We hebben er even op moeten wachten, maar na de 800- en 700-serie heeft Bowers & Wilkins nu ook haar vernieuwde 600-serie officieel aan het publiek gepresenteerd. Music Emotion ontvangt het topmodel onder de instappers; de interessante Bowers & Wilkins 603. We zijn benieuwd! Betreft de vernieuwing uitsluitend een cosmetische ingreep, of zijn de prestaties er ook op vooruit gegaan?

Bowers & Wilkins 600

De populaire 600-serie maakt al meer dan twee decennia deel uit van het productprogramma van Bowers & Wilkins. En dit is niet voor niets. Al sinds de introductie van de eerste generatie 600-luidsprekers sleept Bowers & Wilkins de ene na de andere award binnen voor de best klinkende speaker in zijn klasse. Niet alleen de vakpers, maar ook vele muziekliefhebbers wereldwijd hebben de 600-serie inmiddels in het hart gesloten.

Gedurende deze periode heeft Bowers & Wilkins niet op haar handen gezeten en heeft op frequente basis nieuwe technologieën geïmplementeerd waarmee de geluidskwaliteit telkens een stapje is toegenomen. Ondertussen zijn we bij de zesde generatie 600 aanbeland en deze nieuwste generatie heeft wederom een aantal zichtbare, maar ook enkele onzichtbare vernieuwingen.

Anno 2018 neemt Bowers & Wilkins, na meer dan twintig jaar, definitief afscheid van het zo voor Bowers & Wilkins herkenbare gele Kevlar in de 600-serie. Vanaf heden wordt er door Bowers & Wilkins uitsluitend nog gebruik gemaakt van het door Bowers & Wilkins ontwikkelde, gepatenteerde en über-mysterieuze continuüm materiaal. Dit materiaal is herkenbaar aan de metallic-grijze kleur.

Optiek

Ondanks deze nieuwe middentoner is de gelijkenis met de 683 S2 groot. De afmeting van de klankkast van de 603 is met 98,5 bij 19 centimeter even hoog en breed als zijn voorganger. Wel is de diepte van de behuizing 2,5 centimeter ten opzichte van zijn voorganger geslonken en is nu welgeteld 34 centimeter. Het kastmateriaal bestaat uit MDF en is voorzien van een laag kunststof fineer met een gematteerd oppervlak. Deze heeft een wat ruwere afwerking gekregen dan haar voorganger. De kleuren in het leveringsprogramma zijn ongewijzigd in het zwart en in het wit.

De flinke ‘Flowport’ reflexpoort heeft bij de nieuwe generatie een plekje gevonden op de achterzijde en de frontjes worden bij de 603 onzichtbaar op de plek gehouden door middel van magneetjes. Hiermee heeft Bowers & Wilkins het design van de behuizing strak en minimalistisch gehouden. Omdat de luidspreker relatief smal is, wordt deze net als zijn voorganger geleverd met een brede plint zodat deze onder alle omstandigheden overeind blijft staan.

Nu vinden wij deze plint beslist iets aan het design toevoegen, maar we kunnen ons ook indenken dat een enkeling liever een smal en onopvallend zuiltje prefereert. Hierom is het goed te melden dat deze plint niet perse hoeft te worden gemonteerd. De af fabriek meegeleverde rubberen voetjes of spikes kunnen in plaats van onder de plint ook direct onder de luidspreker worden geschroefd.

Wij hebben er tijdens deze review voor gekozen om de plinten uit veiligheidsoverwegingen wel te monteren. De onderzijde hebben we vervolgens voorzien van spikes in plaats van de veel praktischere rubberen voetjes. De spikes hebben namelijk een veel betere ontkoppeling met de vloer, waardoor de weergave meer rust krijgt en het tonale spectrum veel beter in balans is.

Techniek

Op technisch vlak zijn er diverse overeenkomsten tussen de 603 en haar voorganger(s). De dubbele laagunits hebben, net als bij de 683 S2, een conus met een diameter van 165 ≠≠mm. De conussen zijn ten opzichte van haar voorganger vervaardigd uit een hogere kwaliteit kevlar-papiervezel mix, zijn uitgerust met een krachtigere magneet en hebben tot slot een anti-resonantieplug uit de 700-serie gekregen. Met deze revolutionaire plug wordt de opening bij de spreekspoel perfect rond gehouden en dempt deze bovendien resonanties en vervormingen in het conusmateriaal; het negatieve break-up effect.

De continuüm middentoner heeft met 150 mm eenzelfde diameter als de Kevlar conus van haar voorganger. Het nieuwe continuüm materiaal is beter dan Kevlar in staat om de effecten van het break-up effect te dempen. Ook heeft Bowers & Wilkins een anti-resonantieplug geplaatst om het gebied rond de spreekspoel perfect rond te houden. Tenslotte is de middentoner door middel van een gel-rand geïsoleerd van de behuizing, zodat kastresonanties geen nadelig effect hebben op de weergave in het middengebied.

De tweeter is optisch gelijk aan de tweeter van haar voorganger. De grootste evolutie vindt echter plaats achter de aluminium dome. Deze nieuwe tweeter is namelijk voorzien van Decoupled Double Dome technologie, een ontwikkeling direct afkomstig van de tweeters uit de 700-series. Door de toevoeging van deze extra (aluminium) rand om de dome weet Bowers & Wilkins de break-up frequentie van de dome buiten het hoorbare gebied te tillen. Hiermee is de maximale frequentie toegenomen tot 38 kHz en is de vervorming in het hoorbare gebied nihil.

Uiteraard is de tweeter aan de achterzijde voorzien van de door Bowers & Wilkins gepatenteerde en taps toelopende Nautilus-buis. Deze bouwt en voert de geluidsgolven achter de aluminium dome efficiënt af zodat deze niet via het tweeter chassis reflecteren en de werking van de dome negatief beïnvloeden. Tenslotte wordt ook hier het chassis door middel van een gel-rand geïsoleerd van de luidsprekerkast. Om de kwetsbare dome te beschermen past Bowers & Wilkins tenslotte het voor de 800-serie ontwikkelde roostermateriaal toe.

Hoge kwaliteit

Veel van de technologie die in de 600-serie wordt toegepast vindt haar oorsprong dus direct in de high-end 800-serie. Dit betekent dat de dure, met ‘Finite Element Analysis’ ontwikkelde, 800-technologie niet alleen met een paar aanpassingen in de 700-serie worden gebruikt, maar dat deze uiteindelijk ook met een paar kleine kostprijs-technische aanpassingen worden toegepast in de 600-serie. Dit is natuurlijk heel interessant om te weten.

Ondanks dat de 600-serie de instapserie van Bowers & Wilkins betreft, zijn ook de terminals om de luidsprekerkabels op aan te sluiten van uitstekende kwaliteit en bovendien dubbel uitgevoerd voor het aansturen van de laag weergevers en van het midden-hoog. De aansluitingen zijn geschikt voor het gebruik met spades, banaanstekers en voor blank draad. Af fabriek zijn er tussen de aansluitingen voor het hoog en het laag verbindingsstripjes aangebracht, zodat de luidsprekers met een enkele (single-ended) kabel kunnen worden aangesloten.

Wanneer je nu beschikt over biwire luidsprekerkabels, dan is het een kwestie van het uitnemen van de stripjes en de kabeleinden voor het hoog en voor het laag afzonderlijk op de hiervoor bedoelde terminal aan te sluiten. In de meeste situaties brengt een biwire luidsprekerkabel net even een fractie meer aan rust in de weergave. Ben je in het bezit van twee stereo (eind)versterkers, dan zou je zelfs kunnen kiezen voor het bi-ampen van de luidsprekers, wat niet meer betekent dat het laag en midden-hoog door twee aparte versterkers wordt aangestuurd. Hiermee kan, afhankelijk van de kwaliteit van de versterkers, een aanzienlijke winst in de geluidskwaliteit worden behaald.

Luisteren

We hebben onze eerste luistertesten uitgevoerd met een geïntegreerde versterker van Leema Acoustics, de Pulse. Deze heeft een retailprijs die in de buurt komt van de 603 en deze vormt samen met de 603 een heel muzikaal duo. Als bron maken we gebruik van een BCD-3 cd-speler, een BDP-3 streaming bridge en een BDA-3 DSD DAC. Deze zijn allen afkomstig uit de stal van Bryston.

Hierna hebben we de Leema verruild voor onze hoogwaardige Bryston BP26 voor- en 4B3 eindversterker. Onze luisterscores hebben we tenslotte toegekend in combinatie met onze gehele referentie set van Bryston. De gebruikte bekabeling omvat Grimm TPR interlinks, stroomkabels van Dion Audio en de Terminator 2 biwire luidsprekerkabels van MIT.

Het inspelen van kwalitatief goede hifi-componenten neemt doorgaans enige tijd in beslag. Zo ook bij deze 603’s. We ervaren na verloop van tijd ineens een fractie meer top-end dat zich vertaalt in een levendig karakter en een dieper, strakker fundament in het laag. Daarna zet het klankbeeld zich telkens een stapje meer in de breedte en in de diepte neer. Tenslotte schetsen de 603’s een heerlijk ruimtelijk plaatje met een hele mooie dieptewerking.

Klankbalans

We herkennen na deze inspeelperiode de onmiskenbare Bowers & Wilkins signatuur. De klankbalans is te omschrijven als neutraal, dynamisch en vooral heel clean met een marginale verheffing in het stemgebied. Heerlijk. De 603 is een stevige speaker en deze heeft wat ruimte en schuifwerk nodig om optimaal te presteren. Bij onze opstelling is het hoorbare spectrum heel netjes in balans. Bij kleinere ruimtes of in combinatie met een actieve subwoofer kan het zijn dat het laag wat overheersend wordt en hiervoor levert Bowers & Wilkins deelbare dempers voor de reflexpoort mee.

De nieuwe Decoupled Double Dome tweeters hebben een zijdezacht karakter en leveren een zeer verfijnd en gedetailleerd hoog. De samenwerking tussen de snelle midrange driver en deze tweeter is uitzonderlijk goed en doet ons denken aan de magistrale mid-hoog combinatie in de 800-serie. Hiermee brengt de 603 stemmen en snaarinstrumenten zeer realistisch ten gehore. Houtklanken en zelfs de meest subtiele vingerknipjes springen speels en vol overtuiging de luisterruimte in. De weergave in het laag is krachtig en prima gecontroleerd. Het midlaag heeft in onze ruimte een lichte boost, waardoor kloppers van de basdrum en de hamertjes van een piano een extra dimensie toevoegen.

Geluidsbeeld

Klankbalans is smaak gebonden. Imaging eigenschappen vinden wij veel belangrijker om de kwaliteit van een luidspreker te bepalen. Om een realistisch geluidsbeeld neer te zetten is het wel belangrijk dat de speakers iets staan ingedraaid richting de luisterpositie en enige afstand hebben met de wand achter de luidsprekers. Bij ons is de afstand vanaf de achterwand 50 centimeter en snijden de tweeters elkaar ongeveer anderhalve meter achter onze luisterpositie.

De 603 zet hierbij een realistisch podium neer. De soundstage is vrij breed en het geluidsbeeld loopt ongeveer vanaf de voorzijde van de luidspreker door tot ongeveer een anderhalve meter naar achteren. Hierbij zijn de verschillende elementen duidelijk op dit ‘podium’ aan te wijzen. De weergave is open en ruimtelijk. De muziek blijft niet spreekwoordelijk aan de luidsprekers kleven, maar komt lekker los. Ook de sweetspot is relatief ruim. Dit maakt de plaatsing van deze luidsprekers in woonkamers met echte meubels een stuk eenvoudiger.

Eindoordeel

Bowers & Wilkins kent een rijke geschiedenis en heeft vorig jaar zelfs haar 50e verjaardag mogen vieren. Sinds de oprichting van het bedrijf in 1966 hanteert het bedrijf dezelfde filosofie als grondlegger John Bowers (1922-1987) bij de start van het bedrijf voor ogen had. “De beste luidspreker is niet diegene die het meest laat horen, maar die het minst weglaat”. Deze filosofie geldt voor de high-end 800-serie, maar ook voor de budgetvriendelijke instapserie van Bowers & Wilkins. En feitelijk voor de gehele audioketen.

De nieuwe 603 maakt hierop geen uitzondering. Met name de samenwerking tussen de middentoner en tweeter is perfect. Wat laat deze speaker enorm veel aan detail horen. Stemmen worden uitstekend gedefinieerd weergegeven. Elk raspje, kraakje of rafeltje van de stembanden wordt schaamteloos door de 603 de ruimte in geworpen. We kunnen zelfs een niet nader te noemen Nijmeegse zanger betrappen op het afmaken van de woorden in zijn songteksten. Shocking!

Het algehele klankbeeld van de Bowers & Wilkins 603 is muzikaal, verfijnd en heel genuanceerd. Alles is uitstekend in balans en hiermee is deze speaker geschikt voor een uiteenlopende muzieksmaak. Echt uitblinken doet de 603 bij live of akoestisch opgenomen muziekstukken met piano, zang en snaarinstrumenten. De laagweergave is krachtig en zelfs de weergave in het sublaag (beneden de 40 Hz) is indrukwekkend. Belangrijker vinden we de sublieme imaging eigenschappen. Deze zijn van zo’n hoog niveau dat we deze eigenlijk eerder zouden verwachten bij luidsprekers die aanvangen bij de 3000 euro per set.

Zoals je van een instapserie mag verwachten zijn deze luidsprekers niet heel erg lastig om aan te sturen. Hierom zijn deze luidsprekers uitstekend geschikt om te matchen met een breed scala aan geïntegreerde versterkers of surround receivers met een bovengemiddelde kwaliteit. Wil je een meer exclusieve versterkercombinatie gebruiken, dan laat de 603 deze kwaliteitswinst ook horen. Deze luidsprekers kunnen dus een heel eind meegroeien met de set en dit is een unieke eigenschap.

Kanttekeningen

Na het lezen van deze review zou je kunnen denken dat dit de perfecte vloerstaander is die alle bestaande luidsprekers kan vervangen. En ja, dat kan in veel gevallen zeker. Er zijn echter wel een paar zaken waar we toch een kleine kanttekening bij willen maken. We hebben dan wel te maken met een excellente performer, we mogen niet vergeten dat het een luidspreker uit de instapserie van Bowers & Wilkins betreft met een retailprijs van slechts 800 euro per stuk!

In vergelijk met de hoger gepositioneerde 700 en 800 serie levert deze 603 een stukje aan geluidsdiepte en kracht in het sublaag in. De geluidsdiepte kan, net als de kracht van het sublaag, door plaatsing marginaal worden vergroot. Op het gebied van holografische muziekbeleving en hersencel verpulverend laag moet de 603 in de 800-serie logischerwijze haar meerdere bekennen.

Bowers & Wilkins heeft voornamelijk ingezet op geluidskwaliteit en heeft, om de prijs laag te houden bewust concessies gedaan ten aanzien van de afwerking; de kunststof randen die de schroeven van de laag-, midden- en hoogunits afdekken sluiten bijvoorbeeld net niet helemaal mooi en evenredig aan met de voorzijde van het front. Het doet niets af aan de geluidskwaliteit en het gaat natuurlijk nergens over, maar dit is dan ook echt het enige minpuntje dat we zouden kunnen aanmerken op deze fantastische Bowers & Wilkins 603.

Voor wie?

Voor wie is deze luidspreker nu geschikt? Ondanks dat het een luidspreker is uit de instapserie van Bowers & Wilkins, is deze luidspreker niet uitsluitend voorbehouden aan de beginnende muziekliefhebbers. Zelfs de geoefende luisteraar en de muziekpurist zullen naar verwachting erg gelukkig worden met een setje 603’s. De Bowers & Wilkins 603 is namelijk een hifi-luidspreker met high-end aspiraties; de 603 laat verschil tussen Redbook cd-formaat en highres bestanden goed horen. Zelfs na het wisselen van een interlink of netspanningskabel laat deze 603 geen ruimte voor speculatie over het wel of niet kunnen waarnemen van de verschillen. Zo goed speelt deze nieuwe 603.

Is de 603 nu beter dan de sublieme 683 S2? J…j…ja… Technisch staan deze 603’s duidelijk op een hoger niveau. Op het gebied van klankeigenschappen zijn de verschillen subtieler. We waren al gecharmeerd van de Kevlar middentoner van de voorgangers, we zijn verliefd op de continuüm middentoner uit de laatste generatie. Wij hebben in elk geval de indruk dat deze 603 meer reserves heeft op het gebied van geluidskwaliteit waardoor deze net even verder kan meegroeien bij het opwaarderen van de hifi set.

Conclusie

Met de nieuwe 603 introduceert Bowers & Wilkins een (h)eerlijke hifi-luidspreker met een gemakkelijke signatuur die beslist duurder klinkt dan dat deze in werkelijkheid is. Zelfs wanneer we de prijs buiten beschouwing zouden laten, zijn de prestaties zodanig goed dat we deze luidsprekers met een welverdiende gouden plak zouden willen bekronen. Als we deze al te vergeven zouden hebben. Hierom waarderen de Bowers & Wilkins 603 met een schoolcijfer 9,7. Bowers & Wilkins, job well done! John Bowers zou trots zijn geweest op deze fantastische nieuwe 603.

Bowers & Wilkins 603
Adviesprijs: € 800,- per stuk
Bowers & Wilkins | www.bowers-wilkins.nl