Eigenlijk is het best gek om je luidsprekermerk de naam Kudos mee te geven. Immers, kudos staat voor zoiets als het geven van een compliment of schouderklopje. Dat zouden de klanten van Kudos Audio uit moeten delen aan de fabrikant als zij in het gelukkige bezit zijn gekomen van één van hun producten. Niet andersom, of men moet in Engeland bedoelen dat de klant een pluim verdient omdat hij of zij zo slim is om een set speakers aan te schaffen van dit merk.
Hoe je het wendt of keert, Kudos is een eigenzinnig bedrijf dat dingen net even anders doet en daarmee hoge ogen gooit. Na een eerdere kennismaking met de Kudos Titan 505 monitor (later ook getest door collega Eddy, red.) is het fijn in de eigen omgeving een ander model aan de tand te voelen.
Kudos Audio Titan 606
Het avontuur met de Titan 606 begint met het naar driehoog sjouwen van de 35 kilo zware luidsprekers. Nahijgend kijken de importeur en ik elkaar aan. Klus geklaard, nu positioneren en straks luisteren. Het gewicht van de Titan 606 is goed te verklaren aan de hand van de documentatie. Te beginnen bij de woofer, of beter woofers, want twee woofers zijn rug aan rug gemonteerd in een afgesloten deel van de behuizing waar zij samen in tandem werken. Een van anderen bekende Isobaric opstelling, zij het dat de woofers meestal achter elkaar zijn gezet.
Dat Kudos rug aan rug kiest zou ik verklaren als het opheffen van lineaire verschillen, omdat één woofer naar voren beweegt, de ander naar achteren en dat maakt de totale beweging meer gelijk. De voorste woofer koppelt vanwege zijn montage op de baffle rechtsreeks met de lucht, de interne woofer koppelt via een vernuftige basreflexpoort aan de onderzijde van de Titan 606 met de lucht aan de achterkant van de luidspreker.
Voor de lage tonen is er meer aan de hand bij Kudos. Onderzoekers in laboratoria van de BBC waar beroemde luidsprekers werden ontwikkeld, vonden dat energie in de luidsprekerbehuizing een weg naar buiten moest kunnen vinden om niet te reflecteren op de conus en daarmee een na-ijleffect te geven. Daarom werd gekozen voor dunne wanden van de luidsprekerbehuizing die zwaar werden gedempt.
Kudos onderschrijft het principe, wil echter niet dat dunne wanden een eigen “geluid” gaan geven. Daarom koppelt de fabrikant de dunne binnenwand door middel van speciale dempers aan een paar dikke MDF platen aan de zijkant van de weergevers. Het resultaat is afwezigheid van kleuring door de wand en toch het kunnen absorberen van energie in de behuizing door het om te zetten in warmte.
Wetenswaardigheden
Kudos gaat met de keuze van de drivers niet over één nacht ijs. Woofers en tweeter worden ingekocht bij SEAS, afgestemd op het gebruik in Kudos luidsprekers. De gebruikte tweeter is een directe afgeleide van een SEAS top weergever met een 29mm dome, afgeschermd voor vingers met een akoestische lens. De 180mm woofer heeft een 39mm diameter spreekspoel en een gecoate papier conus, opgehangen in een zacht rubberen surround.
Voor de langzaam afvallende scheidingsfilters gebruikt Kudos luchtspoelen, Mundorf’s MResist Supreme weerstanden en ClarityCap’s CopperConnect technologie condensatoren. Hoewel, die scheidingsfilters kunnen overbodig zijn. De Titan 606 is na het verwijderen van jumpers namelijk ook actief aan te sturen. Vier fabrikanten werken daarvoor samen met Kudos en maken een actief filter. Devialet met Expert, Naim Audio met de SNAXO, Linn met Exakt en Exposure Audio met VSN. Software, losse filters of insteekkaarten. Uiteraard vraagt dat om twee stereo eindversterkers of vier monoblokken, wat aanzienlijke kosten meebrengt, maar Kudos biedt als één van de weinigen de mogelijkheid. Vandaar ook dat Kudos Audio binnen de fora van Naim en Linn zo vaak wordt genoemd.
Ten slotte de opbouw van de behuizing. Die is gemaakt uit MDF in verschillende diktes. De aan de onderkant schuin lopende romp staat op een uit aluminium gefreesde tractrix, waarmee de reflexpoort ruimte krijgt en de lucht gestuurd wordt. Het geheel staat op een dikke plint waarin spikes gedraaid kunnen worden. Zie hier waarom een luidspreker die 950mm (h) x 256mm (b) x 320mm (d) meet toch aan de 35 kilo per stuk komt.
De Kudos Titan 606 heeft ook een nadeel, en dat is het lage rendement van 84dB bij een nominale impedantie van 8 Ohm. Kudos beveelt een versterker aan van 25 tot 250 Watt, in de praktijk blijkt dat een stevige eindbak geen overdreven luxe is. Kudos claimt een frequentiebereik in een gemiddelde huiskamer van 30Hz tot 30kHz. Afwerking van een Titan 606 is in zwart gelakt essen, hoogglans zwart, eiken, walnoot, hoogglans wit of liquid amber wat dat ook mag zijn. Een Kudos stel je parallel aan de wanden op, dus je draait hem niet in.
De zeer uitgebreide manual gaat diep in op de opstelling en na toch even indraaien en weer recht zetten bleek snel dat Kudos niet voor niets kiest voor niet indraaien. De prijs voor een Kudos Titan 606 is volgens de prijslijst de actuele prijslijst (eind 2022) 13.675 euro per paar, of 14.850 euro in hoogglans.
Zet maar neer
Overeenkomstig de manual van Kudos zijn de luidsprekers parallel aan de achterwand neergezet. Kudos wil ze graag verankeren met spikes, ik kies er toch voor om ze te plaatsen op Townshend Podiums waarmee ze totaal ontkoppelen van de vloer. Ze staan gemeten op het centrum van de baffle 64cm van de achterwand, 100cm van de zijwanden en 210cm uit elkaar. Aangesloten op een Audia Flight FLS 4 eindversterker van 2x200Watt en een Strumento No.1 voorversterker.
Dac en streamer zijn een Metrum Acoustics Pavane DAC3 en Auralic Aries G2.1. Opslag en ethernet switches zijn N10 en S100 van Melco, besturingssoftware Roon. Verder is de set geoptimaliseerd met Crystal Cable, AudioQuest Niagara 5000 netfilter en ethernetkabel, Inakusitik NF-2404 Helix AIR analoge interlinks en dat alles staat op een degelijk en handig Quadraspire meubel. Bij gebrek aan Naim, Devialet, Linn en Exposure is uitsluitend gewerkt met het interne scheidingsfilter en is er geen actieve opstelling neergezet. De voordelen van actief filteren zijn groot en zorgen zeker voor een performance verbetering, daarvan ben ik mij zeer bewust, maar vallen buiten dit bestek.
Two for stereo
“Two for the road” van Patricia Barber is werkelijk een lust voor het oor, de oude opname uit 1989 van haar cd “Split” heeft een zuiverheid die in veel opnames helaas ver te zoeken is. Het gaat om de basloopjes die de Titan 606 weet te laten weerklinken, de heldere slagwerkinstrumenten met zacht ruisende bekkens, haar piano en het gevoel dat spreekt uit haar stem. De streling kan mij niet lang genoeg duren en met deze track leg ik eigenlijk alles bloot waarom de 606 mij zo heeft aangesproken gedurende de recensieperiode.
Haar veel later uitgebrachte cd “Higher” bevat een zelfde nummer als op “Split”, namelijk “Early Autumn”. In deze nieuwe uitvoering speelt Barber veel rustiger, wat niet af doet aan het heerlijke pianospel, haar inmiddels verder gerijpte stem is vol warmte. 30 jaar zit er tussen de twee opnames, een wereld van verschil in hoe met de opname is omgegaan, de Titan 606 legt het noot voor noot uit. Met een gemak alsof Kudos het kunstje heeft afgekeken van veel kostbaardere luidsprekers.
Het wordt lastig om na inlevering van de 606 een luidspreker te vinden die mij net zo dicht bij de artiest brengt. Wat gelijk de vinger op een gevoelige plek legt, de Titan 606 raakt heel dicht aan studiomonitor kwaliteit en weergave soort. Ongenadig voor wat slecht is, briljant met goede opnames. Barber biedt de kwaliteit wel, weet met de Kudos zelfs de te zware bas in de opname te laten stralen in afzonderlijke tonen, ik heb er ook muziekstukken doorheen gejaagd die niet om aan te horen waren.
Toen de Titan 606 nog ingedraaid stond was het stereobeeld diep maar smal. Door de speakers recht naar voren te laten kijken is de breedte sterk verbeterd, wat nauwelijks ten koste is gegaan van diepte in het beeld. Hoogte en loskomen van de weergevers was al nooit een probleem. Ook de klank is wat vriendelijker geworden, de 606 kan met zijn mooie SEAS tweeter best hard hameren en daar moet je wel van houden. Off-axis luisteren is ook daarvoor de oplossing.
Cellist Pieter Wispelwey is lang een afwezige geweest in mijn rondjes van muziekdraaien. Jammer, want de werken van Bach die hij speelt samen met een organist zijn van een zeldzame schoonheid op de Titan 606. In de afgelopen tijd zijn er wel wat wijzigingen in de opstelling gekomen, Wispelwey heeft zeker drie jaar op de plank gelegen, maar wat ik met de 606 weet te toveren geeft een gouden glans aan zowel de cello als het orgel dat met hem mee speelt. De veranderingen hebben zeker in positieve zin bijgedragen, maar werden niet eerder zo duidelijk naar voren gebracht. De Kudos Titan 606 doet in transparantie en zuiverheid al heel snel denken aan PMC fact series en de ATC Classic series. De drang niet te kleuren maar zuiver te blijven en op een eerlijke manier de klanken naar voren te brengen heeft een Kudos duidelijk in zich.
Bladerend door de Roon database stuit ik op sopraan Sabine Devieilhe die de door Bach gecomponeerde “Cantata No.199 Mein Hertz schwimmt im Blut” zingt, samen met het Ensemble Pygmalion. Stem naar voren gezet, ensemble op een korte afstand achter haar. In een halve kring gezet, dat is duidelijk waar te nemen. Heerlijk hoe vrij de stem staat, hoe zuiver elke noot weerklinkt en hoe mooi de instrumenten zich vermengen in het spel. Wie een instrument uit het spel haalt en dat wil volgen, kan met de 606 zijn hart ophalen. Terwijl het geheel het hart betovert en de oren doet spitsen. Sluit de ogen en je verplaatst je in de tijd en de ruimte.
Voor de liefhebbers van het genre een aanrader, ook op andere systemen kan ik u melden. Met haar 37 jaar is het niet alleen een prettige verschijning, haar gouden keel weet barokke liederen tot iets bijzonders te maken. Gisteren draaide ik een eveneens adembenemend mooi stuk, van Arvo Pärt zijn “Spiegel im Spiegel” voor piano en viool. De muziek wist zich op de 606 precies zo te presenteren als in mijn voorstelling Pärt het bedacht moet hebben. Zo zuiver en zo vrij van wanklanken dat mijn vrouw en ik geen geluid durfden te maken in de ruim tien minuten die het werk duurt.
Aardbeving
De bas van een Kudos Titan 606 geeft geen enkel probleem in mijn ruimte van 33 vierkante meter, met uitzondering van een paar tracks van een album van Patrick Bruel waarop hij bewerkingen zingt van zijn idool Barbara. Gek genoeg was de bas ineens heel zwaar, op het dreunende af, terwijl ik dat zelfs met Barber niet naar voren kan toveren. Het enige dat ik kan bedenken is dat de bas in huiskameromstandigheden verder doorloopt dan gedacht. “Hey now” van London Grammer is daarvoor een mooie testtrack. Inderdaad, de geïmiteerde aardbeving die Londen Grammar voor ogen heeft doet alles in de kamer trillen, tot mijn zitbank aan toe. Een massage voor de billen waar de buren heel ongelukkig van worden. Maar ik heel blij, vooral omdat de stem recht overeind blijft en haast fysiek tussen de weergevers aanwezig is.
Ik kan haar inruilen voor kleiner werk van Solveig Slettahjell en haar “Domestic songs” waarop zij zittend achter haar piano “Time” van Tom Waits zingt en speelt. Op een veel bescheidenere manier dan London Grammer minstens zo indrukwekkend weergegeven. Is de Kudos Titan 606 dan echt zo goed en bijzonder? Neem een kijkje in mijn ziel en je ziet hoe daar uit volle borst “ja!!” wordt geroepen.
Wat ik ook speel uit de niet geringe muziekbibliotheek, het blijft boeien, blijft verbazen. De 606 is het echt waard om in een studio als monitor te dienen. Slaafs aan wat moet weergegeven, met zo weinig mogelijk eigen inbreng, geschikt voor alles wat hij aangeleverd krijgt.
Als een soort ode aan de recent overleden Christine McVie draai ik van Fleetwood Mac “Little lies”, waarvan de woorden uit haar hart kwamen. Een band die een belangrijk deel van mijn muziekjeugd heeft gevormd. Dit is nu precies een opname die de Kudos lastig verwerkt. Niet omdat de luidspreker het niet aankan, het is de opname die leuk is, maar ook niet meer dan dat. De Titan 606 maakt het niet mooier, geeft geen romantische saus, maakt het niet bruin en warm. Het is kaal, met nauwelijks hoorbare instrumenten, stevige en overheersende drum, wel in alle soorten en maten de stemmen van de band. Het is niet anders. Zo moet het geklonken hebben in de studio.
Toch maar afsluiten met iets echt fraais. Wat denkt u van een klassiek werk met de fraaie titel “L’Isola disabitata”, een ouverture van Haydn met verwachte zang van Francesca Adpromonte. Haar carrière begon als pianiste en harpiste, waarna zij zangles nam en zich ontwikkelde tot sopraan. Is het het noodlot dat ik precies een muziekstuk kies waarop zij niet zingt? Niettemin geniet ik van de klanken van het orkest dat in volle glorie uiteen te halen is in secties en solisten. Vol en rijk, een oase van muziek.
De stem van Francesca beluister ik wel op de aria “Solo e pensoso” en was het wachten waard. Vond ik dit soort zang en muziek ooit vreselijk, hoe verder ik ga met klassiek werk, des te meer ga ik ook dit waarderen. Mits zuiver, helder, onvervormd en puur. Kleuring of vervorming maakt het nog steeds niet te pruimen in mijn oren.
De Kudos laat mij wederom niet in de steek en op een behoorlijk volume gaat de Italiaanse los. Het zal echt pijn doen, de Titan 606 zo meteen weg halen in verband met de komst van een kerstboom.
Slotwoord
Wie bovenstaande tekst en opmerkingen heeft gelezen snapt allang dat ik heb genoten van muziek gespeeld over de Kudos Titan 606 luidsprekers. Met hoge verwachtingen zijn ze tijdelijk opgesteld in de huiskamer, verwachtingen die deels voortkwamen uit de kennismaking met de kleinere Titan 505 en deels uit het bezoeken van beurzen waar de 606 speelde. De verwachtingen zijn meer dan waargemaakt. De Kudos Titan 606 heeft zich bewezen als een luidspreker met als een belangrijke karaktertrek zijn kleurloosheid. Wat ik de luidspreker ook aanbood, hij liet zich niet van de wijs brengen en wist keer op keer te verbazen door zuiverheid, het gebrek aan een eigen klank, doorzichtigheid en finesse. Speelde ik hard, speelde ik zacht, de luidspreker heeft geen keer weten te vermoeien. Wel heeft de Kudos Titan 606 heel duidelijk laten horen dat een goede opname een oorstrelende ervaring kan geven, maar dat een slechte opname genadeloos wordt afgestraft.
De Kudos Audio Titan 606 is een dijk van een luidspreker waarbij ik uit moet kijken niet te vervallen in superlatieven en met beide benen op de grond moet blijven staan. Volmaakt? Nee, ook aan de 606 zitten een paar dingen waarvan je weet dat het altijd nog beter kan. Daarom zijn er grotere modellen, daarom is actief aansturen een optie. Met dat laatste is Kudos trouwens redelijk uniek, de meeste fabrikanten van luidsprekers bieden die optie niet. Dat elektronicafabrikanten daarin mee gaan voor Kudos bewijst eens te meer welke kwaliteit geboden wordt.
De Kudos manier van luidsprekers bouwen is anders dan anders, de isobaric opstelling met woofers rug-aan-rug, de dunne/dikke wanden techniek, de fysieke vorm, het werpt zijn vruchten af. De Kudos Audio Titan 606 is niet goedkoop, vraagt om een flinke investering in bron en versterking, is opvallend aanwezig in de luisterruimte en maakt gehakt van slechte opnames. Maar man, man, man, wat een genot om naar te luisteren als alles in de keten klopt, de muziek uw smaak is en de opname fraai. Dan vallen de schellen van de ogen, is het prijskaartje ineens heel erg correct en is de prijs/kwaliteitverhouding gunstiger dan bij menig concurrent.
Kudos Audio Titan 606
13.675 euro per paar (of 14.850 euro in hoogglans) | www.lathamaudio.nl
Beoordeling 4.75 / 5
