Focal Frankrijk heeft een waardige opvolger gecreëerd voor de Chorus-lijn luidsprekers en Focal zou Focal niet zijn als zij daarin twee dingen niet zouden verwerken: vooruitstrevende innovatie en 40 jaar ervaring in het vervaardigen van luidsprekerunits en complete systemen. In een markt waarin budget luidsprekers te kust en te keur voorhanden zijn moet je als fabrikant jezelf weten te onderscheiden in meer dan alleen de prijs. De kwaliteit, met name de weergavekwaliteit moet boven het maaiveld uitsteken om de moderne consument te lokken.
Hoe dat gaat lukken met internetverkopen is mij een raadsel; het is mij überhaupt een raadsel hoe iemand op basis van papier of beeldscherm kan kiezen voor een bepaalde luidspreker, maar daar zal slimme marketing en duidelijke communicatie wel in slagen. Wie de moeite neemt een Focal dealer te bezoeken en zijn budget beperkt wil houden zal aangenaam verrast worden met de Focal Chora 826. Wij waren dat in ieder geval wel.
Focal Chora 826
De drivers en de scheidingsfilters van de Chora worden in Frankrijk gemaakt, daarna ingebouwd in de kasten waarvoor Focal zijn toeleveranciers heeft in het Oostblok. Alle research en ontwikkeling vindt plaats in het hoofdkwartier van Focal in St. Etienne (lees ook het verslag van ons bezoek afgelopen zomer, red.). Voor het maken van de Chora conusmaterialen is een robot actief die tot 1000 conussen per dag kan fabriceren. Volautomatisch en met eigen ogen kon ik de robot aan het werk zien. Robotisering is een must als de prijs laag gehouden moet worden. De conus van de woofers en de middentoon units bestaat uit gerecyclede carbon fiber, ingepakt tussen twee lagen thermoplastic polymeer. De woofer heeft een zwaardere conus, de middentoon unit juist een lichtere. Het idee van een sandwich conus is niet nieuw en past Focal al jaren toe. Het gebruik van carbon fibers is wel nieuw voor Focal en voor het eerst toegepast in de Chora lijn. De fibers wijzen allemaal dezelfde kant uit voor een grotere stijfheid en betere demping. De TNF aluminium/magnesium tweeter heeft een surround van Poron, een memory foam bekend geworden van de beryllium tweeter van Focal uit de topreeks zoals de Utopia en de Sopra. Deze surround zorgt voor een aanmerkelijk lagere vervorming in het belangrijke frequentiegebied tussen de 2000 en 3000Hz. De geïnverteerde dome, handelsmerk van Focal, heeft een uitstekend afstraalgedrag, passend bij die van de midrange met dezelfde conusvorm.
De Focal Chora 826 (l.) met kleinere broer 816
De Chora 826 is het vlaggenschip van de reeks, verder bestaande uit een monitor, twee vloerstaanders en later zullen zowel een center als surround luidsprekers volgen. De Chora 826 is een basreflex met een dubbele woofer van 16,5cm en een middentoon van 16,5cm. Boven de units zit de 25mm tweeter. De aerodynamische reflexpoort draagt bij aan een strakke en diepe laagweergave.
De kast van de Chora 826 staat op een kunststof voet waarin spikes of rubber dopjes een plekje vinden. De voet laat de kast licht naar achteren hellen waardoor de units een perfect fase gedrag krijgen. De kast is afgewerkt in zwart, een lichte houtkleur of een donkere, met bijpassende baffle in hoogglans zwart, roomwit of grijs. Afmetingen zijn 113x34x48cm en de kast weegt ruim 21 kilo. Geen goedkope lichtgewicht van inferieur materiaal, de Chora houdt de reputatie van Focal hoog. Een magnetisch vastgehouden frontje bedekt de basunits, een niet verwijderbaar metaalgaas beschermt de tweeter en verbetert de afstraling. De gevoeligheid van de Chora 826 is 91dB bij een nominale impedantie van 8 Ohm die zakt tot 2,9 Ohm. Een versterker met een vermogen tussen de 40 en 250 Watt wordt aangeraden voor de Chora 826. Focal specificeert keurig het frequentiebereik en de grenzen daarvan, binnen +/- 3dB is dat 48Hz-28kHz, het -6dB punt voor het laag licht op 39Hz. De wisselfrequenties tussen de units zijn 270Hz en 2.700Hz. De prijs voor de Chora 826 is € 699 per stuk.
Aansturen
Voor het aansturen van een Chora 826 kun je natuurlijk een heel groot en kostbaar systeem optuigen, zoals mijn Metrum Acoustics Ambre Roon endpoint, een Adagio DAC voorversterker en een Forte eindtrap, gelukkig kun je ook heel plezierig luisteren met een Cambridge Audio 851E voorversterker en afwisselend een Quad 303 vintage transistor of een EL34 buizen gebaseerde PrimaLuna ProLogue Four eindversterker. De laatste twee zijn gebruikt om de weergavekwaliteit van de Chora 826 in kaart te brengen. Na een ruime inspeelperiode waarin steeds meer positieve eigenschappen werden ontdekt is het aantekeningenboek ter hand genomen en trapt Sade met haar “Smooth operator” af. Ik heb twee versies op mijn Melco opslag staan, uit 1994 en uit 2011. De 1994 versie blijkt veel beter te zijn en levert meer details, zorgt voor een strakker laag en een beduidend beter stereobeeld. Met de Chora 826 woofers zet de bas strak en diep in, waar bovenop slagwerk en stem komen te staan. Soepel en gemakkelijk spelend, daarbij is de muziek heel fraai losgekomen van de speaker. Een gegeven dat helemaal niet gewoon is voor een vloerstaander en zeker niet in deze prijsklasse. Er zijn geen overgangen hoorbaar tussen de units, ook niet op een korte luisterafstand. De Chora 826 blijkt goed in balans te zijn met een open middengebied, met hoge tonen die nooit te fel zijn maar wel duidelijk vertegenwoordigd in de bijvoorbeeld een saxofoon en in de percussie. Dat de afstemming van de reflexpoort ondersteunend is en niet overheersend is ronduit fantastisch. De afstemming van de Chora 826 is een zegen. Zelfs in een kleinere ruimte gaat het laag geen eigen weg volgen of op enige wijze overheersen.
Livegevoel
Op Sarah McLachlan’s CD “Afterglow” (en daarvan de live bonus disc) had ik op “Fallen” wat meer verwacht van het horen van de zaal, helaas kun je niet alles hebben. Piano staat netjes in de ruimte, Sarah’s stem sneeuwt niet onder en is woord voor woord verstaanbaar. De Chora 826 maakt duidelijk dat dit niet een te veel gepolijste live opname want hij bewaart een lekker ruig randje. De piano heeft ook een behoorlijke kracht. Als Sarah zachter gaat zingen dan hoor ik wel de zaal echo, hij zat verstopt in de mix en komt pas subtiel tevoorschijn als het geweld afneemt. Zeuren kan achterwege blijven, dit is een systeem dat zijn geld meer dan waard is. Ongekend hoeveel speaker je krijgt voor 699 euro per stuk.
Twee live tracks van Eva Cassidy volgen, getrokken van haar album “Nightbird” zijn “Time after time” en “Over the rainbow”. Hier wil ik horen dat Cassidy licht verkouden is, wil ik gitaar en stem gescheiden houden, met de gitaar onder en de stem boven. Cassidy mag het niet hard gaan slissen en de zaalakoestiek moet te horen zijn. Het is voor veel speakers geen eenvoudige opgave om dat allemaal goed te doen. Tot mijn verbazing doet de Chora 826 het wel met gemak. Niet tot in de perfectie en tot aan de laatste details, maar het is wonderlijk hoever de Chora kan en wil gaan. Geen moment denk ik bij mijzelf: “ik hou er mee op en ga naar mijn high end systeem terug”. Nee, eerder wil ik alles ontdekken wat dit systeem voor mij bijzonder maakt. Dat begint al met het stereobeeld, breed, op de juiste hoogte en ook nog eens diep. Ook al staat een licht gereviseerde maar nog steeds heel oude Quad 303 te spelen, hij doet het fantastisch op de Chora 826. De weergave is groots, indrukwekkend, staat vanaf de virtuele lijn tussen de weergevers iets naar voren, is breed en diep. Ook opvallend is hoe treffend de afmeting van de mond is van Cassidy, niet te groot, evenmin te klein, en dan hoeft het volume echt niet hard te staan al mag dat wel. Ik krijg niet direct tranen in de ogen, zit wel van de muziek te genieten en ontdek niets waarvan ik denk dat ik mij daar op de lange duur aan zal gaan storen. Dat is ook niet voorgekomen in de afgelopen weken.
Van Basie tot Bärtch
Lekkere jazz met een knorrende bas komt van Count Basie & His Orchestra op de geripte CD “88 Basie Street”, met een sterke piano en subtiel slagwerk op de bekkens. Heerlijk hoe breed de blazerssectie gaat in de ruimte. Van muur tot muur het podium vullend dat in gedachten komt. Flinke impact hebben lekkere klappen zonder dat het systeem in de problemen raakt. Solo instrumenten verkrijgen alle ruimte, naast de toetsaanslagen van Basie, opduikende als speelse elementen. Voor het herscheppen van een big band draait de Chora 826 de hand niet om. Dat is natuurlijk mede te danken aan de twee woofers die in tandem de lage tonen met zoveel gemak laten rollen en met hun gezamenlijk conusoppervlak de omringende lucht perfect kunnen aanspreken zonder echt grote uitslagen te hoeven maken. Ook met de bigband zijn geen overnamepunten tussen de vier units aan te geven, de weergave is compleet en egaal in balans. Als ik even ben weggelopen onder de muziek om wat te drinken en terug keer in de luisterruimte realiseer ik mij pas hoe hard de band speelt. Een goed teken dat duidt op een heel lage vervorming van de luidspreker.
Veel modernere jazz speelt Nik Bärtsch op het album “Contunuum” en daarvan kies ik “Modul 8-11”. De verschillende percussie instrumenten komen allen vrij binnen hun eigen klankpatronen, subtiel gecombineerd door Bärtsch. De vreemde muziek waarin telkens andere elementen opduiken blijft ook met de Chora 826 een boeiend geheel en presenteert zichzelf aan de luisteraar op een manier die een podium uitvoering bijwonen waardig is. De grote trom in de eerste track van deze CD haalt lang niet het schokkend diepe niveau van een transmissielijn met een 10-voudige prijs, maar de Chora 826 komt werkelijk een heel eind en laat de trom in ieder geval weerkinken als een duidelijk herkenbare trom.
Van Barber tot Bach
Mag je het nog rekenen tot jazz muziek? Patricia Barber met “The hours” van de CD “Mythologies”? het maakt mij niet uit, het klinkt behoorlijk goed vanaf dit systeem. Gedreven, donker in de drums en de bas, helder in pianoklanken en dichtbij met de stem van Barber. Heel ruimtelijk neergezet en als het koor invalt ben ik weer ondersteboven van het gecreëerde stereobeeld. Wat een breedte en diepte. Waar heb je dat aan te danken met een vloerstaand model in deze prijsklasse? Heel lastig te evenaren door de concurrentie ben ik bang. De Chora 826 lijkt elke muzieksoort aan te kunnen, pop, jazz en ook klassiek heeft uren en uren gespeeld als achtergrond tijdens tikwerk en/of mijn administratie bijhouden.
Klassiek via Classic FM is nou niet bepaald een referentie en daar breng ik verandering in met mijn eigen collectie, geript en opgeslagen op een Melco muziekserver. Bach schreef een concert voor drie klavecimbels, strijkers en orgel. Het is in 2014 opgenomen door The Academy of Ancient Music en perfect op CD gezet. De vrolijke barok straalt de kamer door naar mijn oren en streelt ze met zoete klanken. Fijne muziek om naar te luisteren en de Chora 826 is in alle opzichten bereid om de muziek zo aan te bieden dat het je meeneemt op een reis door de tijd naar de wereld van Bach. Speels, losjes, met een ruime mate van details, heel compleet en toegankelijk voor elke liefhebber. Een concert alleen voor strijkers en orgel van de hand van Vivaldi toont opnieuw welk een snelheid en transparantie de Chora 826 kan bieden zonder een moment vervelend, laat staan scherp te worden. Helderheid en transparantie worden gedoseerd zoals Vivaldi het mogelijk voor ogen had. Muziek is sprankelend en vrij. Voor klassiek hoeft u de Chora 826 evenmin in de winkel te laten staan. Mee naar huis nemen is vele malen verstandiger garandeer ik u.
Conclusie
In de inleiding sprak ik er al over, in de prijsklasse tot € 1.500,- voor een paar luidsprekers is het vechten om de consument. Focal heeft met de Chora 826 daar een heel sterk wapen op de markt gezet. Netjes afgewerkt al is dat niet met echt houtfineer, met serieuze drivers in de kast gemonteerd en een scheidingsfilter dat de overgangen tussen de units onhoorbaar maakt. Het feit dat een Chora 826 prima speelt in een gemiddelde huiskamer en/of in een kleine ruimte laat zien dat Focal niet mikt op effecten in de lage tonen maar een beheerste en prettige weergave prefereert. Sluit de Chora 826 aan op een hoogwaardig systeem en hij zal verbazen, sluit hem aan op een kleine en eenvoudige versterker met kwaliteit en nog steeds staat er een dijk van een luidspreker te spelen. De Chora 826 is een allemansvriend voor de muziek en voor luisteraars. Met enig sparen past hij zelfs binnen het budget van een scholier met een bijbaan. Zeker op de shortlist zetten als u in de markt bent voor een betaalbare, hoogwaardige luidspreker uit een gerenommeerde stal.
Focal Chora 826
€ 1393 per paar | www.smart-audio.nl
