De uitdaging als je zoekt naar een betere surroundset die zowel filmeffecten als muziek op hoog niveau moet afspelen? Eentje vinden die beide rollen aankan. Met zijn audiofiele eigenschappen én op surround gerichte componenten lijkt Monitor Audio’s Gold een geschikte kandidaat.
Monitor Audio Gold 5G 5.1
Monitor Audio’s Gold-reeks is aan zijn vijfde generatie toe. Inmiddels zijn de verschillende leden van deze populaire luidsprekerreeks uitgebreid getest in stereo-opstellingen. In deze review willen we echter kijken naar de geschiktheid van de Gold-speakers voor een surroundopstelling. Meer bepaald, een surroundopstelling op hoger niveau die je wellicht eveneens gebruikt om muziek te beluisteren.
Een van de redenen om deze test te organiseren is dat Monitor Audio van de meet af veel aandacht besteedde aan het fenomeen ‘surround’. Het heeft altijd tv-audio-oplossingen in huis gehad en dat blijkt ook bij de nieuwe generatie van Gold, waar naast een centerspeaker (de C250) ook een intelligente subwoofer (Gold W12) én een toegewijde surroundmuurspeaker (FX) werd uitgebracht. Deze trapeziumvormige Gold FX met dubbele driver is zelfs iets behoorlijk speciaals, want je kunt hem zowel in bi- or di-polemodus gebruiken. Voor de achterste kanalen kun je kiezen voor Gold-boekenplankspeakers (de forsere Gold 100 is dat dan), maar de FX biedt dan weer een interessant alternatief omdat je het kunt ophangen. En dat is handig als je ruimte wat kleiner is – of je gewoon geen zin hebt in rear-luidsprekers die in de weg staan.
Voor deze review kozen we voor een paar slankere Gold 200-vloerstaanders, de potige C250-center, een set Gold FX’en en de grootste Gold W12-subwoofer. Dat pakket wordt door Monitor Audio zelf gecommercialiseerd onder de naam Gold 5.1. Het is een echt premiumpakket voor wie zijn woonkamer met speakers op hoog niveau wil uitrusten. Of voor wie overweegt om een thuisbioscoop te bouwen in de prijsklasse 15K of hoger. Daarvan neemt deze set een grote hap uit het budget, want voor deze opstelling ben je ongeveer 10.500 euro kwijt. Dat is niet niks, maar het gaat hier dan ook om de bijna-ultieme luidsprekerreeks van Monitor Audio. Je mag (en moét) van deze 5.1-surroundopstelling ook heel wat meer verwachten dan van een setje kleine speakers en een rammelende schoendoos die vermomd is als een subwoofer. Wel noodzakelijk: een receiver die deze speakers waardig is en wellicht een wat grotere ruimte (30-40 m2).
Goud met een beetje platina
De vijfde generatie van Gold brengt heel wat innovatie ten opzichte van de oudere modellen uit de vierde generatie. Wat er precies allemaal werd gedaan om de speakers beter te maken, kwam onder meer aan bod in ons verslag van ons bezoek aan Monitor Audio in Rayleigh in Kent, het V.K..
Een van de belangrijkste nieuwigheden bij de Gold 5G was het neerdruppelen van technologie uit de hogere Platinum II-lijn, naast de upgrade in de vorm van een verrassend kleine C-CAM-midrangedriver die gecombineerd wordt met een MPD-linttransducer. Die combinatie maakt de Gold-speakers snelle, gedetailleerde weergevers. Omdat Monitor Audio de driver en transducer visueel samenvoegt, achter één rooster met kunstig aangebrachte gaatjes, heb je aanvankelijk echt de indruk dat ze één geheel vormen. Ook de woofers in de Gold-reeks bevatten technologie van de high-end Platinum II-lijn. Ze combineren een C-CAM laag (een keramische coating over aluminium en magnesium) met een honinggraat van Nomex, met een achterkant van glasvezel. Door die 'opeenstapeling' van materialen wordt een driverconus bekomen die volgens de ontwerpers heel rigide is maar toch ook licht en zelfdempend blijft. Nog een gemeenschappelijk bouwelement in de Gold-reeks is de HiVE-baspoorten, die ontworpen zijn om de laagweergave dieper te laten duiken zonder ongewenste blaasgeluiden als de volumeknop ver wordt opengedraaid.
Ook de kastvorm is danig anders dan voorheen. Het blijft functioneel design zoals we kennen van Monitor Audio, niet een grootse poging om een outspoken designstatement te maken. De Gold 200 blijft een klassieke zuil, zoals de meeste vloerstaanders, maar afgeronde hoeken en een slanker profiel laten deze speaker relatief onopvallend in je woonkamer staan. Het is een traditioneel vertrekpunt, maar het eindresultaat is wel modern ogend. De meegeleverde voet verbreekt het gracieuze imago niet; het enige wat je ziet zijn vier ronde pootjes die vanuit de hoeken komen piepen. Toch valt er niets op te merken op de stabiliteit van deze rijzige speaker van 95 cm hoog.
In verhouding is de C250 best een kloeke centerspeaker. Akoestisch een goede zaak, want dankzij het grotere kastvolume kan het lagere frequenties voortbrengen (belangrijk voor stemweergave) en heeft het minder snel ondersteuning van de sub nodig. Een nadeel is wel dat je de ruimte moet hebben om hem onder je scherm te plaatsen. De C250 past met zijn hoogte van 20,5 cm net in de uitsparing die we voorzien hebben tussen de tv-meubel en de onderkant van de 60-inch tv in onze testruimte. Voor wie projecteert: er is bij Monitor Audio een toegewijde centerspeakerstand beschikbaar. Qua opbouw is de Gold C250 wel wat complexer dan een doorsnee centerspeaker. In feite bevat het exact evenveel en dezelfde drivers als de Gold 200, maar het is wel een gesloten kast. Wat ook weer een plus is, want daardoor kun je deze center net iets gemakkelijker in een meubel verwerken.
In het leder afgewerkt
De Gold-speakers zijn beschikbaar in vier uitvoeringen: Dark Walnut (die gek genoeg een beetje een roodachtige tint bezit), een hoogglanszwart, een mooi satijnwit en Piano Ebony. Die laatste afwerking is echt iets voor Monitor Audio. Het is donker en apart, maar wij vinden het wel mooi en luxe. Voorheen moest je voor deze finish trouwens extra betalen, maar sinds de vijfde generatie kost het evenveel.
De nieuwe Gold-speakers hebben ook iets heel bijzonders: de bovenkant bestaat uit een zwart leder. Bij de uitvoeringen in walnoot, hoogglanszwart en Piano Ebony is het leder een subtiele toevoeging, bij de satijnwitte Golds wordt het een opvallende blikvanger. Enkel bij de FX-speakers ontbreekt de lederen bovenkant, wat ook logisch is gegeven dat ze bedoeld zijn om op de muur te hangen.
Intelligente sub
Je kunt er niet omheen: de Gold W12 is een behoorlijk grote subwoofer, stukken groter dan de Monitor Audio Silver W12 die we standaard in de testruimte hebben staan. Het is een beest van een subwoofer, met een enkele 12-inch long-throw woofer die wordt bijgestaan door een dubbele opstelling van twee basradiatoren en aangestuurd door een 600-Watt sterke klasse D-versterker. Die passieve basradiatoren laten de Gold W12 nog een stukje dieper duiken dan een sub met een enkele driver – tot 25 Hz diep (-3 dB).
De actieve woofer zit vooraan op de kast, de passieve radiatoren aan de weerszijde. Ze vallen eerst niet echt op, want ze bestaan uit een cirkelvormige kap met dezelfde afwerking als de rest van de behuizing. Subtiel dat. De afwerking van de Gold W12 is echt op het niveau van een subwoofer van meer dan 2.500 euro, met een mooie finish en afgeronde hoeken die de sub net iets verfijnder en compacter doen overkomen. Maar het blijft een gigant van 41,3 x 41 x 43,35 cm groot en 27 kg zwaar.
Het intrigerende aan de Gold W12 is dat het een nieuwe versie van Monitor Audio’s APC-kalibratiesysteem bevat en presets om de basweergave aan te passen. Dit maakt de MA-subwoofer een veelzijdiger toestel dan 'domme' subwoofers. Het is niet zomaar een aardbevingopwekker die fans van Michael Bay moet plezieren, maar vooral een sub die veel technologie inzet om bij alles goed te klinken. APC is bijvoorbeeld zeer interessant als je een subwoofer zoekt om je tweekanaalssysteem naar 2.1 te brengen. Dat is iets dat veel hifi-liefhebbers niet zien zitten, maar het kan wel je stereosysteem naar een hoger niveau tillen – vooropgesteld dat je de sub goed instelt en integreert met je stereospeakers. Net dat is heel wat makkelijker bij deze Gold W12 omdat de sub zelf alles bezit om integratie in de kamer en met je stereosysteem gemakkelijk te maken. Je kunt bijvoorbeeld via een parametrische equalizer werken of de slope van de crossover instellen. Het heeft alle aansluitingen om veel scenario's mogelijk te maken (incluis XLR inputs en outputs, voor het geval je subs gaat daisychainen) en presets voor homecinema en voor muziekweergave. Aangezien een LFE-kanaal weergeven bij een filmsoundtrack iets anders is dan een set stereospeakers ondersteunen, vinden we dat echt wel een enorm pluspunt.
Wie nog een hele stap verder wil gaan, kan bij Monitor Audio voor deze subwoofer een Windows-applicatie (helaas, geen macOS) downloaden om het toestel tot in de fijnste details af te regelen via een pc die met een USB-kabel verbonden is. Via deze SubConnect-app kun je allerlei instellingen en de vier verschillende presets aanpassen. Die presents kies je bij de Gold W12 via de meegeleverde remote, handiger dan het knopje op de sub zelf zoals bij de Silver W12. De app geeft je ook toegang tot heel fijnmazige instellingen voor trim, gain en fase. Die zaken kun je ook via de grote draaiknop met zijn vele led's afregelen, maar de SubConnect-app is veel overzichtelijker. Overigens zijn we blij dat je via de app ook die led's op de bovenkant van de W12 kunt dimmen of uitschakelen, een must voor gebruik in een verduisterde thuisbioscoop, lijkt ons.
Bi or di
Het is niet enkel de zeshoekige vorm die de Gold FX een opvallende speaker maakt. Neen, het heeft ook met de driveraantallen te maken. De FX bevat immers twee C-Cam drivers en twee MDP-transducers, verdeeld over twee flanken die elk naar een andere richting wijzen. Verwijder de twee kleine roosters en je zal aan de rechterzijde een knop vinden om te schakelen tussen een bi-pole of een di-pole-werking. Bij de eerste modus werken alle drivers gelijk, kies je voor di-pole dan is één set van C-Cam-driver en transducer uit fase ten opzichte van het andere paar. Deze eenvoudige keuze heeft verstrekkende gevolgen en biedt interessante mogelijkheden om een surroundveld nog groter (maar wel diffuser) te maken.
Bij een 5.1-opstelling zoals wij testen heeft de di-pole-optie niet zoveel zin. We hebben het grotendeels op de bi-pole-instelling gehouden. Bouw je echter een 7.1-opstelling met vier FX-speakers, dan kun je exotische dingen proberen. Zoals de vier speakers instellen op di-pole en dan de kanalen omwisselen van de side surroundkanalen (de speakers recht naast je zitplek). Omdat onze testruimte deze opstelling niet echt toelaat en we ook één paar FX’en op bezoek hadden, kunnen we echter niets zeggen over hoe effectief dit is.
Het ontwerp van de 6-kg wegende FX houdt nog meer steek als je weet dat deze speaker een muurspeaker is. Idealiter hangt hij een 60-tal centimeter boven je oren. Toch is het geen hoogtespeaker die je kunt gebruiken bij een Dolby Atmos/DTS:X-opstelling. Misschien dat het wel in theorie kan, maar Monitor Audio raadt toch eerder aan om te werken met bepaalde plafondspeakers uit hun aanbod. Een aantal CI-modellen zijn ontworpen om Atmos-kanalen breed uit te stralen.
Overigens bezit de Gold FX wel een gesloten behuizing, in tegenstelling tot de meeste andere muurspeakers. Zoals de Dali Rubicon LCR’s die vast in onze ruimte hangen, en die door hun baspoort significant anders klinken los dan aan de muur. De FX is daar minder gevoelig voor.
Detailrijk
Het oorspronkelijke plan was de Gold-opstelling te testen met de nieuwe AV-receivers van Arcam, aangezien beide merken in België door dezelfde partij verdeeld worden en ze gelijktijdig geleverd werden (In Nederland is dat niet het geval). De AVR20 en AVR30 van Arcam zijn gebouwd op een totaal nieuw platform en komen met Dirac, een uitstekend oplossing om akoestische problemen aan te pakken. Helaas, uiteindelijk bleek de software van de Arcam-receivers niet tijdig klaar voor deze test – met name de Dirac-kalibratie was nog niet mogelijk – en gebruikten we in de finale fase van de test onze vertrouwde Denon AVR-X6300H met Audyssey-kamerkalibratie. Die kalibratie voeren we uit op 8 punten en via de MultEQ-app. Nog net op de valreep sloten we de opstelling dan toch aan op een AVR20, weliswaar zonder Dirac maar wel handmatig ingeregeld. Puur voor de sport. Als bron werd hoofdzakelijk een Oppo UDP-203 gebruikt, ook voor streaming muziek. Het is namelijk ook een Roon-eindpunt.
De Gold W12 bezit zoals gezegd zijn eigen kalibratiesysteem met bijhorende meetmicrofoon. Die laat je best eerst zijn werk doen vooraleer met de kalibratiefunctie in de receiver aan de slag te gaan. Mochten we echter kunnen werken met Dirac, dan zouden we wellicht verkiezen om gewoon die software op zijn eentje zijn werk te laten doen. Dirac handelt immers bassmanagement goed af (je kunt ook opteren voor een bijkomende geavanceerdere bass management-module als je met meerdere subs werkt).
Rear-kanalen worden soms stiefmoederlijk behandeld tijdens het ontwerpen van een surroundopstelling. Er wordt snel gekozen voor speakers die heel wat goedkoper of compacter zijn dan de weergevers van de voorste kanalen. Ergens is dat verstaanbaar omdat de achterste kanalen vaak lastig zijn qua plaatsing. Dialogen en veel effecten zitten bovendien meestal vooraan, en daardoor lijken de rears gewoon ‘sfeermakers’. Maar wat heel snel opviel tijdens het testen, was dat een goede en gedetailleerde rearspeaker zoals de Gold FX enorm veel doet om je onder te dompelen in een film. De FX kan, in tegenstelling tot kleinere boekenplankspeakers, ook microdetail weergeven. De kreet in de verte van het jongen dat de baseball door het raam gooit, bij de Dolby-demo ‘Shattered’, bijvoorbeeld. Of de uilen en krekels bij ‘Santeria’, nog een geluidsdemo van de Dolby-testdiscs. Die weergave op een hoger niveau vormt een hele meerwaarde bij ‘Gravity’ (in de zeldzame Diamond Luxe-editie). Sowieso op elk punt in deze film met een geweldige soundesign van Glenn Freemantle, maar vooral op de punten dat de dialogen net via de rears klinken, als Sandra Bullock hulpeloos door de ruimte zweeft nadat ze werd weggeslinderd van de vernietigde spaceshuttle. Het is een zeer effectief trucje om je echt het verhaal vanuit een eerstepersoonspectief te laten ondergaan.
Een belangrijke reden om te investeren in een duurdere surroundopstelling is dat je eveneens een betere muziekervaring wil. Muziek is natuurlijk in veel films een cruciaal element, maar het is ook niet gek dat je op een betere receiver (zoals de nieuwe Arcam AVR30 met klasse G-versterking) en luidsprekers gewoon naar je muziek wil luisteren. Weinig mensen hebben de ruimte om voor film kijken en muziek luisteren aparte systemen te voorzien. Een set zoals deze nodigt trouwens echt uit om de eerdere zeldzame surroundopnames van muziek te beluisteren. Als het goed is gedaan, klinkt het ronduit fantastisch.
Een van de beste releases van 2019 op dat vlak was ‘Beethoven: 9 Symphonies’, met naar Dolby Atmos (of DTS HD-MA 5.1) gebrachte historische opnames van concerten van Von Karajan bij de Berliner Philharmoniker. Zeer vertrouwd werk uiteraard, maar in (dit geval) een 5.1-versie een beleving. Het knappe aan deze mix is dat de voorste speakers gebruikt worden voor het orkest, de achterste zorgen mee voor het ruimtelijke gevoel – je zit dus in de Berlijnse zaal, niet ergens tussen de muzikanten. Die meer ruimtelijke ervaring is in dit geval nog net iets groter, net dankzij de zeer brede uitstraling van de FX-speakers. Dat de C250 en de Gold 200 ook qua tuning perfect op elkaar zijn afgestemd zorgt voor een naadloos geïntegreerde, doorlopende soundstage. Heel fraai, heel levensecht, de tweede symfonie op deze schijf.
Muziekliefhebbers kunnen natuurlijk bij elke receiver aangeven of ze kiezen voor een puristische stereoweergave via de twee Gold 200’s – wat zeker niet slecht is – of ook de sub erbij te betrekken. Dat laatste hoeft niet, maar de Gold W12 is voldoende geraffineerd om met de zachte hand gecontroleerd ondersteuning te bieden. Dat is niet elke subwoofer gegeven, heel wat goedkopere toestellen zijn vooral ontworpen om het LFE-kanaal bij een film goed weer te geven.
Het zal vast niet iedereen zijn smaak zijn, maar de Fast & Furious-filmreeks omvat veel films waarin urban muziek en luide effecten mooi op elkaar inspelen. Zo ook bij de recente spin-off ‘Hobbs & Shaw’ (UHD Blu-ray, Dolby Atmos), een film met een light-plot die toch heel genietbaar blijft. Je wordt er snel in ondergedompeld dankzij de Golds, bijna meteen van het begin. De levensstijl van spierberg The Rock wordt via splitscreen afgezet tegen die van Jason Statham in een druilerig London, met een funky soundtrack met geluidseffecten die netjes tussen links (The Rock) en rechts (Statham) verdeeld zijn. Het eindigt uiteraard in een groot vuistgevecht, waarbij iemand door een raam wordt geslingerd en het geluid van brekend glas – alweer – door de testruimte rinkelt. Wat ons bij deze actiefilm soms wel opvalt is dat het ruime geluidsveld achteraan de kamer inderdaad heel groot klinkt en ons omhult, maar het wel iets minder puntaccuraat lijkt. Bij de race in ‘Ready Player One’ rolden de geldstukken bijna achter ons door tijdens een eerdere test met de Arcam AVR850 en onze DALI-opstelling, hier is het spektakelgehalte nog altijd hoog maar missen we wel die kleine aandachtstrekkers. Maar zit het verschil in de speakers of ligt het aan het feit dat we toen een Dirac-meting konden maken en nu niet? Als de Dirac-update voor de AVR20 of AVR30 opduikt terwijl de Gold-speakers nog bij ons opgesteld zijn, zullen we dit checken en dit artikel aanvullen.
Conclusie
Wat deze premiumspeakers van Monitor Audio onderscheidt van lager geprijsde modellen is de superieure weergave, zowel bij film als bij muziek. Ze zijn veelzijdig: langs een kant ervaar je inderdaad een verhoogde detailweergave (wat net het accurate positioneren van geluidseffecten mogelijk maakt en dat het realismegevoel verhoogt) en zijn de Golds snel genoeg om snel te reageren op plotse dynamische pieken. Aan de andere kant bezitten de Golds de nodige verfijning om muziek knap weer te geven, zelfs de W12-subwoofer die een zeer aangename muziekmodus bezit. Zowel muziekliefhebbers als filmfanaten komen met deze opstelling ruimschoots aan hun trekken.
Een klein kritiekpunt wel: het is spijtig dat de stap naar Atmos bij Gold iets moeilijker te nemen is. Een relevante opmerking, want wie duizenden euro’s in een thuisbioscoop investeert wil waarschijnlijk ooit voor de volledige 5.1.4-ervaring gaan. Het kan wel via inbouw (en dat is voor een project prima), maar een Dolby-speakeroptie of geschikte muurspeaker binnen Gold was mooi geweest.
Monitor Audio Gold 5G 5.1
€ 10.500 | www.monitoraudio.com
Beoordeling 4.5 op 5
