets van hoogdetail afremmen. Vandaar de mogelijkheid om wat high frequencies – vandaar HF – toe te voegen.
Subwoofer met een streepje Purifi
Zeker in een thuisbioscoop is een subwoofer (of meerdere) toevoegen geen overbodigheid. Ondanks de aanwezigheid van drie woofers op de M-375 moet je voor ultrabassen toch zo’n gespecialiseerde speaker erbij halen. De DALI SUB S-100 – waarvan er twee stuks werden afgeleverd – is een passief model, zoals bij CI-modellen meestal het geval is. En wat voor een, want de centraal gemonteerde 10-inch woofer maakt voor een flinke sub. Toch qua hoogte en breedte, want qua dikte is het net opmerkelijk mager. De inbouwdiepte van 10,2 cm is heel bescheiden, er is vergeleken met sommige andere inbouwsubs een heel wat minder diepe uitsparing nodig. Ook omdat er geen bijkomende backbox vereist is.
Ook de SUB S-100 hebben we getest gemonteerd in een frame. Die opbouwoptie is opnieuw expliciet voorzien; DALI zelf voegt toe dat je deze subwoofer door z’n geringe diepte (of als je hem neerlegt: hoogte) onder een meubel of sofa kan plaatsen.Een zaak die in het oog sprong toen we de SUB S-100 voor het eerst zagen tijdens een bezoek aan de DALI-fabriek vorig jaar: de grillige surround rond de conus. Het deed meteen denken aan de NaturalSurround van de Purifi Ushindi-woofers. Geen toeval natuurlijk, want Purifi is net als DALI zelf (mede)opgericht werd door Peter Lyngdorf. Er is dus een zekere link, en DALI geeft ook toe dat Purifi meegewerkt heeft aan het ontwerp. Maar de driver zelf is van DALI, de samenwerking lijkt enkel betrekking te hebben op de cirkel rond de conus. De chaotische pieken en dalen waarmee het pronkt, dienen om een lineaire excursie te verkrijgen, waardoor de lange slag-woofer een idealere pistonbeweging krijgt.
Fijn detail in heel de kamer
De frames met de M-375’s kunnen voor praktische redenen niet helemaal vlak tegen de muur worden geplaatst. Dat is natuurlijk een nadeel, want de speakers rekenen ten dele op de boundary effect om optimaal te presteren. Wetende dat dit een zwak punt, plaats ik wel akoestische panelen om de ruimte tussen speaker en muur op te vullen. Opnieuw niet ideaal, maar toch dichter bij hoe de speakers in ideale omstandigheden presteren. Een Bluesound Node (2024) opereert als brug tussen tv en de CI AMP-4750 DSP, en als bron. Gezien de twee M-375’s de 65-inch LG OLED flankeren, zijn ze in dit scenario perfect opgesteld om tv-geluid weer te geven.
Tijdens het bekijken van een aflevering van ‘Murderbot’ (Apple TV) bijvoorbeeld, leverden de M-375’s een heel volle, rijke weergave. De subwoofer is zonder twijfel een waardevolle toevoeging om geluidseffecten meer massa te geven, bijvoorbeeld als de hopper-voertuig zich neerzet op de grond of een deur sluit. Waar de DALI’s in de eerste plaats mee scoren is hun kamervullend karakter. Er is een fijne luisterervaring, ook aan de zijkant van een grote L-vormige sofa. Verstaanbaar van dialogen en detailvorming is zelfs onder een vrij grote hoek prima, wat een plus is als je met meerdere mensen naar een film zit te kijken. Het zijn kwaliteiten die een paar rondjes rijden in ‘F1 2024’ via een Xbox Series X eveneens leuk maken. Het geluidsbeeld is groot en barst van het detail, wat wel een plus is bij games die vaak behoorlijk gesofistikeerde sounddesigns bezitten. Bij dit spel valt het wel mee qua complexiteit, maar de helderheid blijft een plus. De aanwijzingen van de race engineer via de radio komen helder en los van de felle motorgeluiden door, bijvoorbeeld.
DALI-speakers kennen we inmiddels door en door, en de zaken die het Deense bedrijf belangrijk vinden zijn hierdoor meteen te herkennen. Misschien dat de stem van Anna B Savage op ‘Talk To Me’ van ‘You & i are Earth’ op een paar losse Rubikore 6’en zoals ik een aantal maanden geleden testen een tikje helderder zouden zijn en de bassen iets strakker, maar dat kan het ook het effect van de suboptimale plaatsing zijn. Een sterke conclusie is dat die paar M-375’s met de ogen toe even goed een paar losse luidsprekers van een hogere klasse zouden zijn. Zo klinken de folksnaarinstrumenten op ‘Hellstedts gamla brudmarsch’ van de Zweedse groep Väsen heel egaal en authentiek, veel meer ‘hifi’ dan vaak bij inbouw het geval is.
De sfeervolle elektronische track ‘Daniell In The Sea’ van Jonsi & Alex, te vinden op de LateNightTales-album gecureerd door John Hopkins, vind ik dan weer indrukwekkend omdat de knetterende geluidjes die erin verwerkt zijn heel breed in de kamer verschijnen. De repetitieve synthesizerloop blijft zo gefocust tussen de twee, maar die klanken verrassen dan weer door veel verder weg te verschijnen.
Een passieve subwoofer (of twee) afregelen via de DALI CI AMP-4750 DSP gaat relatief vlot. Met ‘Theme From Turnpike’ van dEUS is het vinden van de juiste balans tussen de M-375’s en de SUB S-100 snel gefikst, en krijgen we die dreigende progressie die het nummer voortstuwt geslaagd aangeleverd. Het is strak en afgemeten, maar niet té. Ook bij verschillende actiefilms is de SUB S-100 een effectieve toevoeging, onmisbaar eigenlijk als je dat cinemagevoel wil ervaren. De DALI-sub klinkt vooral als een echte subwoofer, een groot contrast met het wolligere karakter van de vele soundbarsubs die in dezelfde periode ook op bezoek waren.
Conclusie
DALI heeft een ijzersterke reputatie in de hifi-wereld, maar het toont ook het nodige in huis te hebben om in het CI-segment een goede naam op te bouwen. De M-375 en SUB S-100 zijn een mooi voorbeeld van waar de Denen hun pijlen op richten: het betere segment, waar geluidskwaliteit wél een belangrijk dimensie is. De typische DALI-kwaliteiten, zoals een brede uitstraling, dynamisch vermogen, hifi-waardige prestaties en een neus voor detail maken onder meer deze M-375 een interessante keuze bij het bouwen van een thuisbioscoop. Of als je een betere stereo-ervaring zoekt in een woonkamer zonder deze vol te stouwen met losse speakers. Die laatste blijven wellicht het ultieme voor de veeleisende audiofiel. Maar wat DALI aantoont is dat zij – samen met een handvol andere traditionele hifi-merken die CI al omhelsden – die ervaring ook kunnen bieden vanuit discrete, high-end inbouwspeakers.
DALI Phantom IW M-375
1.299 euro | www.dali-loudspeakers.com
Beoordeling 5 op 5
