Er zijn veel manieren om goede kabels voor toepassing in de audio te fabriceren. Vraag het maar aan al de fabrikanten die elk hun eigen ontwerp koesteren. Uiteenlopende meningen, maar over één ding is iedereen het wel eens, namelijk dat de beste isolatie tussen geleiders lucht is. Gewoon lucht door de geleiders onderling van elkaar verwijderd te houden. Dat is niet altijd even gemakkelijk en daarom komen isolatiematerialen als PVC, PE en XLPE, zelfs zijde en katoen vaak voor. Isolatoren die in het beste geval een deel van de eigenschappen van lucht in zich dragen. Wie toch echte lucht wil gebruiken ziet zich geconfronteerd met een dikke kabel waarin geleiders op afstand gehouden moeten worden. Voilà, het Inakustik AIR principe, dat ditmaal onderworpen wordt aan een luistertest.
Na een eigen meer dan uitgebreide kennismaking met de RCA interlink en de luidsprekerkabel worden ditmaal de XLR interlinks gecombineerd met een geconfectioneerde luidsprekerkabel. Dat AIR Helix uit de Referenz reeks van het Duitse merk IN-AKUSTIK al langer op de markt is en geen primeur betreft, doet daar niets aan af.
IN-AKUSTIK & AIR Helix Technologie
Even in het kort wie en wat het bedrijf IN-AKUSTIK is, een voor velen wellicht nog onbekende naam. IN-AKUSTIK is opgericht in Duitsland in 1977 als fabrikant van kabels en toebehoren. Waaraan in 1980 een muziekuitgeverij werd toegevoegd. In 1996 werd BRAWA eigenaar van IN-AKUSTIK, een merk dat komt uit de wereld van de miniatuur treinen en zelf ook al langer in de kabelindustrie werkzaam was. Het verhaal gaat dat IN-AKUSTIK interessant was voor BRAWA omdat het de flinterdunne bedrading kon leveren voor de verlichting in de mini wagons. Het merk is trouw gebleven aan het verder uitbouwen van het kabelpakket voor audio en video toepassingen in de breedste zin onder de naam Inakustik. In een zeer uitgebreid assortiment lopend van voordelige Star kwaliteit via Premium en Exzellenz tot aan de in prijs/kwaliteit nog steeds aantrekkelijke Referenz klasse. Power conditioners, stekkerblokken en installatiekabels behoren eveneens tot het leveringspakket. IN-AKUSTIK is in Duitsland eveneens de distribiteur voor de eigen Ambientech in-wall luidsprekers, voor muziek dat is opgenomen in eigen beheer en voor Audiovector luidsprekers, Primare elektronica, Stoic ontkoppelplateau’s en Koss hoofdtelefoons. In Duitsland en tevens in het Verre Oosten behoort Inakustik kabel tot de top en recent verschenen zelfs in de Engelse audio/video pers zeer lovende reviews over producten van het Duitse merk.
Alle kabels uit de Referenz reeks gemaakt met een AIR Helix opbouw beginnen met een zelfde basis. Een kunststof clip met perforaties die doormiddel van een kliksysteem vastzit aan de volgende clip, clip na clip 90 graden gedraaid, waarbij een onderlinge afstand van ongeveer 2 centimeter wordt aangehouden. De perforaties dienen om de geleiders in een spiraal doorheen te voeren, vandaar de naam Helix.
Afhankelijk van de toepassing en het prijsniveau zijn dat meer of minder geleiders. RCA maar 2, XLR uiteraard 3, de luidsprekerkabel 8 enzovoort. Dat aan elkaar klikken van de clips en het in een spiraal doorvoeren van de geleiders kan niet machinaal geschieden en is in Duitsland uitgevoerd handwerk, dat verklaart al veel van de prijs want de Referenz AIR Helix kabels behoren niet tot de budget klasse. Voor de NF-2404 interlink bestaat elke geleider uit 32 individueel met lak geïsoleerde draden getrokken uit zeer zuiver koper, gevlochten om een kern van PE materiaal. Inductie en capaciteit worden door de opbouw en het vlechten bijna teruggebracht tot nul. Omdat elk draadje met lak is geïsoleerd ontstaan er geen wervelstromen (Eddy Current).
Uit metingen en hoorbaar is vast komen te staan dat wervelstroom een ongewenst bij effect is dat vervorming en versmering veroorzaakt. De LS-2404 luidsprekerkabel bestaat uit 8 geleiders van ieder 1,2mm2, opgebouwd per geleider met 24 individueel geïsoleerde koperdraden rond een PE kern. Altijd komt over de clips met de draden een gevlochten PE kous die aan weerskanten eindigt in een aluminium huls. Vanuit de huls lopen de koperdraden het laatste stukje naast elkaar naar de connector. Voor RCA en XLR zijn dat met Rodium afgewerkte connectoren. Bij de luidsprekerkabels zijn spades en banaanstekkers als afwerking te verkrijgen. Door de constructie waarin meer lucht zit dan materiaal zijn de kabels licht in gewicht. Na drie jaar intensief gebruik van de RCA interlink en de luidsprekerkabels in een ander systeem vertonen zij geen spoor van slijtage. Het enige dat u niet moet doen is op de AIR Helix snoeren gaan staan of er iets zwaars bovenop zetten.
Prijzen zijn voor een NF-2404 AIR XLR €1.795,- per stereo meter, de NF-2404 AIR RCA kost €1.650,- per stereo meter en de LS-2404 afgewerkt als single wire met BFA banaanstekker kost in een lengte van 2x3 meter €4.300,-, dat alles volgens de prijslijst van april 2022. Voor wie koper minderwaardig acht aan zilver, wees gerust deze kabels zijn tegen hogere prijzen ook met zilveren geleiders verkrijgbaar.
Systeembouw
Hoewel mijn NF-2404 RCA interlink al jaren wordt gecombineerd met mijn LS-2404 AIR Helix luidsprekerkabel in een systeem met Metrum Adagio DAC, EAR-Yoshino 8L6 versterker en Falcon LS3/5a luidsprekers, moesten van de importeur XLR interlinks afgestuurd worden voor toepassing in een gebalanceerd opgebouwd systeem. Eén komt tussen een Metrum Pavane DAC en een Audia Flight Strumento No.1 voorversterker, de tweede gaat van de voorversterker naar een Audia Flight FLS4 eindtrap. De luidsprekerkabel wordt ‘geleend’ van de andere ruimte en zal lopen naar een paar Spendor Classic 2/3 luidsprekers met Townshend Maximum supertweeters. Maar eerst worden de XLR interlinks aan de tand gevoeld.
De kritische lezer zal direct opmerken dat aan de Falcon luidsprekers met extra supertweeters kabels hangen die ongeveer net zoveel kosten. Dat is verklaarbaar, de LS3/5a staat in een kleine ruimte waar hij in een near field luistersituatie volledig tot zijn recht kan komen. Een goede, volgens de strenge BBC normen vervaardigde LS3/5a laat werkelijk alles horen wat er in de keten voor de luidsprekerklemmen aan de hand is. In een groeiproces waarbij behoorlijk wat kabels langskwamen, vanaf €10,- per meter tot de LS-2404 kabel, lijkt de LS3/5a soms zelfs met de Inakustik nog steeds niet het einde van zijn kunnen te hebben bereikt. Maar ik ben het met iedereen eens, normaliter gaat een groter deel van het budget naar de weergevers.
Van start
Drie stukken muziek voordat ik mijn eigen kabels verwissel voor de NF-2404. Silje Nergaard met “Be still my heart acoustic version”, Allan Taylor met “All is one” en van Vilde Frang “La capricciosa”. Eigenlijk overbodig want ik speel inmiddels 10 jaar met dezelfde interlinks, uitstapjes naar andere merken daargelaten, zo tevreden ben ik daarover in mijn opstelling. Er begint een kwartje te vallen als ik de interlink tussen DAC en voorversterker vervang en het drietal muziekstukken opnieuw speel. De piano van Silje heeft extra klankrijkdom, tweede stemmen bij Taylor laten zich beter onderscheiden en staan verder van hem af, Vilde laat haar viool lieflijker vloeien en toont gemakkelijker de dynamiek in de uitstekende opname.
Het wordt nog een heel stuk gezelliger als ik ook de interlink tussen de pre- en poweramp vervang. De synergie tussen de kabels en hun ware karakter komt tevoorschijn, streelt mijn oren en verwarmt mijn muzikale hart. Stem komt vrijer van de piano bij Silje, in een meer ongedwongen sfeer. De pianist hoeft niet langer op te letten wat hij speelt, het is nu een aangeboren gave om de toetsen te beroeren. Er is gemak, rust, natuurlijkheid en de oplettende luisteraar ervaart een stereobeeld dat in alle drie dimensies is gegroeid. Muziek vloeit met enorm gemak uit de luidsprekers, op een manier die je romantisch zou mogen noemen, zonder iets aan warmte toe te voegen of weg te nemen. Waarbij de stem van Silje wordt gedragen op de pianoklanken, niet langer zijn er twee mensen bezig, een eenheid is gesmeed.
De band achter Taylor staat breder in de ruimte, instrumenten losser van elkaar opgesteld, Taylor meer naar voren gezet. Wat zich heel erg manifesteert als de tweede stem invalt. Niet langer in de buurt van Taylor, echt een stuk achter hem. Weer dat gemak, het moeiteloos laten vloeien van muziek maar dan kwadratisch toegenomen ten opzichte van het wisselen van slechts één interlink. Wat natuurlijk niet nodig is bij een geïntegreerde versterker. Verderop worden tweede stemmen ook derde en vierde. Waren de kabels regelrecht uit de doos nogal drukkend in de lage tonen, na ruim een week veel muziek spelen is dat effect weg en komen ze tot hun recht.
In de Taylor opname zit namelijk best veel energie in de bassen. Op een fijn luisterniveau waarbij het lijkt of er in de kamer wordt gezongen zonder microfoon, is elke lage toon aanwezig voor zover mijn luidsprekers daaraan willen meewerken. Evenwichtig is het toverwoord in dezen. Voor de veel zachter opgenomen Vilde Frang opname moet het volume wederom wat omhoog dan komt het vioolspel het meeste tot zijn recht. Hoorbaar wordt dat deze violiste de neiging heeft mee te bewegen met haar spel, zodat ze telkens wat dichter of verder van de microfoon raakt. Op het moment dat Vilde de vaart er in zet komt ze naar voren, blijft vanuit de luidsprekers op een fijne afstand staan, niet recht in mijn gezicht.
Als één eigenschap benadrukt mag worden van deze Inakustik Referenz interlinks dan is het dat ze zo neutraal zijn als Zwitserland in oorlogstijd. Waar veel kabels toch een eigen karakter tonen, leggen deze interlinks de elektronica eigenschappen bloot en niets anders. Is dat fijn? Ja ik vind van wel, een kabel mag geen eigen karakter hebben in het ideale geval, tenzij in een systeem de klank getuned moet worden in een bepaalde richting vanwege een misschien ongewenste karaktertrek van de componenten. Besef dat u zich dan op glad ijs bevindt, want wissel een component en het tunen met kabels begint van voren af aan.
De XLR interlinks doen noodgedwongen samen (pre- en poweramp gescheiden) ongeveer hetzelfde als de als de enig benodigde analoge RCA interlink in mijn andere systeem met geïntegreerde versterker. Namelijk een groot stereobeeld voor mijn neus scheppen. Met veel ruimte, grappig om te noemen met een AIR Helix, ze creëren lucht om de instrumenten. Op een natuurlijke wijze, niet vanuit opgedrongen kleuring of fasefouten. Zo wordt het harpspel van Lavina Meijer op haar album “Are you still somewhere” net zo groot als de harp in het echt is. Qua afmeting, het echte instrument de kamer in brengen blijft een moeizame exercitie in een leefruimte waarin de afmeting van de luidspreker niet onbegrensd mag zijn.
Een concert voor hobo, strijkers en orgel van J.S. Bach wordt sterk verlevendigd met fluitspel van Lucie Horsch op haar album “Baroque journey”. Kan een fluit wel eens irritant worden indien weergeven op een systeem waarvan de balans niet klopt of een gering spoor van vervorming te vinden is, deze keer mag Lucie in volle glorie haar lucht uitblazen. Het is compleet, leeft in de ruimte voor mij, staat op een natuurlijke afstand, het is alsof de hele set aan de kabels wil laten zien: “Kijk kabels, als je elektronische componenten de gang laat gaan, dan doen we extra ons best”. De twee setjes NF-2404 laten de elektronica vrijuit spelen vanaf mijn Auralic/Melco/Metrum streaming opstelling. Daarom laat ik deze Inakustik interlinks maar gelijk zitten voor morgen, want dan ga ik aan de slag met de LS-2404 luidsprekerkabels gehaald uit de andere ruimte. Na vandaag eerst CrystalConnect bi-wire verloopjes te wisselen voor single-wire verloopjes en met jumpers de terminals van mijn Spendor luidsprekers door te verbinden voor de als single-wire uitgevoerde Inakustik kabel.
The day after
Met fris gewassen oren aan de slag voor de luidsprekerkabels. Eerst drie nummers selecteren om te draaien in de huidige situatie en straks met Inakustik kabels aan mijn Spendor. Peter Ratzenbeck met “Ka liad”, Alison Krauss met “Let me touch for a while” en Janine Jansen speelt “La danse espagnole”. Na de omwisseling naar Inakustik LS-2404 AIR komt Ratzenbeck naar voren, de gitaren links en rechts schuiven nog wat verder uit elkaar, de bas die steeds hoorbaar was op de achtergrond heeft meer kracht en valt nu pas echt op.
Ik prijs mij gelukkig met eigen neutrale luidsprekerkabels, net zo als de Inakustik LS-2404 dat is, zodat de klank van het systeem niet verandert. Met de Inakustik zit er een stukje extra leven in de muziek, neemt Peter mij net wat meer mee op zijn muziektripje. Krauss begint gevoeliger, heeft extra intonatie in de stem dat goed past in deze track, je gaat eerder van haar houden. De band speelt en speelde levendig, er wordt niets anders in de dynamiek. Plaatsing van zowel stem als instrumenten wordt duidelijker en het stereobeeld neemt in de diepte en breedte toe. Waarbij (ik heb eigenlijk een hekel aan de uitdrukking) extra lucht ontstaat. Er is vooral rust in de weergave, heel veel rust, zonder dat de muziek saai gaat worden. Jansen vertoont dezelfde verbeteringen als Krauss en Ratzenbeck, nergens wordt ingeleverd. Ik kan genieten van de zuiverheid, de in positieve zin karakterloosheid van de kabels, de neutraliteit en het vermogen zowel details door te laten als dynamiek te bewaren.
Toch nog even Silje, zorgvuldig afgesteld op het volume van gisteren. De muzieksfeer wordt zachter van aard, intiemer is denk ik het juiste woord, iets minder technisch. Stereobeeld blijft bewaard net als dynamiek en de rijkdom van de piano. Al is die laatste nu zelfs ronder van klank en klinkt hij met aangehouden tonen langer uit dan eerder het geval was. Het zijn subtiele verschillen tussen mijn kabels en de LS-2404. Het prijsverschil in aanmerking nemende verdient de LS-2404 zijn 5 sterren met glans.
Verder is op te merken dat de LS-2404 een zelfde neutraal karakter heeft als de NF-2404 interlink en dat zij elkaar daardoor noch aanvullen noch afremmen. Aanvullen zou betekenen dat de kabel niet of niet geheel neutraal is, afremmen zou ten koste gaan van details, dynamiek, ruimte en stereobeeld. Wederom presteren de kabels alsof ze niet aanwezig zijn in het systeem. Anouar Brahem laat van het album “The astounding eyes of Rita” een paar tracks spelen waaronder de eerste: “The lover of Beirut”. Zwevende muziek met verrassende instrumenten welke prachtig natuurlijk worden weergegeven tegen een inktzwarte en doodstille achtergrond. Compleet, evenwichtig, zonder uitschieters in de hoge tonen die nopen tot volume vermindering, ook geen extra aanzet in de lage tonen. Wat er behoort te zijn is er in de muziek. De muziek is rijk, intens en indringend. Voor mij mag en zal dit nog uren doorgaan.
Component
Voor mij is elke kabel in mijn systeem een component en niet slechts een stukje draad. Kabels behoren zo neutraal mogelijk te zijn, moeten onhoorbaar hun enige taak doen: het onderling verbinden van bron, versterking en luidsprekers. Dat lijkt zo gemakkelijk, de praktijk is anders. Kabels hebben een eigen karakter, soms een eigen klankkleur, ze veranderen wat de elektronica ze aanbiedt. Hoe geringer die verandering, des te beter is de prestatie in mijn ogen/oren. De onderhanden Inakustik kabels van de Duitse fabrikant IN-AKUSTIK voldoen in veel opzichten aan mijn wensen.
Zowel de NF-2404 AIR interlinks in RCA en in XLR als de LS-2404 AIR luidsprekerkabel presteren zo neutraal als mogelijk. Leveren een stereobeeld dat groot gaat in drie dimensies, doen geen afbreuk aan de dynamiek van een systeem, leveren details en zijn in staat minieme geluidjes door te laten. Zowel in mijn systeem met een buizenversterker waar RCA is toegepast als in een transistor opstelling met XLR kabels zijn de resultaten boven verwachting, zelfs indien gerelateerd aan het niet geringe prijsniveau. Zelden had ik zulke neutrale kabels in huis die zoveel luisterplezier gaven. Het zal de lezer denk ik niet verwonderen dat deze kabels onderdeel van mijn RCA referentie blijven en met XLR gaan vormen.
Inakustik
Inakustik NF-2404 AIR XLR: € 1.795,- per stereo meter
Inakustik NF-2404 AIR RCA: € 1.650,- per stereo meter
Inakustik LS-2404 single wire, BFA banaan: € 4.300,- tweemaal drie meter
Livet Audio | www.livetaudio.nl
