Je koopt een nieuw apparaat en voor je het weet ligt er weer een paartje standaard zwarte kabels in een kastje. En dat was ondertussen al een jungle van kabels geworden. Zeker als je een surround versterker, dvd/blu-rayspeler, mediabox, spelcomputer, soundbar én/of streamer hebt staan. Of nog meer, want overal zitten ook maar gewoon kabels bij. Je apparaten aansluiten met de standaard bijgeleverde kabels werkt uiteraard prima, maar is het ook een goed idee? Of laat je kwaliteit liggen?
Nog steeds zijn er grote discussies over kabels in de audiowereld. Er is een 'ja'- en een 'nee'-kamp. Voor ons is het eenvoudig: já, kabels maken een verschil. Pak er eens een studieboek over elektrotechniek bij, of een ict-netwerkboek zoals van Cisco. In beide gevallen is kabels een uitgebreid onderwerp. In beide gevallen wordt er aangeven dat er verschil zit in kabels. In dit achtergrondstuk gaan we er eens met een praktische test naar kijken.
Kabels, meters en meters kabels
Een praktische test begint bij een praktische vraag: “Hoeveel audiokwaliteit lopen we mis door de standaard bijgeleverde kabels te gebruiken?”. Want we hebben best wel een zwak voor goéde, betaalbare (instap)audioproducten, maar daar heb je dan vaak wel standaardkabels bij zitten. Misschien denk je nu; "Waarom leveren fabrikanten dan niet direct er goede kabels bij?". Dat antwoord is vrij makkelijk, dan wordt het product te duur. Stel dat Bluesound direct kabels van hoge kwaliteit erbij levert, dan kunnen ze op prijsniveau niet meer concurreren met Sonos. En misschien heb je niet eens alle kabels nodig. Dat is dan ook weer zonde.
Voor onze aanpak kwamen we deze keer bij AudioQuest uit, dat ons heeft geholpen met kennis en informatie, maar ook met kabels. Een grote doos met “instap”-kabels, om precies te zien. Zeg maar het eerste niveau ná wat er standaard bij consumentenelektronica wordt geleverd. Maar voordat we die doos openen, duiken we eerst nog even iets verder de kabeljungle in.
Door dik en dun
Voor onze praktische test hebben we namelijk aardig wat bronnen geraadpleegd. Daar kunnen we heel wat van delen, maar we houden het graag leesbaar, begrijpelijk en toegankelijk. Er zijn voor nu twee zaken belangrijk:
1. Kwaliteit behouden als het signaal van punt a naar punt b gaat
2. Zorgen dat het signaal niet verstoord wordt door externe factoren
In een hifi keten wordt alles met kabels aan elkaar verbonden. Elk apparaat heeft een stroomkabel nodig, daar begint het al. En je geluid heeft een bron, dat weer doorgelusd wordt naar de versterker.
Laten we even een voorbeeld nemen. Je hebt een netwerkstreamer staan; een Yamaha, Sonos, Bluesound of Cambridge. Vanuit je bron (netwerkstreamer) komt er in hoge kwaliteit een audiobestand/stream binnen, bijvoorbeeld via Tidal. Op het moment dat het geluidsignaal vanuit een audiouitgang op de streamer naar buiten gaat, is de kwaliteit 100 procent (even voor de vorm, dan, los van kwaliteit van de bestanden, die van de componenten, invloed van externe factoren, et cetera). Graag zien we dan die 100 procent ook als zodanig aankomt op de versterker. Dus in het transport van het signaal willen we geen kwaliteit verliezen.
Helaas: we verliezen tijdens het transport een deel van de kwaliteit, er komt zo'n 80 procent aan. Het is precies datgene wat we nu proberen (deels) op te vangen met betere kabels. Denk maar eens aan de tijd dat we allemaal nog via de coaxkabel tv keken. Als het signaal niet goed was op tv, dan moest er eerst een dikkere en betere kabel komen. Mocht dat niet voldoende zijn, omdat de afstand naar de tv te ver was, dan moest er zelfs een versterker tussen komen. Die betere en dikkere kabel, die had aan de binnenkant een dikkere koperen kern zitten. Met de simpele reden om de kwaliteit van punt a naar punt b te behouden. Bij hifi-kabels zien we dat er bijvoorbeeld eveneens met koper gewerkt wordt, maar ook met allerlei kwalitatief geschiktere edelmetalen zoals zilver en goud. Andere samenstellingen, andere eigenschappen. Dat heeft allemaal zijn effect op het geluid, nog los van de bouwkwaliteit.
Wat kabelbouwers al snel doorhadden, is dat een massieve koperen binnenkern niet heel makkelijk een bochtje omgaat. Door kleine aderen bij elkaar te bundelen, ontstaat er een binnenkern van dezelfde diameter, maar wel met meer flexibiliteit in de kabel. Om al dat kabelgeweld in goede banen te leiden, moest er ook een goede beschermlaag omheen. Dat wordt de mantel genoemd, waarmee we rekenen aan de tweede vraag van eerder; we willen dat het signaal wat door de kabel loopt ook beschermd wordt tegen storingen van buitenaf.
De mantel beschermt de kabels fysiek, maar ook tegen stralingen. Elektronische stralingen en magnetische stralingen zijn twee zeer goede voorbeelden. Als jij de magnetron aanzet, de wifi aan hebt staan, aan het bellen bent of naar de FM-radio luistert, het kan allemaal voor ongewenste signaal verstoring zorgen in je audioketen. Mocht je iets ouder zijn, dan weet je dat de speakers bij de pc een verstoord geluid maakten, nog voordat je Nokia 3310 overging. Om die al die storingen zoveel mogelijk tegen te gaan, wordt er dus een goede mantel om de kabels heen ontwikkeld, en dat dan bij alles van luidspreker- tot stroom- en netwerkkabels.
Een kabelfabrikant die gericht kabels ontwikkelt voor audio, kan dus werken met een hoop middelen. Er wordt getest wat een zilveren laag op een koperen uiteinde doet, of een gevlochten metalen mantel, waarbij je de aarde kan laten aflopen. De mogelijkheden grenzen aan de fantasie van de kabelfabrikant. Al deze variabelen doen ook iets met het geluid. Een kabel van Supra klinkt compleet anders dan die van AudioQuest. En dat is maar goed ook. Want geen enkel hifi systeem is hetzelfde. Jouw eigen systeem vraagt dus om een gerichte aanpak. Dat maakt deze hobby ook enorm leuk. Het is een muzikaal avontuur!
Om verder te kunnen doen we een aantal testen. We gaan aan de slag met diverse hifi-producten die we mogen beschouwen als 'instap/betaalbaar', als we dat even een categorie mogen noemen. Die testen we éérst met standaardkabels, en daarna met de in principe betere alternatieven van AudioQuest. Daarbij telt nog een extra aspect: geld. We vinden het belangrijk dat er een goede verhouding is tussen systeem en kabels.
Testen, testen en luisteren
Een tijdje geleden hebben we een testset van Pro-Ject Audio ontvangen, de Pro-Ject Colourful all-in-one. Gelukkig staat deze set er nog, want die is heel geschikt voor deze test. Zelf hebben we daarnaast een Bluesound Powernode 2i staan. Ook Bluesound levert standaard een hoop kabels bij hun producten. Om de Powernode aan te sluiten, gaan we náást de standaarproducten de volgende AudioQuest kabels gebruiken:
- Blueberry HDMI 1.5 meter | 39,95 euro
- Forest RJE – RJE Ethernet 1.5 meter | 99 euro
- NRG-X3 powercable 2 meter | 109,95 euro
- X-2 luidspreker kabel 2x3 meter, afgewerkt met banaanpluggen | 10 euro per meter
Dat brengt ons op een totale investering van 308,60 euro (banaanstekkers niet meegerekend). Maar we beginnen met de standaardkabels. We luisteren naar het nieuwe album van “Greta van Fleet – Starcatcher” en hebben een duidelijk beeld van wat we horen. Als eerst vervangen we de luidspreker kabels en sluiten de X-2 kabels aan.
Het effect is er. We horen namelijk meer. Er zit meer muziek in, meer laag, de zang en gitaren zijn beter te horen. Ook horen we meer gelaagde diepte in de muziek en is de soundstage groter geworden. Over de hele linie is dit een goede upgrade. In de specificaties zie we dat de X2 een semi-solid kabel is en hier zijn winst aan dankt.
We sluiten de standaard luidsprekerkabels weer aan en schakelen over naar een film. Op Amazon Prime kijken we “Fast & Furious 9” uit de bekende/gevierde/gehate reeks. De geloofwaardigheid is ver te zoeken, maar de special effects zijn goed en klinken nog beter. De eerste vijf minuten spelen zich af een racebaan. We kijken de scène en verwisselen vervolgens de HDMI-kabel. De HDMI-kabel is in dit geval alleen voor het geluid. Die loopt via de ARC-aansluiting van de tv naar de Bluesound Powernode 2i. Om vervolgens weer dezelfde scène te kijken. Zit er verschil in het geluid? Het klinkt wat schoner en details zijn net iets frisser. Het lijkt alsof er om verschillende componenten net een klein randje zit, zodat het net iets beter hoorbaar is.
De weergave van lage tonen is waar de meeste winst wordt geboekt. Dat is echt duidelijk te ervaren. We verwachten dat er qua beeld ook een verbetering zal zijn, maar dat is een aanname, en is niet getest.
We steken de standaard HDMI-kabel terug en gaan door naar de ethernetkabel. We kiezen voor het nummer “Never a Time – Genesis” van het album “We Can’t Dance”. De testmethode mag nu wel duidelijk zijn, en we verwisselen de standaard ethernetkabel voor de AudioQuest Forest. Het effect is hoorbaar, maar met een nuance. Het geluid zit er net iets strakker in. Soms is het de uitspraak van een klank die net iets soepeler is, soms is het een instrument dat net iets meer body krijgt.
Dan blijft er nog maar één kabel over, de stroomkabel. We schakelen terug naar de standaardopstelling en beginnen met luisteren. Na wat zoeken komen we uit op “Estas Tonne – Internal Flight” Omdat het een album is dat uit één stuk bestaat, luisteren we de eerste tien minuten. We vervangen de standaard stroomkabel door de AudioQuest NRG-X3. Het systeem moet even opnieuw opstarten, voordat we weer kunnen luisteren. Dan is er een WOW moment. We horen meer rust in de muziek, de zacht of stille momenten zijn ook echt zacht of stil. Er zijn meer details hoorbaar en de muziek is groter. Het gevoel of emotie is veel beter te horen.
Als laatste vervangen we alle kabels. Nu zijn er dus alleen maar de AudioQuest kabels aangesloten. Dat heeft het grootste en meest indrukwekkende effect. Er staat ineens een hifiset te spelen. Niet alleen bij muziek, maar bij films en series. Het lijkt wel alsof de verbeteringen opstapelen; wat er namelijk gebeurt is dat de verbetering van de luidsprekerkabel nog eens verbeterd wordt door het effect van de stroomkabel. We kunnen -uiteraard- niet over procenten of meetbare resultaten spreken, het voorbeeld van de 80 en de 100 procent was ook niet meer dan dat (een voorbeeld), maar we kunnen wel degelijk stellen dat we meer uit de opgestelde set halen.
Praktisch advies
Enfin, misschien wil je niet direct 300 euro aan kabels uitgeven. Logisch. In het geval van de Bluesound Powernode 2i zou je dan kunnen beginnen met de luidsprekerkabels, daarna de stroomkabel, dan de ethernetkabel en als laatste de HDMI-kabel. Tenzij je de PowerNode 2i niet gebruikt voor bij de tv, dan komt die laatste te vervallen. Maar mocht je een Denon of een Marantz AV-receiver hebben en daar ook je video over laten lopen, dan zal de HDMI-kabel waarschijnlijk een tweede of derde plek komen in de vervangschakel.
Mosterd na de kabel
Er is één kabel die we nu niet direct getest hebben, maar dat zouden we wel moeten doen: de RCA of tulp kabel, die zwarte kabel met rood/witte stekkers eraan. Het is namelijk één van de meest gebruikte kabels in de audio. Zeker nu er veel lp’s worden geluisterd, worden de platenspelers allemaal met deze kabel aangesloten.
Zodoende hebben we de volledige Pro-ject Colourful set nog eens aangesloten en daar de AudioQuest Tower 1.5 meter (54,95 euro) bij gepakt. Met de AudioQuest Tower zit er net wat meer gewicht in de wedstrijd. Het laag komt duidelijker naar voren en het stereobeeld is groter geworden. Dat komt bij heel veel popmuziek ten goede.
Om dat in perspectief te brengen: een fatsoenlijke platenspeler begint bij 200, eigenlijk 300 euro. De RCA kabel is eenvoudig om te vervangen en zorgt voor een stap omhoog qua kwaliteit. De investering van ongeveer 50 euro is snel terugverdiend, ten opzichte van de stap die in geluidskwaliteit gemaakt wordt.
Een eindnoot
Het assortiment van instapproducten bij AudioQuest is erg groot. We hebben geprobeerd de scope iets kleiner te houden en te richten op een realistische startsituatie. En met veel succes. Want we hebben gehoord en ervaren dat er veel verschil zit tussen de standaardkabels en de eerste stap naar betere kabels. Dat verschil verdient zich vrij snel terug in luisterplezier. Je kan het dan zelf eigenlijk zo gek maken als je bankrekening toelaat. Van een goede HDMI-kabel, tot aan stekkerblokken. Al zouden we het eigenlijk geen 'stekkerblok' mogen noemen.
Omdat niet iedereen dezelfde componenten heeft staan, hetzelfde gehoor heeft, dezelfde muziek luistert of dezelfde smaak heeft, zal AudioQuest ook niet voor iedereen geschikt zijn voor kabelkeuzes. Wel heeft de fabrikant voor alle gebruikers en in elke prijsklasse producten. Wat daarbij heel duidelijk naar voren komt, is dat je niet meer met standaardkabels moet spelen. Je doet jezelf én je set te kort. Dus ga voor die upgrade, bij welke kabelfabrikant dan ook! Twijfel je over een kabel, ga dan gewoon eens langs bij een audiowinkel. Vaak kunnen er goede afspraken worden gemaakt over ruilen of terugbrengen van kabels. Maar ga zeker eerst luisteren. We kunnen tenslotte niet in jouw portemonnee kijken, en los daarvan adviseren we altijd: Go See The Dealer!
