SAMENVATTING

Het Franse audiobedrijf Atoll Electronique heeft eind 2021 een nieuwe tweekanaals eindversterker gelanceerd genaamd AM300, die voorzien is van cinch- en XLR-ingangen. Tegelijkertijd heeft de Franse fabrikant de ST300 uitgebracht, een veelzijdige streamer die is voorzien van analoge en digitale ingangen en een volumeregeling. De ST300 is het huidige topmodel streamer van de Franse fabrikant en eindversterker AM300 moet alleen de AM400 boven zich dulden. Beide apparaten zijn leverbaar met een zwarte of zilverkleurige frontplaat. De zwarte versies van de AM300 enST300 staan in onze luisterruimte.

Atoll Electronique: toegankelijke hificomponenten sinds 1997

Atoll Electronique Company werd in september 1997 opgericht door twee broers genaamd Stéphane en Emmanuel Dubreuil en is gevestigd in de Franse plaats Brecey. De rode draad in de bedrijfsfilosofie van Atoll is de bouw van toegankelijke en betaalbare hificomponenten. Productie vindt volledig plaats in Frankrijk en producten zijn handgemaakt met volgens Atoll de hoogste normen van kwaliteit en perfectionisme. Bijna alle belangrijke onderdelen zijn afkomstig van leveranciers in Frankrijk of in de EU. Het doel van het bedrijf is naar eigen zeggen om een zeer groot publiek in staat te stellen te luisteren naar high performance, high-definition of noem het echt “high-end” audiogeluid en te genieten van ultrarealistische high-fidelity muziek met aanwezigheid, diepte en een dynamisch geluidsbeeld. En dit alles tegen redelijke prijzen, aldus Atoll Electronique.

Atoll Electronique is zijn bestaan begonnen met de productie van versterkers. De eerste modellen waren de IN50, IN80, PR100, AM50 en AM80. Deze producten zijn nog steeds te koop, hoewel de toestellen door de jaren heen wel wat wijzigingen en verbeteringen hebben ondergaan. Eind 1998 gingen de eerste cd-spelers in productie en kwamen de modellen CD50, CD80 en CD100 op de markt. Ook deze apparaten zijn nog steeds te koop, in een gewijzigde en verbeterde vorm. De productie groeide gestaag en Atoll heeft om die reden een nieuw fabrieksgebouw laten bouwen dat vanaf oktober 2001 in gebruik is genomen. Naar eigen zeggen werd de nieuwe productiefaciliteit, gelegen in de regio Normandië, een icoon dankzij het innovatieve en architectonisch verfijnde ontwerp.

De opkomst van digitale audiocomponenten, d.w.z. DA-converters en streamers, is niet ongemerkt voorbij gegaan. Eind 2009 werd de eerste DA-converter genaamd DAC100 uitgebracht. Ook heeft het bedrijf streamers en versterkers met streaming-functies aan het productenpallet toegevoegd.

In de zomer van 2019 hadden wij de MS120 van Atoll in onze luisterruimte staan. De MS120, die is voorzien van analoge en digitale ingangen en een analoge volumeregeling, is de goedkoopste streamer van Atoll. Wij waren goed te spreken over de functies, prestaties en klank van de MS120 (lees ook onze recensie over de MS120 van Atoll Electronique). Thans hebben de vlaggenschip streamer van Atoll genaamd ST300 in onze testruimte staan. De ST300 is groter en heeft in tegenstelling tot de MS120 ook een XLR-uitgang. De importeur heeft ons ook de AM300 gezonden, een tweekanaals eindversterker die werkt in klasse AB. We gaan dit Franse koppeltje aansluiten, de techniek en bediening bekijken en muziek luisteren.

Atoll Electronique AM300: tweekanaals eindversterker

Atoll heeft vier tweekanaals eindversterkers met de klassieke breedte in zijn portfolio. De nieuwe eindversterker AM300 vult precies het gat in de reeks AM100, AM200 en AM400. Naast deze vier modellen heeft Atoll ook de MA100, maar die heeft een breedte van 320 millimeter en is dus aanzienlijk kleiner. Alle eindversterkers en ook eindtrappen van de geïntegreerde modellen van Atoll Electronique werken in klasse AB.

De uitgangstrappen van de AM300 zijn voorzien van zes MOS-FET’s per kanaal. De hele versterker is dual mono opgebouwd en dat begint al bij de voeding. Elk kanaal heeft een eigen forse ringkerntransformator en de signaalschakelingen zijn symmetrisch opgebouwd. De gebruiker heeft de beschikking over een cinch- en een XLR-ingang.

De AM300 kan doorgelusd worden naar een andere eindversterker en ook heeft Atoll de mogelijkheid ingebakken om twee kanalen van de AM300 te bruggen zodat een mono-versterker ontstaat die 500 Watt kan leveren. Deze eigenschap maakt van de AM300 een flexibel apparaat. Bovendien kan een gebruiker desgewenst later een tweede AM300 kopen om vervolgens zijn twee exemplaren ieder als mono eindversterkers te gebruiken.

De AM300 heeft een enkel paar luidsprekeraansluitingen die geschikt zijn voor bananenstekkers, vorkjes en blank draad.

Atoll Electronique AM 300: bediening

Aan de meeste eindversterkers valt niet zoveel te bedienen of in te stellen en dat geldt ook voor de AM300. Op de voorkant zit geen enkel bedieningselement, alleen twee status LED-jes. De ene geeft aan of de cinch-ingang of de XLR-ingang wordt gebruikt en het andere LED geeft aan of de AM300 in stereo of in mono modus is geschakeld. Op de achterkant zijn twee knoppen te vinden waarmee de ingang en de modus gekozen kunnen worden.

Naast de netspanningaansluiting is een hoofdschakelaar gemonteerd. Met de hoofdschakelaar in de UIT-stand wordt de AM300 overigens niet volledig uitgeschakeld. In de UIT-stand reageert de AM300 op een eventuele 12 Volt triggerspanning, indien een triggerkabeltje is aangesloten. Als geen triggerkabeltje is aangesloten, zal de gebruiker dus de knop op de achterkant moeten gebruiken om de AM300 aan of uit te zetten. Veel versterkers hebben een 12 Volt triggeringang maar daarnaast ook een knop op het front om de versterker aan of uit te zetten. Dat heeft de AM300 dus niet. De gebruiker zal dus de triggerkabel moeten aansluiten of telkens met zijn hand op de tast de AM300 met de knop op de achterkant aan of uit moeten zetten.

De importeur heeft inmiddels laten weten dat er standaard een triggerkabeltje meegeleverd zal gaan worden met een set van Atoll Electronique.

Atoll Electronique AM 300: technische specificaties

• Vermogen per kanaal, acht Ohm: 150 Watt
• Vermogen per kanaal, vier Ohm: 280 Watt
• Vermogen in gebrugde modus, acht Ohm (mono): 500 Watt
• Voeding: 880 VA (2x 440 VA)
• Afvlakcapaciteit: 83.300 µF
• Ingangsimpedantie: 220 kOhm
• Gevoeligheid: 1,7 Volt
• S/R-verhouding 100 dB
• Vervorming bij 1 kHz: 0,005 procent
• Bandbreedte: 5 Hz tot 200 kHz
• Stijgtijd: 1,5 µs
• Afmetingen 440 x 360 x 103 millimeter
• Gewicht: 16 kilogram
• Frontplaat: zilverkleurig of zwart
• Adviesprijs: 2.500 euro

We gaan de ST300 bekijken

Atoll Electronique ST300: voorversterker, DA-converter en streamer

De nieuwe ST300 is de nieuwe vlaggenschip streamer van Atoll. De ST300 is meer dan een streamer want het apparaat is voorzien van zowel analoge als digitale ingangen en een analoge volumeregeling. Analoog muzieksignaal komt naar buiten via cinch en XLR of via de hoofdtelefoonaansluiting aan de voorzijde. De ST300 kan dus ook als voorversterker worden ingezet. De analoge uitgangstrap werkt in klasse A zonder terugkoppeling (feedback). Atoll heeft ieder kanaal een eigen Burr-Brown DAC-chip gegeven. De voeding is lineair en analoge en digitale schakelingen hebben een eigen voeding.

De ST300 heeft ook twee digitale uitgangen voor wie het analoge gedeelte van de ST300 niet wil gebruiken. De analoge volumeregeling van de ST300 doet niets m.b.t. de digitale uitgangen en werkt dus uitsluitend op de analoge uitgangen.

Net als de MS120 de wij ruim twee jaar geleden op bezoek hadden, ondersteunt de ST300 alle gangbare streamingdiensten en internetradio, evenals UPnP. Muzieksignaal kan binnenkomen via een LAN-aansluiting (RJ-45), wifi of bluetooth. Aan de voorkant en aan de achterkant is een USB-aansluiting (type A) gemonteerd ter aansluiting van USB-opslag. De ST300 kon omgaan met de gangbare PCM-codecs zoals o.a. MP3, FLAC, AIFF en WAV, alsmede met DSD64 en DSD128. Een USB-aansluiting type B om de ST300 op een computer aan te sluiten is niet aanwezig. De MS120 had ook geen type B USB-aansluiting. We zien dit niet als een gemis.

Atoll Electronique ST300: bediening met knopjes op het front, IR-afstandbediening of Atoll Signature app

De bediening van de ST300 is hetzelfde als die van de MS120. Op het midden van het front is een groot kleurendisplay geplaatst dat informatie geeft over de status van de ST300 en de muziek die op dat moment speelt, als de muziek wordt afgespeeld door de ST300. Wie een digitale of analoge bron heeft gekozen, ziet alleen de naam van de bron in het display. De muziek wordt dan immers door een ander bronapparaat dan de ST300 afgespeeld. De gebruiker kan de naam van de bron aanpassen.

Vijf minuten na het uitpakken, neerzetten en aansluiten op het lichtnet en de eindversterker stond de ST300 al muziek te spelen vanaf een aangesloten USB-schijf. De ST300 was niet verbonden met een netwerk en de Atoll Signature app was nog niet geïnstalleerd. Met de knopjes op de voorkant kan worden gebladerd door een mappenstructuur van een muziekverzameling op een aangesloten USB-schijf en kan muziek worden gestart. Na aansluiting van een LAN-kabel zag de ST300 vrijwel direct de Synology NAS op het netwerk (DLNA wordt ondersteund) en kon met de knopjes op de voorzijde ook door de mappenstructuur van een muziekverzameling op de NAS worden gebladerd en kon muziek worden gestart. Aanwezigheid van meta-tags is niet noodzakelijk.

Het display van de ST300 zou ook plaatjes van albums moeten laten zien, maar wij hebben geen plaatjes van albums gezien bij het kiezen van muziek van een USB-schijf of NAS, ook niet in de app. Lag dit wellicht aan het bestandsformaat? Wij hebben uitsluitend gespeeld met de formaten, WAV, MP3 en DSD. Het frontdisplay en de app vermelden wel netjes alle technische informatie van het spelende muziekbestand (locatie, bitrate, sampling frequentie, etc.). Bij gebruik van Tidal en Spotify worden wel plaatjes getoond en volgens dealers van Atoll zouden plaatjes van FLAC-bestanden wel worden getoond. Dat zou heel goed kunnen afgaande op de foto's die wij hebben gezien van de ST300, maar de weergave van plaatjes bij WAV, MP3 en DSD werkte bij ons niet goed. Hier ligt een verbeterpunt voor de firmware van de ST300.

Met de knopjes links van het central kleurendisplay kan een bron worden gekozen of een bluetooth-verbinding worden gelegd. Als het gaat om het weergeven van muziek, is de bediening met de knopjes op de voorkant wel beperkt. Muziek kan alleen worden gekozen en gestart. Wie daarna wil pauzeren of een nummer overslaan, zal de IR-afstandbediening of de Atoll Signature app moeten pakken. De Atoll Signature app biedt de meeste functies en met de app kan een liedjesrij worden samengesteld en eventueel tijdens het spelen worden gewijzigd. Dat kan niet met de knopjes op het front of met de IR-afstandbediening.

Er zijn een heleboel streamers op de markt met geen of heel weinig bedieningselementen op het front. De gebruiker moet dan alles met een app doen. Gelukkig zien we een trend dat veel fabrikanten ook een IR-afstandbediening meeleveren waarmee muziek kan worden gestart of gestopt. Hoewel een app meer functies biedt dan een IR-afstandbediening, is een IR-afstandbediening een welkome aanvulling. De knopjes op een IR-afstandbediening kunnen immers op de tast worden gevonden en een IR-afstandbediening is altijd sneller dan een tablet of smartphone.

Knopjes op het front van een streamer zijn ook een welkome aanvulling op de bediening via een app. De meeste fabrikanten maken dan echter de keuze om slechts enkele functies via knopjes aan te bieden. Bij Atoll is dat wèl het starten van muziek, maar niet stoppen, pauzeren of een nummer overslaan. Ter vergelijking, afgelopen zomer hadden wij de Cambridge Evo 75 over de vloer (lees ook onze recensie over de Cambridge Evo 75). De knopjes op het front van de Cambridge Evo 75 bieden de mogelijkheid om muziek te pauzeren of te stoppen of een nummer over te slaan, maar de knopjes op het front van de Cambridge Evo 75 bieden niet de mogelijkheid om door een muziekverzameling te bladeren en muziek te kiezen en te starten. Atoll enerzijds en Cambridge anderzijds denken dus heel verschillend over wat knopjes op het front van een streamer moeten doen.

Bij de MS120 was ons opgevallen dat de aangesloten USB-schijf rondjes bleef draaien als de MS120 met de standby-knop uit werd gezet. Atoll heeft kennelijk de firmware herzien, althans bij de ST300 gaat de aangesloten USB-schijf aan en uit als de ST300 aan of uit wordt gezet. Dat is beter voor de levensduur van de USB-schijf.

Atoll Electronique SM 300: technische specificaties

• Voeding 30 + 10 + 10 VA
• Afvlakcapaciteit: 69.000 µF
• Uitgangstrap: vier discrete halfgeleiders zonder terugkoppeling (feedback)
• Dynamiek: 132 dB
• Uitgangsimpedantie: 5,6 Ohm
• Uitgangsspanning: 2,6 Volt (rms)
• S/R-verhouding: 132 dB
• Vervorming bij 1 kHz: 0,0004 procent
• Bandbreedte: 5 Hz tot 20 kHz
• Stijgtijd: 1,5 µs
• DA-converter: 2 x Burr-Brown 24-bit/192 kHz
• Afmetingen: 440 x 255 x 90 millimeter
• Gewicht: 7 kilogram
• Frontplaat: zilverkleurig of zwart
• Adviesprijs: 2.900 euro

Atoll Electronique AM300 en ST300: testomgeving

We sluiten de ST300 met de door de importeur meegeleverde Supra Sword XLR-kabels aan op de AM300. We hebben geen triggerkabeltje voorhanden dus we zetten de AM300 steeds aan en uit met de knop op de achterzijde. De ST300 heeft wel een standby-knop op het front. Zoals hierboven al opgemerkt, de koper van een set van Atoll Electronique krijgt standaard gratis een triggerkabel meegeleverd.

Afwisselend is de AM300 verbonden met dynamische vloerstaande luidsprekers type Premium 7 van de Zwitserse luidsprekerfabrikant Piega en elektrostatische luidsprekers type ESL63 van het Britse Quad. Op voorhand kunnen we verklappen dat de AM300 geen moeite heeft met een capacitieve belasting. De AM300 is stabiel ongeacht het type aangesloten luidspreker.

De ST300 is natuurlijk als voorversterker en bron gebruikt maar we hebben de ST300 ook als DA-converter gebruikt door een gemodificeerde Sonos Connect op een digitale ingang van de ST300 aan te sluiten. Alle muzieknummers zijn WAV-bestanden afkomstig van bitperfect geripte cd’s.

Atoll Electronique AM300 en ST300: klank, neutraal en levendig met een toefje warmte

We trappen af met “What You Are” van het titelloze eerste album van Audioslave, de band van Chris Cornell, die ook leadzanger was van Soundgarden. Een goede en gecontroleerde weergave van de bassdrum en tegelijkertijd sprankelende weergave van de hi-hat in dit nummer is voor veel audiocomponenten een uitdaging. De droog klinkende bassdrum heeft slam en klinkt punchy. De AM300 lijkt een flinke vermogensreserve achter de hand te hebben. Onwillekeurig denken we aan de twee forse ringkerntransformatoren onder de kap van de AM300. Tegelijkertijd klinkt de hi-hat realistisch en helder. De gitaar klinkt een beetje gruizig, zoals we van de opname gewend zijn. Na ongeveer 20 sec. valt Chris Cornell in. Hij staat op de voorgrond en de rest van de band staat vlak achter hem. De AM300 verrast ons op een prettige wijze met een dynamische weergave. De klank is net niet neutraal en heeft een klein toefje warmte.

We kiezen Beethoven’s “Overture Egmont” uitgevoerd door het Berliner Philharmonische orkest gedirigeerd door Herbert von Karajan. De lage strijkers bezorgen ons kippenvel. Hoewel technisch niet de beste opname, behoort deze uitvoering muzikaal gezien tot de betere uitvoeringen. De aanzet van de violen is krachtig. De strijkers hebben een zekere scherpte en tegelijkertijd een toefje warmte. Het toefje warmte van de AM300 combineert heel goed met de Premium 7 van Piega die met zijn klank naar de koele kant neigt. Als de muziek na circa zeven minuten de climax bereikt, blijkt goed hoe de AM300 dynamisch kan uithalen. We zitten op het puntje van onze stoel.

Janine Jansen mag onze oren strelen met Tchaikovsky’s “Souvenir D'un Lieu Cher”, het elfde muziekstuk van haar cd 12 Stradivari. Jansen wordt door uitsluitend een piano begeleid. De opname straalt warmte en levendigheid uit en de componenten van Atoll betrekken ons bij de muziek. Jansen staat op de voorgrond en de piano staat vlak achter haar. De lichte galm doet de luisterruimte iets groter lijken dan hij is, maar violist en pianist staan niet in een grote zaal. De maat van de opnameruimte wordt goed overgebracht door de ST300 en AM300.

We selecteren “Madre Dolcissima” van Zucchero Fornaciari. Zucchero laat zich begeleiden door akoestische en elektronische instrumenten en een achtergrondkoor van mannen en vrouwen. Zucchero’s licht raspende stem contrasteert mooi met de glasheldere opname van de instrumenten en het achtergrondkoor. Wederom valt de goede gecontroleerde weergave van lage tonen op. Het is niet te veel, het is niet te weinig, het is strak onder controle, punchy en met slam. Tweekanaals versterkers zouden allemaal twee zware ringkerntransformatoren aan boord moeten hebben. Menselijke stemmen klinken intussen realistisch. De elektrische gitaar die na circa vier minuten mag soleren klinkt ook een beetje raspend. Even vergeten we de tijd door de achtergrondzangeressen aan het einde van Madre Dolcissima.

Aangesloten op de ESL63 van Quad blijkt dat de set van Atoll niet alleen een goede laagweergave genereert maar ook een hoge resolutie heeft. De kleine details in de aanslagen van bekkens of een hi-hat zijn waarneembaar en instrumenten zijn plaatsbaar in de ruimte. De AM300 verliest het o.a. van hoogwaardige (en veel duurdere) klasse A en klasse AB versterkers, maar voor de adviesprijs staat hij zijn mannetje en zal het lastig zijn om een betere klank te vinden. Beide componenten zijn makkelijk in gebruik en bieden veel muziekplezier voor de vraagprijs. Het kleine randje warmte maakt de keuze voor een passende luidspreker makkelijk. De ST300 biedt een stabiele en stottervrije weergave. De weergave heeft hoegenaamd niet gehaperd tijdens de logeerpartij.

Atoll Electronique AM300 en ST300: conclusie

Atoll Electronique bewijst met de AM300 en ST300 dat een high-end geluid ook voor een betaalbare prijs geleverd kan worden. Een goede punchy laagweergave, een realistische weergave van menselijke stemmen en een sprankelende hoogweergave worden allemaal geleverd door de AM300 en ST300. De componenten betrekken de luisteraar bij zijn muziek. Beide componenten zijn bovendien flexibel in gebruik. De luisteraar loopt het risico de tijd te vergeten.