De Zen-serie van iFi Audio is een van de meest populaire series van iFi Audio. De Zen Can hoofdtelefoonversterker, de Zen Dac en de Zen Blue Bluetooth-ontvanger staan inmiddels bekend als ‘bang for the buck’ bij muziekliefhebbers wereldwijd. Nu heeft iFi Audio haar Zen-serie uitgebreid met de Zen Phono. Een logische stap. Zeker omdat iFi Audio een dochteronderneming is van het Britse AMR.
Eerlijkheid gebiedt me te bekennen dat uw auteur eigenlijk nooit een hele grote liefhebber van vinyl is geweest en de intrede van de compact-disk destijds met gejuich heeft ontvangen. Als herintredende vinyldraaier heb ik de laatste jaren ervaren dat de geluidskwaliteit doorgaans niet veel beter is dan een Spotify stream. Deze laatste is bovendien vrij van getik en gekraak. Hulde aan de vooruitgang dus. De vinylbeleving waar iedereen zo lyrisch over is heb ik tot voor kort dus nooit begrepen. Had dit te maken met de kwaliteit van het analoge medium of eerder met mijn Hollandse zuinigheid bij de aanschaf van een voordelige phonostage voor mijn oude Technics draaitafel?
Al vele jaren ben ik bekend met de goede reputatie van het Britse AMR en weet ook dat dochterbedrijf iFi Audio kwalitatief goede producten levert, dus neem ik het aanbod van importeur Network Media Systems graag aan om nieuwe Zen Phono eens uitvoerig te proberen. De Zen Phono is het betaalbare instapmodel van iFi Audio en is zowel bedoeld voor head-fi liefhebbers die deze phono-stage aan willen sluiten op de Zen Can en voor muziekliefhebbers die niet over een hifi-versterker met een RIAA-stage beschikken. Bovendien is deze Zen Phono een uitstekend alternatief voor vinylliefhebbers op zoek naar een kwalitatief goede upgrade in de audioketen. Uw auteur valt wellicht in deze laatste doelgroep.
Eenvoud
Het installeren van een kwalitatief goede externe phonostage is niet altijd even eenvoudig. Het achterhalen van de gevoeligheid, capaciteit of de impedantie van een element is niet altijd even gemakkelijk. Zeker bij gebruik van een vintage model draaitafel of element. De Zen Phono is gelukkig eenvoudiger uitgevoerd dan sommige concurrenten en kan overweg met vier smaken. MM, MC High Output, MC Low en MC V-Low elementen. Geen lastige impedanties, capaciteiten of gain-levels, maar uitsluitend een enkele schakelaar op de achterzijde waarmee de equalisatie-curve én de gevoeligheid kunnen worden afgestemd op het type element. Hiermee is deze Zen phono-stage voor de gemiddelde muziekliefhebber een stuk eenvoudiger in gebruik te nemen.
Heeft u een Moving Magnet of Magneto Dynamisch element, zet de schakelaar dan in standje één. Te zacht? Een standje hoger. Heeft u een Moving Coil element, begin dan in standje twee en schakel op naar standje drie of vier indien de output te laag is. Zo simpel kan het dus zijn. De achterzijde van de Zen Phono heeft verder nog een platenspeleringang en een lijnuitgang waarmee deze Zen op een hifi-versterker kan worden aangesloten. Bovendien heeft de Zen Phono een jack aansluiting op de achterzijde waarmee deze snel en eenvoudig op andere Zen producten kan worden aangesloten. De voorzijde heeft links een powerswitch, een viertal controle LED’s voor de instelling en een druktoets voor de subsonic filter. Heerlijk eenvoudig dus.
Unieke subsonic filter
De subsonic filter op de Zen Phono is iets speciaals. Veel subsonic filters snijden alle frequenties beneden de 20Hz weg om ongewenste conus uitslag door golvingen in vinylplaten tegen te gaan. Door de vaak rudimentaire manier van afkappen ontstaan vaak fase-’fouten’ waardoor de uitslag van de conus dan wel wordt beperkt, maar de kwaliteit van het overige geluidsspectrum nadelig wordt beïnvloed. De filter van deze Zen Phono is door iFi Audio en moederbedrijf AMR ontwikkeld met het doel deze fasefouten juist te voorkomen. Behalve dat het niet-hoorbare laag effectief wordt weggefilterd, blijft het hoorbare spectrum onaangetast. We moeten toegeven dat deze methode uitstekende resultaten oplevert. We kunnen, zelfs bij superkritische luistertests, geen hoorbare verschillen tussen een in- en uitgeschakeld filter waarnemen.
Installeren
De Zen Phono MM/MC phono stage wordt geleverd met een ruisarme iPower netspanningsadapter van iFi Audio zelf. Deze iPower voedingen zijn energiezuinig en leveren een stabiele en schone stroom waardoor de Zen Phono vrijwel geen achtergrondruis produceert. Het valt op dat iFi Audio relatief weinig plastic als verpakkingsmateriaal gebruikt. Belangrijker, waar veel fabrikanten een dun en middelmatig RCA-kabeltje meeleveren die meestal direct in de vuilnisbak verdwijnt, is iFi Audio zo aardig geweest om een kwalitatief goede RCA-interconnect mee te leveren. Top!
Het installeren van deze RIAA-versterker is kinderspel. We sluiten onze Direct Drive volautomaat uit begin jaren 80 aan op de platenspeler ingang, de lijnuitgang prikken we in de RCA-lijningang van onze voorversterker en steken de voedingsadapter in onze netfilter. Omdat onze Technics draaitafel, zoals veel middenklasse draaitafels uit de jaren 80, is voorzien van een op vele vlakken karakterloos T4P element, proberen we de Zen Phono eerst met de vierstandenschakelaar in de eerste (MM) positie. Ondanks de klank prima is, moet de volumeregelaar relatief ver worden opengedraaid en kiezen hierom voor standje twee (MC High).
Na een kleine week inspelen zijn de klank en het geluidsbeeld prima op orde. De midrange heeft een fractie aan definitie gewonnen en we ervaren een krachtiger en strakker laag. Ook de top-end is significant toegenomen en we realiseren ons al snel dat sommige platen wel eens een wasbeurtje kunnen gebruiken. We ervaren een mooie ruimtelijke staging waarbij de zang heel netjes vanuit een vast punt tussen de luidsprekers vandaan komt. Gezien de prijsklasse en de eenvoud van deze Zen Phono een kwaliteitsniveau waar we, zeker gezien onze minder bevredigende vinyl ervaringen tot voor kort, direct van onder de indruk zijn.
Vinylbeleving
Sinds de Zen Phono in de luisterruimte aanwezig is, trekt uw auteur voor het eerst in decennia de ene na de andere zwarte schijf uit de hoes. Terwijl op een gegeven avond wederom één voor één door de vinylcollectie wordt gebladerd neemt het besef toe dat het draaien van platen eigenlijk best leuk is. En hard werken bovendien. In dit streaming tijdperk zijn we met zijn allen verwend geraakt aan eindeloze muziekstreams en het scrollen in de app voor een andere smaak. Nu mag uw auteur, of een andere medeluisteraar, elke 20 tot 30 minuten opstaan om het vinyl om te draaien of te wisselen. Wennen dit.
Ondanks dat we nu lichamelijk actiever met muziek bezig zijn, genieten we er juist méér van. Elk nummer wordt uitgeluisterd omdat er, als we willen skippen, iemand in de benen moet om de toonarm een centimeter te verplaatsen. We beluisteren nu nummers waarvan we waren vergeten dat deze ook op het album stonden. Blijkbaar kan een vintage platenspeler uit de middenklasse van toen ook een uitstekende muziekbeleving brengen, mits er een goede phonostagewordt gebruikt. Dat we juist nu de ene naar de andere langspeelplaat uit de hoes trekken zegt dus veel over deze Zen.
Penta-wat?
De Zen Phono onderscheidt zich van veel andere RIAA-stages door de aanwezigheid van een Pentaconn Connector. U kent ze misschien wel. Zo’n Jack connector waarop geen enkele plug in het huishouden past. Achter deze Pentaconn connector houdt zich echter iets magisch schuil, namelijk een prachtige gebalanceerde output stage! Deze 4.4mm aansluiting is primair bedoeld om de Zen Phono te koppelen met een Zen Can hoofdtelefoonversterker. Een gebalanceerde verbinding levert, mits goed ontworpen, vaak een betere geluidskwaliteit. Wat de reden ook is voor deze winst in kwaliteit, wijzelf kiezen eigenlijk altijd voor gebalanceerde connecties wanneer we dit kunnen. Beroepsgedeformeerd als we zijn vinden we dat we deze Pentaconn aansluiting beslist kunnen misbruiken voor het maken van een gebalanceerde connectie naar een (voor)versterker met een vrije XLR-ingang.
Nu levert iFi Audio wel een single-ended RCA-interlink mee, een balanced Pentaconn naar XLR-variant wordt niet meegeleverd. Natuurlijk kunnen we even een kabeltje in elkaar beunen voor deze review, maar besluiten dat het slimmer is om hiervoor contact op te nemen met de importeur. Misschien kunnen zij ons eventjes van een kabeltje voorzien. Helaas levert iFi Audio geen losse balanced verloopkabels, maar deze wordt door iFi wel meegeleverd bij de iDSD Diablo en past met redelijk grote zekerheid in hetzelfde gaatje. Niet veel later hebben we beschikking over een deugdelijke gebalanceerde Pentaconn naar XLR-kabel van iFi Audio. Tijd om de boel weer even te laten wennen.
Nog een keer!
Nadat we het album The Dream of The Blue Turtles van Sting wederom tot vervelends aan toe hebben vergeleken met de eerst uitgebrachte versie van het album op cd en de streaming variant zijn we overtuigd van het kwaliteitsverschil via de gebalanceerde verbinding. Het zijn maar nuanceverschillen, maar gebalanceerd ervaren we net even een scherpere aftekening van zang en instrumenten. Bovendien levert de Zen Phono gebalanceerd een iets vlakkere frequentieresponse. We ervaren meer openheid en een betere definitie van mid-laag en midrange. Het is dat we weten dat deze Zen Phono ten tijde van publicatie slechts 159 euro kost, maar dit horen we er echt niet in terug. We hebben de indruk naar een veel duurdere phono stage te luisteren.
We schakelen over naar het album Crime of The Century van Supertramp en verbazen ons over de ruimtelijkheid van de muziekweergave, de snelheid en de echtheid waarmee instrumenten worden weergegeven. We ervaren flinke sprongen in geluidsdiepte, al blijft deze logischerwijze achter met een phono-stage van vijf- tot tienmaal deze prijs. De dynamic range van het zwarte goud lijkt een fractie hoger dan van de spiegelende zilveren variant en dit wordt bevestigd door de online loudness-war database. Wanneer de tikjes, krasjes en het lichte gekras van het meer dan vier decennia oude vinyl zouden ontbreken, zouden we geblinddoekt moeite hebben de verschillende media uit elkaar te houden. De klank en imaging eigenschappen zijn van hoog, heel hoog niveau en snappen nu veel beter dat vinylliefhebbers met een platenspeler, element en RIAA-versterker van vier of zelfs vijf cijfers analoog vinyl verkiezen boven elke digitale mediadrager.
Vervolgens leggen we The Wall van Pink Floyd op de pick-up, in onze beleving een van de beste muziekalbums ooit gemaakt. We beschikken over een nieuw uitgebrachte release uit 2016 en deze heeft nog geen dichtgestofte groeven. De mate van verfijning, rust en de resolutie waarmee de Zen Phono dit album weergeeft is indrukwekkend. We schakelen enkele malen terug naar de streaming variant en naar de uiterst zeldzame en magisch klinkende ultra-disk variant op cd uit de jaren 90. In onze Bryston BCD3 wint de digitale variant met enige voorsprong, maar verwachten dat een betere platenspeler met een hoogwaardiger element een waardige tegenstander zal zijn voor de Bryston en de 24-karaats ultra-disk variant.
Geluidskwaliteit
Nadat deze phono-stage enige weken staat te spelen maken we de balans op. Deze phono-stage heeft ons keer op keer verbaasd met zijn uitstekende klankeigenschappen en hoge mate van muzikaliteit. Ondanks de frequentiekarakteristiek uiterst vlak wordt weergegeven, levert deze voorversterker een heerlijke ‘oempf’ in het laag. De bassen komen super strak uit de luidsprekers en de mid-bas heeft hierbij een lekkere impact. De mid-laag en midrange worden nergens aangedikt en klinkt zeker niet dun of nasaal. De definitie is uitstekend. Dankzij het snelle karakter van deze pre-pre ervaren we een heerlijk gedetailleerd en sprankelend hoog. Elk zang- of gitaarlijntje komt heel mooi naar voren, maar vooral niet té ver. We horen lijntjes die we op cd niet eerder dachten te horen en wat ons vooral opvalt is het realisme van ‘analoge’ instrumenten zoals piano, woodblock en gitaar.
Het geluidsbeeld dat deze phono-stage neerzet is ruimtelijk en precies. Stemmen worden mooi gebundeld vanuit het centrum van het geluidsbeeld weergegeven en vanuit de hoeken wordt muzikale informatie de ruimte in geprojecteerd. De diepte van het podium is niet overdreven groot, maar bij gebalanceerde aansturing kunnen we net even verder in de achtergrond kijken. Dit heeft vooral te maken met de toename van openheid in het geluidsbeeld. We hebben niet de indruk dat de minder grote geluidsdiepte aan de Zen Phono kan worden toegeschreven en kunnen ons voorstellen dat deze Zen de maximale performance van de gebruikte platenspeler en element laat horen. Dit is al heel indrukwekkend te noemen, want deze oude Technics heeft in heel zijn leven nog niet zo mooi voor ons gezongen.
Eindoordeel
We hebben de Zen Phono van iFi Audio ervaren als een hele fijne phono-stage met een uiterst aangename klank. We zien deze Zen dan ook als dé perfecte MM/MC voorversterker voor herintredende vinylliefhebbers. Ondanks dat het apparaat erg betaalbaar is, zien we de phono-trap niet als een instapper of budgetoplossing. Deze Zen Phono zal voor de meeste muziekliefhebbers namelijk meer aan functionaliteit bieden dan ze ooit nodig zullen hebben en zal hogere prestaties leveren dan de meeste hifi-sets kunnen laten horen. Met al deze goede eigenschappen groeit deze Zen Phono naar verwachting een heel eind met uw set mee en kan ook nog eens gebalanceerd worden aangesloten. Dit is, zeker in deze prijsklasse, absoluut uniek.
Hebben we dan helemaal niets aan te merken? Jazeker, maar niet op de Zen Phono. Wel vinden we het jammer dat de fabrikant er nog niet aan heeft gedacht om de 4.4mm naar XLR-kabels los uit te leveren voor gebruik met o.a. deze Zen Phono, want hiermee presteert deze phono-stage zoveel beter. Het tweede minpunt voor de muziekliefhebbers is dat de Zen modellen niet zijn aan te slepen op dit moment, dus wilt u er een bemachtigen dan dient u over een beetje geduld te beschikken. Maar, geloof ons, het wachten wórdt beloond. Met de Zen Phono geniet u gegarandeerd met net zo veel passie van vinyl als in de tijd dat u (of uw vader) nog jeans met wijde pijpen droeg.
Heeft u nog een oude platenspeler uit de jaren 70, 80 of 90 op zolder staan en verlangt u stilletjes terug naar het draaien van uw vergeten vinylcollectie, maar beschikt uw versterker niet over een ingebouwde phono-trap? Met deze Zen Phono van iFi Audio zult u uw vinyl herontdekken in een geluidskwaliteit waarvan u telkens weer versteld zult staan. Voor de enorme som van… 159 euro(!).
Conclusie
De iFi Audio Zen Phono mag zich scharen onder de best klinkende, meest complete phono-stages in zijn gewichtsklasse en ver daarboven. Deze Zen is voorzien van een superieure subsonic filtering die we eerder zouden verwachten in een duurdere prijsklasse en beschikt zelfs over een gebalanceerde output stage die we soms enkel in hogere prijsklassen aantreffen. Zelfs de premium Black Label iPhono3 van iFi Audio beschikt niet over deze mogelijkheid. We geven niet vaak vijf hele sterren weg in een productreview, maar deze iFi Audio Zen Phono verdient niets minder dan 5 hele dikke sterren.
iFi Audio Zen Phone
159 euro | networkmediasystems
Beoordeling 5 / 5
Klank: 5 sterren
Imaging: 4.5 sterren
Features: 5 sterren
Gemak: 5 sterren
Prijs-prestatie: 5 sterren
