SAMENVATTING

Roon is bij hifi-minnende muziekliefhebbers uitgegroeid tot dé populairste manier om muziek te streamen. Een nieuwe grote update, Roon 1.8, legt de nadruk op beter beheer van je eigen muziekcollectie en belooft je te helpen bij het opsporen van nieuw luistervoer. Het ziet er vooral helemaal anders uit dan voorheen. Wat zijn onze eerste indrukken?

Enkele jaren geleden hoorde bij een artikel over Roon eerst een uitleg over wat deze muzieksoftware doet en biedt. Anno 2021 hoeft dat niet langer, toch niet voor een hifi-publiek. (Toch nodig? Lees dan onder het kopje ‘Wat heb ik nodig?’). In onze wereld is Roon mainstream geworden. Eigenlijk best gek, want Roon is goedkoop noch eenvoudig. Ondanks dat pittige prijskaartje heeft de software de afgelopen jaren de harten van heel wat muziekfans veroverd. Waarom? Er zijn verschillende elementen die aan het succes bijdragen, zoals een uitgekiende interface, de rijke metadata, een hoogwaardig streamingprotocol en een brede ondersteuning door audiomerken. De essentie is echter: Roon laat je op een intuïtieve manier muziek beluisteren en ontdekken. Waar andere streamingopties vaak in de weg lopen als je gewoon wil ontspannen en genieten van je muziek, helpt Roon je en word je bovendien gestimuleerd om te blijven luisteren.

De ervaring is het best als de software je eigen muziekbestanden combineert met een abonnement bij Tidal of Qobuz. Dan is het net alsof je wordt losgelaten in een immense muziekwinkel, waar nagenoeg elke release van al je favoriete artiesten te vinden is. Wij zouden het zo stellen: vele streamingtechnologieën zijn ontworpen door IT’ers die vooral bezig waren met de achterliggende transporttechniek, Roon is overduidelijk het werk van echte muziekliefhebbers die toevallig ook goed kunnen programmmeren.

Vanwege de vele functies is er bij elke grote update van Roon een enorm gevoel van anticipatie bij gebruikers, net zoals bij een nieuwe versie van macOS of Windows. Dat is ook zo bij Roon 1.8, officieel gelanceerd op 9 februari. Deze keer misschien meer dan ooit, want de aangegroeide gebruikersgroep is ook luidruchtiger dan ooit én deze versie introduceert een sterk vernieuwde interface. Apps die van uiterlijk veranderen, dat zorgt sowieso voor de nodige ophef. Niet iedereen houdt van verandering.

Roon 1.8: Wat is er nieuw?

In een notendop samenvatten wat er nieuw is in versie 1.8 is niet eenvoudig. Zoals altijd is een aantal hangende zaken aangepakt, maar zijn er ook totaal nieuwe zaken geïntroduceerd. Verderop in de review gaan we daar dieper op in, maar voor wie weinig tijd heeft: dit zijn de hoofdpunten.

1.    Een nieuwe interface met veel witruimte en beeldmateriaal.
2.    Een toegewijde manier om klassieke werken te organiseren.
3.    Beter gepersonaliseerd advies over nieuwe muziek, op basis van een algoritme maar ook andere gebruikers.
4.    Uitgebreide zoekmogelijkheden via de Focus-functie die nu overal te gebruiken is.

Wat heb ik nodig?

Voor wie toch niet zo vertrouwd is met Roon, even een streepje uitleg. Of ja, véél uitleg. Roon is nu eenmaal niet een alleenstaande app zoals iTunes of Audirvana. Het zit iets complexer in elkaar.

Het kloppende hart wordt gevormd door de Roon Core. Dit is de server-applicatie die je muziekcollectie beheert en ook alle verbonden Roon-apps aanstuurt. De Roon-apps op je smartphone, tablet of computer werken immers eigenlijk als een soort afstandsbediening voor Roon Core. Dat betekent onder meer dat de machine waarop je Core draait best over wat paardenkrachten beschikt. 

Het is mogelijk om Roon op je pc of Mac te installeren en rechtstreeks te bedienen. De Core en de Roon-interface bevinden zich dan op een en dezelfde machine. Veel audiofielen verkiezen echter om enkel de Roon Core te laten draaien op een aparte computer of server in de kelder. Er zijn veel opties op dat vlak, gaande van een oude computer die je upcyclet, een doe-het-zelf Intel NUC, een NAS, een toegewijd hifi-apparaat (zoals de ELAC Discovery Server of de InnuOS ZENith) of Roons eigen Nucleus-apparaten.

Wie kiest voor het zelfbouwpad of een NAS dient wel rekening te houden met de relatief hoge systeemeisen van Roon. Veel geheugen, een performante processor en SSD-opslag zijn echt een must. De snelheid van de Core beïnvloedt heel sterk de gebruikservaring op je iPad of ander toestel waarmee je Roon vanuit je zetel bestuurt. Uiteraard moet ook je netwerk voldoende stabiel zijn.

Via een Roon-app stuur je muziek naar een (of meerdere) audiotoestellen. Dat kan een DAC zijn die over USB verbonden is met een computer. De tweede optie is dat je muziek over het netwerk streamt naar compatibele audiotoestellen. Maar wat betekent ‘compatibel’ in dit geval? Ook hier zijn er verschillende antwoorden mogelijk.

1.    Apparaten met het label ‘Roon Ready’ spelen muziek af die over het netwerk wordt aangeleverd via Roons eigen hoogwaardig RAAT-protocol. Roon Ready-toestellen zijn door de Roon-makers getest en goedgekeurd. Zo wordt die Roon Ready-naam een kwaliteitslabel, een soort garantie die je niet vindt bij andere streamingtechnologieën. Inmiddels zijn er meer dan 75 fabrikanten die toestellen bouwen waarop het label prijkt.

2.    ‘Roon Tested’-toestellen zijn oftewel apparaten die via USB aangesloten zijn op een pc waarop Roon draait. Of het gaat om audiotoestellen die streams ontvangen via AirPlay of Chromecast. Ook hier heeft Roon gecheckt of het product functioneert zoals het hoort. Een overzicht van alle merken en apparaten vind je hier.

3.    Er zijn natuurlijk AirPlay- of Chromecast-speakers die niet door Roon zijn uitgeprobeerd, die werken meestal ook feilloos. Ze verschijnen dan echter niet in Roon met hun eigen icoontje.

4.    Er is daarnaast in Roon ingebakken ondersteuning voor Sonos en desgewenst kun je oude Squeezebox-toestellen van muziek voorzien.

Het idee achter Roon is dat de software voor alle mogelijke luisterscenario’s kan ingezet worden. Het past even goed bij de headfi-liefhebber die luistert via zijn geliefde DAC/hoofdtelefoonversterker die op de pc is aangesloten als bij de muziekfan die in elke kamer van zijn huis een muzieksysteem of draadloze speaker heeft staan.

Er zijn in Roon multiroom-controls ingebakken, zodat je toestellen kunt samenvoegen in één zone. Handig, want hierdoor kun je hifi-toestellen van verschillende merken toch samen aansturen. Er zijn wel beperkingen. Je kunt bijvoorbeeld Roon Ready-apparaten niet combineren met Sonos-speakers.

Over de jaren is het Roon-universum uitgedijd met allerlei extra’s voor gevorderde gebruikers die durven te knutselen. Er is bijvoorbeeld Roon Bridge, waarmee je een Raspberry Pi ombouwt tot netwerktransport of -speler. Er zijn Roon Extensions om via IP het volume te regelen van een versterker of een Bluetooth-volumeregelaar te gebruiken voor een actieve zone. Ook leuk: je kunt een Chromecast-adapter die aan je tv hangt of een televisie met Android TV koppelen aan een audiozone, zodat je op het grote scherm informatie en lyrics ziet voorbijkomen terwijl je luistert. Ten slotte kun je HQPlayer combineren met Roon zodat de machine waarop Roon Core draait je muziek ‘live’ upscalet. Als je afdaalt in het Roon Community-forum ontdek je over deze zaken nog veel meer. Wat ons betreft is die levendige gemeenschap van Roon een mooie bonus. Er is veel interactie en nuttige feedback, en niet al te veel nutteloze discussies over de zin en onzin van powerkabels en tachyonverrijkers.

De nieuwe interface

Wie van Roon 1.7 naar 1.8 stapt zal het meteen merken; er is een nieuwe interface die helemaal anders is. De makers stellen dat ze zich hebben laten inspireren door een museum. Daarbij dachten ze duidelijk aan een modern kunstenmuseum met veel witte muren en een beperkt aantal werken aan de muur die heel doordacht door de curator zijn geselecteerd, niet aan het type museum waar 5.000 zwaarden, drinkbussen en uniforms in een donkere kamer zijn neergegooid met enkel het naamplaatje ‘Napoleon’ om te zorgen voor een rode draad.

De keuze voor veel witruimte en grotere typografie verlaagt de informatiegraad – er staat effectief minder op het scherm. Maar die trade-off verhoogt wel de leesbaarheid en geeft Roon 1.8 een minder zwaar gevoel. Eerste reacties op het levendige Roon-forum geven aan dat veel gebruikers houden van de nieuwe stijl, andere spreken dan weer van een Spotify-cation. Dat komt misschien wel door elementen op het hoofdscherm als de luisterstatistieken en de overzichten van artiesten, genres en albums die je recent hebt bekeken. Het ‘ontdekken’ staat iets minder in de kijker, al heeft Roon wel een lijst voorzien van releases die bij je passen en een opvallende snelkoppeling aangebracht die je brengt naar het oude Discover-overzicht.

Je hebt nu eenmaal mensen die het liefst gewoon vlug hun favoriete muziek willen opsporen terwijl andere muziekliefhebbers (ook) zoekende zijn naar nieuwe werken. Dat zijn verlangens die soms botsen, een tegenstelling die je ook merkt in interfaces van streamingdiensten zoals Spotify en Apple Music.

Een kleine aanpassing die wel fijn is, is de introductie van een portraitmodus op tablets. In feite is dat bij versie 1.8 zelfs nog noodzakelijker, want vanwege de vele witruimte is je scherm kantelen soms handiger om in één oogopslag meer te kunnen zien. Op een grote iPad Pro 12,9-inch werkt dat zelfs heel prettig indeed.

Focus

Het is misschien niet het opvallendste designelement dat aangepast is, maar de nieuwe manier hoe Roon 1.8 het inzet is zeer handig. We hebben het dan over de Focus-functie. Voorheen kon je Focus enkel gebruiken binnen je bibliotheek om in te zoomen op bepaalde werken. Alles in FLAC-formaat bijvoorbeeld, of alle jazz-werken. In 1.8 is Focus veel minder visueel geworden, maar is het wel uitgebreid. En vooral: op meer plaatsen beschikbaar.

Je kunt pakweg binnen een album inzoomen op tracks die door een bepaalde persoon gecomponeerd zijn. Nieuw zijn ook een paar iconen die je snel brengen naar bepaalde nummers van een album. Het hartje toont meteen je eigen favorieten, het vinkje naar de liedjes die publieksfavorieten zijn en de live-knop naar de tracks die ergens in een concertzaal werden opgenomen.

Valence 

Bij de vorige versie van Roon introduceerde het bedrijf Valence, de motor binnen Roon die muziek aan je aanbeveelt. Voor versie 1.8 is er nog verder aan gesleuteld en krijg je aanbevelingen ook explicieter aangereikt. Roon Labs stelt dat Valence accurater is geworden omdat het niet enkel een koude algoritme is, maar ook de feedback gebruikt afkomstig van de vele Roon-gebruikers. Crowd-sourcing gecombineerd met machine learning zou dus meer muzieksuggesties moeten opleveren die bij je passen. Een plaats waar je Valence in actie ziet is onderaan bij een album, bij een rode strook met Aanbevolen Albums onder het kopje ‘Voor jou’. Soms zie je hier Geselecteerde Albums, waarbij er eerder op basis van een genre iets wordt aangeboden. We vermoeden dat het dan gaat om een album waarvoor Valence nog onvoldoende input heeft vergaard om iets zinvol te suggereren.

Een nog andere manier om nieuwe werken te vinden die passen bij een bepaald album is ‘Vergelijkbare Albums’. Soms is er wel wat overlap met de bovenliggende rode strook, maar de aanbevelingen hier lijken inderdaad wat algemener.   

Het is uiteraard te verwachten dat software die net vers is en deels in de cloud draait aanvankelijk wat sloom reageert. Iedereen zit massaal de update te downloaden en uit te proberen. En dat merkten we ook.

Klassiek is een metadatahel

De sleutel tot de Roon-ervaring is de rijke metadata waarover Roon beschikt. Denk aan alle informatie over artiesten, producers, componisten en meer. De enorme database aan die data maakt het mogelijk om bijvoorbeeld niet enkel alle albums van David Bowie te vinden, maar ook de vele werken die hij componeerde of de producties waarbij hij betrokken was.

Metadata en klassieke muziek is echter al lang een pijnpunt. Een typisch orkestraal werk heeft veel meer uitvoerders dan een gemiddeld poplied. Bovendien zijn er extra partijen betrokken bij een klassiek werk. De dirigent-arrangeur is soms belangrijker dan de uitvoerders – maar je hebt ook virtuoze spelers die een sterke stempel drukken op een opvoering. Bovendien kan de locatie bepalend zijn. De Berliner Philharmoniker is zo’n voorbeeld van een instituut dat heel sterk heeft ingezet op opnamekwaliteit. Gooi daar nog bepaalde interpretaties bovenop, zoals tradionalisten die pogen authentiek te spelen tegenover moderne interpretaties, en het wordt wel heel moeilijk.

Ook uitdagend bij klassiek: er zijn standaardwerken van bekende componisten waarvan er wel heel veel opvoeringen en opnames bestaan. De vijfde van Beethoven bijvoorbeeld, levert via Roon (met Qobuz en Tidal ingesteld, maar dubbels worden niet geteld) 2.968 opvoeringen op. Vind daar maar de beste opname tussen – en je mag er zeker van zijn dat er bij orkestrale werken enorme verschillen in kwaliteit bestaan.

Daar gaat je dag

De oplossing in Roon 1.8 is een uitgebreide interface als je zoekt naar klassiek, met ook weer Valence als motor. Stel dat je inderdaad op zoek gaat naar een mooie opvoering van de Vijfde van Beethoven. Via Componisten selecteer je Ludwig van Beethoven, waarna je op een pagina komt met heel veel vertrekpunten voor je speurtocht. Tik bijvoorbeeld op de naam om meer over zijn leven en werken te ontdekken. Scroll je echter naar beneden, dan kun je bij Composities voor Symphonie N°5 selecteren (en daarbij kun je nog de kiezen tussen in C mineur of E majeur). Het volgende scherm vertelt je dan welke dirigenten en uitvoerders de mooiste opvoeringen van dit werk hebben afgeleverd en krijg je alle beschikbare opnames op populariteit gerangschikt. Ook hier kun je op Focus tikken op bijvoorbeeld enkel hi-resmateriaal te tonen of de opnames met pianist Glenn Gould er uit te lichten. Bij albums die meer werken bevatten (zoals Von Karajans ‘The 9 Symphonies’) ga je enkel naar de vier tracks die horen bij deze symfonie. Uiteraard heb je wel de optie om door te klikken naar het volgende album.

Even terug naar het scherm van een componist. Hier vind je echt enorm veel aanknopingspunten voor een verdere zoektocht naar muziek. Bij Johann Sebastian Bach krijgen we naast albums uit de eigen bibliotheek ook achtereenvolgens aanbevolen albums, composities, vergelijkbare componisten, nieuwe releases, topdirigenten (zoals Masaaki Suziki en Philips Herreweghe), topuitvoerders (Yo-Yo Ma en – daar is hij weer – Glenn Gould) en een link naar invloeden en volgelingen. Hier kun je uren in vertoeven.

Het enige wat we een klein beetje missen is wat extra artikelen van kenners die beginners nog uitdrukkelijker wegwijs maken in een oeuvre, zoals bijvoorbeeld de Britse krant The Guardian afgelopen jaar over componisten publiceerde. Of playlists die een introductie vormen tot een stroming, zoals je vindt bij Primephonic.

Er staat nog genoeg op de to-do

Het is duidelijk dat een update voor een app zoals Roon met een enthousiaste gebruikersgroep nooit alle verwachtingen kan invullen. Een blik werpen op het Roon-forum volstaat om te zien dat er wel heel veel verzoeken zijn. We kunnen snappen dat de Roon-makers er knettergek van worden; langs de andere kant is het ook een teken van de grote passie die veel gebruikers tonen.

De nadruk bij versie 1.8 ligt duidelijk op het verbeteren van de gebruikservaring. Buiten aan Valence lijkt er niet zoveel aan de onderbouw gedaan te zijn. Dat hoeft ook niet per se. Het RAAT-protocol doet zijn werk goed.

De andere verzoeken vanuit de Roon-community zullen voor later zijn. We denken bijvoorbeeld aan de vraag om de mobiele apps te herontwerpen zodat ze aangesloten DAC’s in de hoogste kwaliteit kunnen aanspreken. Dat is nu zowel bij iOS als bij Android amper mogelijk, waardoor een tablet niet echt een goede Roon-eindpunt kan zijn. High-end DAP’s kunnen daardoor niet goed binnen een Roon-verhaal passen, terwijl head-fi-liefhebbers die toestellen ook thuis gebruiken. Sowieso zijn er gebruikers die graag Roon onderweg willen gebruiken, uitdagend gegeven hoe de software nu werkt (maar op te lossen door Core-functionaliteit naar de cloud te brengen). Dankzij de uitgebreide DSP-functies en ondersteuning voor convolutiefilters is kamercorrectie nu al mogelijk in Roon. Maar het is een moeilijker proces waarbij je toch over kennis van zaken moet beschikken. Integratie met een toepassing zoals Dirac staat daarom al lang op de verlanglijstjes. Wie weet wat versie 1.9 brengt?

Conclusie

Met Roon 1.8 introduceert Roon Labs een frisse nieuwe interface die je, na wat gewenning, op een fijne manier laat neuzen door een quasi-oneindige muziekbibliotheek. Is het beter? Voor een deel is dat een smaakkwestie. Er is inderdaad veel meer witruimte waardoor je soms ook meer moet scrollen dan voorheen. Maar er zijn ook mogelijkheden bijgekomen; zonder die extra ruimte zou de interface uit versie 1.7 daardoor heel wat drukker zijn.

Als we kijken naar kritieken op het Roon-forum en eigen ervaringen, lijkt het er op dat in die eerste uren na de lancering van versie 1.8 er interface-elementen traag of niet toonden. Vergeet niet: Roon is deels een cloud-oplossing. Het is een beetje te vroeg om te zeggen of de aanbevelingen van Valence een groot verschil maken. Dat je nu vlotter kunt waden door het enorme klassiekaanbod is wel een verbetering dat je meteen merkt.

De kern van de Roon-ervaring blijft sowieso behouden: het combineren van eigen muziekbestanden met een streamingaanbod, verrijkt met heel veel metadata. Het RAAT-protocol is stabiel en klinkt wat ons betreft goed. Roon blijft een wat duurdere uitgave, ook omdat je onvermijdelijk gaat investeren in extra’s. Niettemin is het een van de beste aanwinsten die je als muziekliefhebber kunt doen. 

Roon 1.8
9,99 dollar/maand of 699 dollar voor levenslang | www.roonlabs.com
Beoordeling 4,5 op 5