Vandaag is bekend geworden dat Lou Ottens, een toonaangevende ingenieur die bij Philips heeft gewerkt, op 94-jarige leeftijd in zijn woonplaats Duizel is overleden. Ottens stond aan de wieg van het cassettebandje en ongeveer twintig jaar later stond hij ook aan de wieg van de compact disc. Dat het cassettebandje zo massaal zou doorbreken realiseerden Ottens en zijn medewerkers zich niet ten tijde van de ontwikkeling. “We waren als kleine jongens die leuk aan het spelen waren.”

Lou Ottens (21 juni 1926 – 6 maart 2021)

Ottens was al vroeg geïnteresseerd in techniek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwde hij als tiener een radio waarmee hij in het geheim naar uitzendingen van Radio Oranje luisterde. De radio had een primitieve richtantenne om de Duitse stoorzenders te vermijden. Na de oorlog ging Ottens werktuigbouwkunde studeren aan de Technische Hogeschool in Delft. Om wat bij te verdienen werkte hij drie jaar lang halve dagen als constructeur-tekenaar in een fabriek voor röntgenapparatuur. Hij behaalde zijn ingenieursbul in 1952.

In 1952 trad hij in dienst van het Nederlandse elektronicaconcern Philips. In 1960 werd Ottens hoofd van de nieuwe afdeling Productontwikkeling in het Belgische Hasselt. Onder zijn leiding werd de EL3585 ontwikkeld, de eerste draagbare bandrecorder van Philips, waarvan er meer dan een miljoen verkocht werden. Als directeur van Philips Audio presenteert hij in 1963 de opvolger van de bandrecorder. Die logge, losse geluidsspoelen die op dat moment in gebruik zijn, is de geboren Groninger een doorn in het oog. “Machtig onhandige dingen, verschrikkelijk om te bedienen. Ik snap nog niet dat die spoelenrecorder ooit een massaproduct is geweest,” liet hij eens optekenen door het Eindhovens Dagblad. Nee, voortaan zit de kwetsbare tape veilig in een handzaam solide plastic jasje: het cassettebandje.

Het blijkt al snel een baanbrekende vondst die met een lancering op jaarlijkse Funkaustellung (Internationale radiotentoonstelling in Berlijn) de wereldpers haalt. Het cassettebandje van Philips groeit snel uit tot de nieuwe wereldstandaard en vergroot op dat moment wereldwijd de toegankelijkheid van muziek. In 1968 rolt het miljardste cassettebandje van de band. De schattingen lopen uiteen maar vermoedelijk zijn zo'n 100 miljard cassettebandjes verkocht, totdat de uitvinding van de compact disc – net als het cassettebandje ook een relatief compacte en robuuste muziekdrager – de cassettebandjes naar de achtergrond drijft. Dat is twintig jaar later. De compact disc is bij Philips eveneens onder zijn leiding ontwikkeld en is vervolgens ook een wereldstandaard geworden.

Het optische schijfje met een diameter van twaalf centimeter is het uiteindelijke resultaat van een aantal jaren van ontwikkeling. Philips is al enige jaren bezig met een soort cd ter grootte van een langspeelplaat. Met genoeg ruimte voor een uur aan bewegende beelden of 48 uur muziek. Deze optische schijf ter grootte van een langspeelplaat werkte met analoge sporen. Volgens Ottens zat de markt echter helemaal niet te wachten op twee dagen aan non-stop-muziek. Het schijfje moest kleiner en in eerst instantie alleen voor audio en bovendien ruisvrij en digitaal. Ook dat had de geboren Groninger goed gezien, want de grote optische langspeelplaat of beeldplaat was een commerciele mislukking, maar de cd was een doorslaand succes. Philips wist niet hoe snel het de productie van cd-spelers en cd's moest opschalen. Naar schatting zijn inmiddels circa 200 miljard cd's gemaakt.

Als hij decennia later nog eens terugkijkt op de ontwikkeling van het cassettebandje wordt duidelijk dat uitvinder Ottens zich in jaren zestig helemaal niet bewust was van het baanbrekende onderzoek dat hij en zijn collega's deden. “Welnee. Wij waren kleine jongens die leuk aan het spelen waren. We hadden niet het idee dat we met iets groots bezig waren. Het was een soort sport.”

De hernieuwde populariteit van het cassettebandje de afgelopen jaren vond hij maar onzin. „Niets kan tippen aan het geluid van de cd,” zo verklaarde hij tegen NRC Handelsblad. “De cd is absoluut ruis- en rumble-vrij. Dat is bij tape nooit gelukt.” Ook het ‘warme’ geluid waar vinylliefhebbers mee dwepen was volgens hem vooral psychologisch. “Ik heb heel wat platenspelers gemaakt en weet dat de vervorming bij vinyl véél hoger is. Ik denk dat mensen vooral horen wat ze willen horen.”

Lou Ottens overleed afgelopen zaterdag in Huize Eresloo in Duizel. Hij werd 94 jaar.

Lees ook ons artikel Cassettebandje: terug van weggeweest?.

Cassette: A Documentary Mixtape - Official Trailer from Zack Taylor on Vimeo.