SAMENVATTING

Het allerbeste dat Denon in huis heeft op vlak van stereoweergave? Dat is nu de PMA3000NE-versterker, die je eventueel aanvult met de DCD-3000NE SACD/cd-speler. Samen vormen ze een systeem dat het allerbeste van het 115-jaar oude Japanse bedrijf laat horen – en daarbij ook enkele verrassingen herbergt.

Denon 

Denon is een van de oudste hifi-merken op de planeet, een diep in traditie ondergedompelde audiofabrikant die goed weet wat het wil. Daarom dat de PMA-3000NE-versterker die hier wordt bekeken al de tiende generatie is van het topmodel van de PMA-stereolijn. Tien generaties, dat mag tellen. Als je dan terugblikt over dat rijk verleden, dan zie je een design dat vooral de laatste iteraties gestaag werd getweakt eerder dan helemaal overhoopgehaald.

Zo ook bij de PMA-3000NE, die je mag zien als de opvolger van zowel de PMA-2500NE uit 2016 als de DCD-A110. Die laatste was echter een gelimiteerd jubileummodel.

Beide vormden de basis waarop de PMA-3000NE gebouwd werd en waar allerlei verbeteringen aan werden aangebracht. De PMA-A110 introduceerde bijvoorbeeld een DAC-gedeelte vier DAC-chips, iets dat de nieuwe Denon-versterker overneemt maar wel met nieuwe chips van ESS (in plaats van Burr-Brown). Het is een typevoorbeeld van de vele kleine en grote aanpassingen die de Japanse fabrikant aanbracht. Er is echter heel wat meer veranderd dan het bijna ongewijzigde frontpaneel suggereert.  

Twee vlaggenschepen 

De PMA-3000NE zal de komende jaren het vlaggenschip van Denon zijn als het gaat om stereoweergave, boven de betaalbare modellen zoals de PMA-600NE, PMA-900HNE en PMA-1700NE torent. Aan 3.499 euro adviesprijs is een serieuze sprong vergeleken met die PMA-1700NE, maar je krijgt er een substantiële upgrade voor in de plaats.

Opvallend aan dit model is dat het voorzien is van een phono-ingang die geschikt is voor MM- en MM-cartridges. Moving coil-ondersteuning is uitzonderlijk op een toestel zoals dit. Sommigen zouden argumenteren dat je bij een MC-element toch best met een externe phonovoorversterker zou werken. Maar het is wel fijn dat de PMA-3000NE het mogelijk maakt én het is ook logisch, gegeven Denons voorliefde voor MM-elementen. Met z’n vele analoge en digitale ingangen is het aansluiten van andere bronnen ook niet bepaald lastig.

Het is nog een Denon-traditie dat z’n topmodel qua stereoversterker ook altijd een partner krijgt in de vorm van een high-end schijfjesspeler. Dat is deze keer de DCD-3000NE, de opvolger van de DCD-2500NE. SACD’s afspelen staat mee op het menu, al kan de DCD-3000NE natuurlijk om met muziek-cd’s en cd-r’s.

De DCD-3000NE is gebouwd rond een eigen hoogwaardige Denon-mechanisme, waarmee het bedrijf een van de weinige is die nog op dit niveau cd-drives bouwt. Het bezit digitale uitgangen zodat je het eventueel kunt gebruiken als cd-transport, maar er is de moeite gedaan om de speler te voorzien van een uitgebreid DAC-gedeelte. Gebaseerd op vier ESS-chips en met een volledig discrete analoog-uitgangsgedeelte – in feite hetzelfde als bij de PMA-3000NE – legt de ingebouwde DAC van de DCD-3000NE sterke argumenten op tafel om hem toch vooral analoog op je versterker te hangen.

Gegeven de gebalanceerde opbouw van die DA-converter hadden we hier wel graag een XLR-uitgang gezien, dat had de speler wel verdiend. Maar los daarvan heeft deze bijna 17-kg wegende schijfjesspeler veel te bieden.

Vertrouwd design met Japanse toets 

En neen, de PMA-3000NE en DCD-3000NE verleggen de grenzen niet qua design. Zoals gezegd heeft Denon wel iets conservatief, waardoor je niet opeens een heel ander uiterlijk moet verwachten. Je moet al goed kijken om het verschil te zien tussen de PMA-3000NE en de voorgaande PMA-2500NE (de jongere PMA-A110 was er in een grafietgrijs, dat valt wel op).

Maar is dat dan zo erg? Niet bepaald, want de PMA-3000NE behoudt daarmee de solide, kracht uitstralende van Denons topmodellen. Het hoge voorpaneel uit een stuk aluminium met de kenmerkende ‘knik’ bovenaan straalt iets heel betrouwbaar uit, er hangt zelfs een zeker vintage-sfeer rond. De immense draaiknop in het midden met de knap uitgefreesde ring rondom zorgt daar zeker voor, maar ook de old-school knoppen voor treble, bass en balance. Kortom, het is een echt Japanse versterker die met z’n hoogte van 18 cm en gewicht van bijna 25 kg echt wel opvalt.

Een kleine toegeving aan de moderniteit is de OLED-display. Maar verwacht hier niets meer dan een scherm op formaat van een prijssticker die uit de weegschaal in de groenafdeling van de supermarkt rolt, met hier enkel informatie over de gekozen ingang op. Kies je voor analoge modus 2 (zie verder) dan schakelt het scherm zich zelfs uit.

Zoals meestal bij Denon, kun je kiezen uit een zwarte of (onze favoriet) een zilverkleurige uitvoering van de PMA-3000NE en de DCD-3000NE. Zoals je op de foto’s bij deze review kunt zien, ontvingen we de versterker in het zilver en de speler in het zwart. Helemaal harmonieus oogt dat niet, maar als je beide apparaten in dezelfde kleur neemt krijg je een heel knap bij elkaar passend systeem.

Omdat Denon een consequente designtaal hanteert, kun je ook makkelijk andere componenten toevoegen. Een voor de hand liggende kandidaat is de DMP-2000NE, een uitstekende netwerkspeler met HDMI-ARC-ingang die precies toevoegt wat je eventueel zou missen bij een PMA-3000NE en DCD-3000NE-systeem. Want hoewel de PMA-3000NE als geïntegreerde versterker heel volledig mag genoemd worden, is er geen streamingluik toegevoegd noch HDMI. Dat zijn nu eenmaal zaken die ontwerpers die meer puristisch zijn ingesteld als heel storend – neem dat maar letterlijk – ervaren en liever apart houden. Gaat het over vinyl, dan zal Denon vast graag ook de DP-3000NE-draaitafel aanreiken, een platenspeler die echt bedoeld is als een topmodel.

De schijf is nog niet dood 

Het is geen nieuws: de muziek-cd kent wel een zekere revival, al spreek je niet over een heropleving op de schaal van vinyl. Toch zijn er aardig wat muziekliefhebbers die het herontdekken. Mede omdat het medium stiekem toch een hele goede kwaliteit biedt én je de schijfjes vaak voor een prikje kunt oppikken. Misschien speelt er ook mee dat sommigen hun muziek verkiezen te bezitten, tegenover de wispelturigheid van muziek die je ‘huurt’ via een streamingdienst. Het is ook geen geheim dat in Japan en Azië in het algemeen de cd relatief gesproken nog best heel populair is, iets waar Denon vast niet blind voor is.

Van die cd-revival profiteert SACD niet echt mee, omdat er nu eenmaal nooit veel in dit formaat verschenen is. Maar weinig is niet hetzelfde als niets, want zelfs tegenwoordig verschijnt er nog wel wat in het SACD-formaat. Het LSO bijvoorbeeld, heeft nog heel wat releases die het op hybride schijven uitbrengt die zowel op een cd- als SACD-speler afspelen. En ook bij het Noorse 2L, de lui die graag Grammy’s verzamelen vanwege hun opnamekwaliteit, duiken SACD’s nog op. Kortom, als je in bepaalde genres – met name klassiek – dieper duikt, kun je nog nieuw materiaal op SACD tegenkomen. Overigens zijn wat oudere SACD-schijven vaak ook behoorlijk goedkoop, al zijn er handelaars die waanzinnige prijzen vragen voor bepaalde releases.

Denon is dan het merk bij uitstek dat de cd en SACD trouw is gebleven. Inmiddels er wel weer wat anderen die cd-spelers uitbrengen om in te spelen op de mini-revival, maar Denon is er nooit mee gestopt. De DCD-3000NE die in de testruimte arriveert voelt dus allesbehalve als iets uitzonderlijk. Integendeel.

Sleutelen aan de motor 

Eigenlijk is het wel gek dat het merk zo conservatief is over het geciteerde vermogen van de PMA-3000NE. 2 x 80 Watt (voor 8 Ohm speakers), veel klinkt het niet. Dat vermogen is natuurlijk niet zo weinig, we zijn allemaal wat misleid door apparaten zoals soundbars, partyspeakers en draadloze weergevers die volgens creatieve marketingafdelingen moeiteloos honderden watts produceren. Maar 2 x 80 watt is zeker wel iets, zeker bij een apparaat dat voorzien is van een voeding die het nodige kan leveren als een dynamische piek langskomt.

Daar komt bij dat de PMA-3000NE een heel stuk krachtiger is dan wat dat cijfer suggereert. Zoals voorheen opteert Denon voor een UHC-MOS Single Push-Pull-aanpak, een zeer eenvoudige klasse A/B-schakeling, ondersteund door een potige dubbele voeding die dikke koperen staven gebruikt in plaats van draden om hoge stromen over te brengen. Best indrukwekkend, dit trucje dat we eerder ook bij de AVC-A1H zagen.

Het lijstje met verbeteringen is bij de PMA-3000NE behoorlijk lang. De eerder vermelde stap naar een DAC met vier ES9018K2M-chips is een belangrijke, maar zeker niet de enige. De volledige isolatie van de USB-ingang die je gebruikt om hi-resaudio bij de DA-convertor aan te brengen wordt hier aangescherpt met een nieuwe XMOS-controller en andere stappen om jitter te verminderen.

Het merk haalt ook z’n geliefde ULTRA AL32-processing, waarbij alle digitale audio eerst naar 1,536 MHz wordt geupsampled vooraleer aan de DAC aan te bieden. Het analoge output-deel net na de DAC-chips is een discrete module die volgens de Denon-ontwerpers heel wat beter is geworden.

Barst van de dynamiek en emotie 

De Denon-set bracht wel wat tijd door in de testruimte. In die vier-vijf weken hing het aan een varia van speakers, waaronder de Monitor Audio Gold 300 6G-vloerstaanders. Zeker geen slechte combinatie, want het directe, krachtige Denon-huisgeluid past er goed bij en de MA’s onthulden goed de dynamische talenten van de versterker. Een match was er ook met de neutralere EPOS ES-28N-speakers die ontworpen zijn door Karl-Heinz Fink, de man die een enorme hoeveelheid luidsprekers voor talloze andere merken ontwierp. Bij EPOS doet hij, net als bij Fink Team, z’n eigen ding. Het leverde in dit geval een vloerstaander op die op vele fronten goed scoort, mits het aangestuurd wordt door een versterker die wat pk’s kan neerzetten. Dat is in elk geval geen probleem bij de PMA-3000NE.

Bij Denon wordt vaak ingezoomd op de dynamiek en directheid, maar het merk laat hier ook zien dat het detail en zelfs heel fijne accenten naar boven kan brengen. Het wondermooie album ‘Foxes in the Snow’ van Jason Isbell, de vroegere voorman van Drive-by Truckers, staat zo vol met country-western/americana pareltjes, waarbij de zanger en z’n akoestische gitaar als enigen aan bod komen. Ook delicate geluiden en harmonische klanken zijn erbij tijdens ‘Ride to Robert’s’, waardoor de gitaar ook echt een natuurlijke, volle aanwezigheid is. De hele presentatie is wat strakker en geconcentreerd, wat de volle nadruk legt op Isbells stem.

Of er nog SACD’s worden gemaakt? De vierdelige ‘Dvorák: Symphonies Nos 6–9’ van het London Symphony Orchestra verscheen in het najaar van 2024, dus daar heb je alvast één antwoord. De cd-doos is zeker niet de enige die we van dit label hebben, want het zijn altijd puike registraties. Meer zelfs, de Dvo?ák-collectie krijg je op SACD in stereo én in 5.1, wat helemaal mooi is. De DCD-3000NE kan natuurlijk enkel de 2-kanaalsversie afspelen.

Voor deze test haal ik disc 3 boven, met de beroemde symfonie n°9 van de Tsjechisch componist – beter bekend als de Nieuwe Wereld-symfonie. Op de EPOS-speakers aangestuurd door de PMA-3000NE komt het filmische karakter van de vier bewegingen heel vloeiend en omhullend de kamer ingerold. Het is een symfonie dat wisselt van grootste dynamische uithalen, maar vooral het moet hebben van z’n ingetogen romantische delen.

Deel IV, met z’n machtige hoorns en pauken die vaak voor filmsoundtracks zijn gebruikt, kreeg ik heel overtuigend aangeleverd. Hoewel deze speakers wat lastiger aan te sturen zijn, doet de Denon-versterker het perfect. De vele ritmewisselingen en de rijke dynamiek zijn zoals het hoort present, wat me helemaal in dit opwindend stuk onderdompelde. De DCD-3000NE levert bovenal het nodige detail, zonder dat het hier klinisch werd of pakweg de blazers scherp uit de hoek kwamen. Speelsheid is hier zeker ook aanwezig, met zachte, vloeiend weergegeven fluiten die de weg effenen voor heel het orkest. Een puike registratie die de Denon-set excellent neerzet. Uiteraard zijn de speakers die aan het systeem hangen ook cruciaal, maar wat de DCD-3000NE en de PMA-3000NE aanleveren is van zo’n niveau dat de 44 minuten van deze symfonie voorbij waren.

Kan ook voor de tv zorgen 

Hoewel de DMP-2000NE de logische aanvulling lijkt bij de Denon-versterker, gebruik ik de DMP-A8 van Eversolo die vast in de testruimte staat om te streamen. Eerst nog met de A8 analoog aangesloten, kwam de progrock op ‘No Title As Of 13 February 2024 28.330 Dead’ van Godspeed You! Black Emporer langs. Een hoogtepunt (en meteen de finale track) is ‘Grey Rubble – Green Shoots’, een nummer dat zoals de meeste GYBE-composities een grote gitaarmuur neerzet om op te bouwen naar een crescendo. Het met veel gewicht neerzetten was in elk geval geen echte uitdaging. De Denon-versterker geeft vlot volume en massa aan, met voldoende openheid om de viool die aanvankelijk ver in de achtergrond opduikt toch een plaats te geven. De bedoeling bij deze band lijkt altijd wel om je bijna te overrompelen met veel lagen die op elkaar gestapeld zijn, een missie die op de Denon goed lukt. Wel was het interessant om dit nummer opnieuw te beluisteren, maar nu met de DMP-A8 als digitale transport via USB aangesloten op de DAC van de PMA-3000NE. Dat leverde een detailrijkere, iets heldere weergave waar bijvoorbeeld die strijkers prominenter overkwamen.

Niet iedereen zal de televisie willen verbinden met een systeem zoals deze. Maar als je dan toch een zeer goede versterker en speakers hebt staan, dan valt daar zeker iets voor te zeggen. Dat kan rechtstreeks via een van de optische ingangen, in mijn geval koos ik ervoor om de tv op de HDMI-eARC-ingang van de DMP-A8 te hangen. Geen slechte zet, want het Denon-huisgeluid past goed bij filmische soundtracks en tv-reeksen.

Het mag geen surround zijn, de nachtelijke tocht door het totaal vernietigde stadje Écoust in ‘1917’ van Sam Mendes werd heel omhullend gebracht. Ook tijdens de bekende scène als de koerier dwars op de chargerende infanterie loopt, zorgt de intensiteit en grootschaligheid voor veel beleving waarbij de muziek van Thomas Newman met veel impact wordt aangeleverd.

Conclusie 

Denon is binnen de audiowereld een mainstream-verhaal. En dat speelt in dit geval een beetje in z’n nadeel. Met name de PMA-3000NE is een versterker die met een andere merksticker wellicht een veel hogere prijs zou dragen, maar omdat het een Denon is door sommigen onterecht links zou worden gelaten. En dat is spijtig, want je spreek hier over een mooie versterker. De bouwkwaliteit is extreem goed, met dank aan de Shirikawa-fabriek, en het audiodesign is van de bovenste plank. En dat hoor je, zowel als je vinyl afspeelt via de phono-ingangen of gebruikmaakt van de viervoudige DAC. Dat de versterker ook nog eens heel wat krachtiger en kwieker is dan de opgegeven specificaties aangeven, dat is wel echt een bonus.

De ultra solide DCD-3000NE is z’n referentienaam waardig. Uiteraard is het kunnen afspelen van SACD’s behoorlijk niche, maar ook bij gewone audio-cd’s heeft deze speler met prima DAC-gedeelte veel te bieden. Het is zeker niet de goedkoopste manier om je schijven af te spelen, maar wel een van de beste.

Denon PMA-3000NE      
3.499 euro | www.denon-hifi.nl
Beoordeling 5 op 5

Denon DCD-3000NE     
2.500 euro | www.denon-hifi.nl
Beoordeling 4,5 op 5