Trouwe lezers zijn wellicht al bekend met de naam Marcel Donk, en kunnen zich nog herinneren waar deze audioliefhebber zich mee bezig houdt. Ruim acht jaar geleden is het alweer dat hij zich voor het eerst bij HiFi.nl meldde met de uitnodiging om eens bij zijn bijzondere zelfbouwspeakers te komen kijken.

De fotograaf, vormgever en 3D-designer kwam bij onze redactie langs, toen nog in Tilburg, en kort daarna ging collega Max bij hem op bezoek. ‘Een leukere manier om onze hobby te beleven kan ik me bijna niet voorstellen’, schreef Max nadat hij een middag bij Marcel op zolder had beleefd. We hielden contact, en in de zomer van 2013 volgde een uitgebreide review van twee van zijn speakers: de AudioCell I en IV. Afgelopen najaar zagen we dat hij inmiddels ook volop actief is met exposities van zijn werk, waaronder bij PUUR Audio in Oostzaan. Omdat we toch wel een beetje schrokken van het feit dat die laatste review alweer zo lang geleden is, zochten we hem weer eens op.

De Marcel Donk-methode 

Zelfbouw associëren we in de basis vooral met het zelf assembleren van een deels al vervaardigd product, relatief kant en klaar te koop en enkel ‘even aan elkaar te lijmen’ zoals de bootjes en vliegtuigjes van Revell. Dat gaat bij Marcel toch wel even anders. Zijn hobby begon zo’n drie decennia geleden, toen hij eind jaren 80 besloot om de speakers die hij niet op de commerciële markt wist te vinden zelf maar te ontwerpen – en bouwen.

Hoe hij daarbij te werk gaat, kun je het beste eens nalezen in een van onze eerdere artikelen. Deze keer zijn we vooral benieuwd wat er nu anders gaat dan dertig – of zelfs tien – jaar geleden. Het korte antwoord? Heel weinig. De Marcel Donk-sound is ook bij zijn laatste ontwerp, de AudioCell V, nog identiek aan de eerste speaker die ook nog altijd op zijn zolder te vinden. Dat die jongste uitvoering opnieuw een heel ander uiterlijk heeft, lijkt daar geen invloed op te hebben. Het grootste geluidsbeeld, dat veel dynamiek en detail herbergt, is in AudioCell nummer 5 nog net zo levendig en indrukwekkend als bij ontwerp nummer 1.

Van buiten naar binnen: AudioCell V, IV en I

Volledig eigen geluid

Een vroege conclusie is dan ook dat Marcel opnieuw een stel speakers dat significant verschilt in vorm en opzet klankmatig weer volledig naar eigen hand gezet heeft. Met andere woorden, dit is next-level zelfbouw. Zijn ook de grote namen in hifi-land uiteindelijk niet begonnen met apparatuur – of het nou spelers, speakers of versterkers zijn – te bouwen om de simpele reden dat wat zij zochten nog niet op de markt was? Een logische vraag is dus waarom Marcel die stap nooit gezet heeft. 

‘Het is niet dat ik dat nooit geprobeerd heb’, vertelt Marcel. En er zijn ook wel eens fabrikanten uitgenodigd om eens langs te komen. ‘Als ik zelf op een show ben, dan sta ik vaak snel weer buiten. Het is eigenlijk nooit goed genoeg.’ Aan de manier waarop hij dat zegt, merk je dat het geen grootspraak is, of arrogantie. Het zijn de woorden van een man die zo op zoek is (geweest) naar een eigen geluid, en zo tevreden is met de resultaten op zijn eigen zolder, dat al het andere niet meer kan overtuigen.

Stabiliteit als uitgangspunt

Waar de basis van die sound te vinden is? Bij Marcel die op jonge leeftijd altijd maar bleef spelen met de equalizers tijdens het luisteren van muziek. Het ene schuifje omhoog voor dit nummer, het andere schuifje omlaag voor dat nummer. ‘Ik stond iedere nieuwe track weer op – maar dat wilde ik helemaal niet. Het moest stabiel zijn, ongeacht de muziek.’

Het knappe van zijn qua uiterlijk, materiaal en techniek compleet verschillende units is dat het resultaat inderdaad enorm stabiel is. Hetzelfde filter dat aan de basis van de ontwerpen ligt, zorgt voor dezelfde stabiliteit. Niet voor niets vond collega Eric van Spelde vijf jaar geleden nauwelijks noemenswaardige verschillen in de weergave tussen de AudioCell I en IV, terwijl de twee – en nu dus drie – grote vloerstaanders uiterlijk niet méér van elkaar zouden kunnen verschillen.

Een mooie aanvulling op die bevinding is het feit dat het ook totaal niet uit lijkt te maken hoe – of meer precies, wáár – je de speakers plaatst. Op de vloer van Eric’s luisterruimte vind je tijdens het testen doorgaans diverse kruisjes van plakband om, net zoals we bij shows en demonstraties gewend zijn, aan te geven waar de speakers horen te staan, en in hoeverre ze ingedraaid moeten worden. Voor de AudioCell-modellen bleef het plakband echter op de rol, want het is ‘plaats&play’ wat je krijgt bij deze speakers. En de weergave…?

In de muziek

Er is een nummer van Rachelle Ferrell op het album Individuality waarbij de zee op de achtergrond te horen is. Letterlijk op de achtergrond, want het heen en weer kabbelen van het zeewater lijkt heel ergens anders vandaan te komen dan waar de zang en instrumenten zich bevinden. Zodanig dat je bijna op wil staan om uit het dakraampje te kijken of de zondvloed dan eindelijk gekomen is. Enigszins overdreven, dat – maar het is meer om aan te geven hoe imposant de AudioCellen de weergave overal in de ruimte plaatsen. De zolder staat letterlijk vol met muziek, alsof je een grote virtuele koptelefoon op je hoofd hebt voor een concert just for you.

We laten onder meer ook Dave Matthews voorbijkomen, nieuw voor Marcel maar op een zolder vol muziek is altijd plaats voor het slagwerk van Carter Beauford. Later die week komt de bewuste liveregistratie van Dave’s gezelschap nog vaker voorbij, maar zo live en realistisch als hier hoorden we het helaas niet meer. Hetzelfde geldt voor een favoriete liveopname van Marcel zelf, van basgitarist Marcus Miller. Het klinkt werkelijk waanzinnig. Nummers van twaalf minuten? Doe er zo nog maar tien AUB!

Enfin, we kunnen er nog lang over doorgaan, want we zijn nog lang blijven zitten. Maar eigenlijk zou iedereen zelf eens bij Marcel op zolder moeten gaan zitten. Of – staat er misschien eens een grote fabrikant op die wel interesse heeft in een Marcel Donk-lijn?

Daarnaast is Marcel al een tijdje op zoek om van zijn verhaal en geluid een documentaire te laten maken, dus ook programmamakers mogen zich melden bij redactie@hifi.nl. Kijk ook vooral eens op marceldonk.com.