Kunnen in-ears audiofiel zijn? Er zijn heel wat head-fi-liefhebbers die volmondig ‘ja’ zullen knikken. Het is voor dat publiek dat AKG en Sennheiser recent nieuwe, dure high-end oortjes lanceerden. Tijd om ze te vergelijken!

In-ears

In-ears hebben bij vele het imago van een wegwerpproduct met vreselijke geluidskwaliteit. Dat is vooral te danken aan de goedkope oortjes die bij smartphones gebundeld worden. Maar er is ook een verhaal in dit segment. Helemaal aan de andere kant van het spectrum vind je de professionele in-earmonitors voor gebruik in de studio en op de planken, vaak op maat gemaakt en met een prijskaartje dat vele nullen kan bevatten. De AKG en Sennheiser die we hier bekijken schuren tegen dit segment aan, maar zijn wel confectieproducten. Je hoeft dus niet een audioloog te bezoeken om een 3D-model van je oren te laten nemen. De prijskaartjes zijn wel high-end te noemen.

AKG N5005 en Sennheiser IE 800 S

Zowel de N5005 als de IE 800 S zijn opvolgers van toonaangevende oortjes. Bij Sennheiser is het niet moeilijk raden welke de voorganger is. Net zoals de HD 800 werd gevolgd door de HD 800 S, is de IE 800 S de nakomeling van de IE 800. De relatie is zo nauw dat je even moet kijken om het verschil tussen de oude en de nieuwe uitvoering te zien. De matte in plaats van glanzend zwarte behuizing is een eerste aanwijzing, net zoals de gebalanceerde kabel in de doos. De nieuwe Sennheiser is trouwens meteen fors duurder dan de IE 800. Bij AKG is de afstand tussen de N5005 en de oudere K3003i toch wat groter. Visueel zijn er verschillen, technisch ook, maar er zijn toch gelijkenissen. Zo is de prijs nagenoeg gelijk.

In deze review willen we onderzoeken wat je krijgt als je duizend euro uitgeeft aan een set oortjes. En als je op punt staat om dat bedrag uit te geven, welke van de twee moet je dan kiezen: de AKG N5005 of de Sennheiser IE 800 S?

Riant met accessoires

Zowel AKG als Sennheiser verstaan dat je op dit prijspunt niet zomaar een set in-ears en een plastic zakje oordopjes in een blisterverpakking kunt aanbieden. De N5005 en de IE 800 S komen beiden in grote dozen waarin je heel wat vindt. AKG gaat voor de overtreffende trap, want hun in-ears zit in een verpakking die groot genoeg is voor een forse over-ears hoofdtelefoon. Qua accessoires vind je bij beide in-ears een mooie selectie. Opvallend is dat de twee fabrikanten de exclusiviteit proberen te benadrukken door uitgebreid het unieke serienummer van elke in-earset te vermelden. Het is maar of je er gevoelig voor bent, maar we kunnen ons inbeelden dat zoiets de pride of ownership wel kan verhogen.

Sennheiser biedt je een zeer handig lederen etuitje waarin je de IE 800 S kunt oprollen en bewaren. In de doos steekt een varia aan kabels: een standaardkabel met 3,5 jack én twee gebalanceerde kabels. Een heeft een 2,5-mm jack, de andere een Pentaconn 4-mm stekker. Deze laatste type is nieuw in hifi-land. We zagen het eerder enkel bij enkele Japanse toestellen, zoals Sony’s TA-ZH1ES. Daarnaast zorgt het bedrijf uit Wedemark dat je voldoende dopjes bezit om een goede pasvorm te vinden. Je krijgt een S-, M- en L-formaat, en dat in een gewone en Comply-uitvoering. Het klink misschien irrelevant, maar een goede pasvorm is cruciaal en de tips van Comply zijn echt zeer goed. Bij het aanbrengen pers je ze tot iets heel klein, waarna je ze makkelijk kunt aanbrengen. Na enkele seconden zetten ze opnieuw uit en passen de Comply's perfect. Dat is een enorme troef. Wij moeten met reguliere dopjes altijd wat knoeien om ze in te steken, met Comply’s is het altijd meteen raak. Met reguliere dopjes is er ook een kleine kans dat als de dopjes wat nat raken, er een zuigeffect ontstaat. Bij het snel uitdoen moet je dan oppassen dat er geen luid (want dichtbij) pop-geluid ontstaan.

Het kleinere etui dat AKG je cadeau doet is minder indrukwekkend, maar we kijken wel op van wat er verder in de doos steekt. Net zoals bij de K3003 komt de N5005 met verwisselbare filters. Het zijn kleine dingen die je met veel zorg moet aanbrengen, neem er dus je tijd voor en schroef meteen de ongebruikte filters in de meegeleverde houder. Je bent ze zo kwijt. In de fabriek wordt de Reference Sound-filter geplaatst, maar als je dat wenst kun je de klank aanpassen met een Bass Boost-, Mid High Boost- of High Boost-filter. Dit zijn niet de eerste in-ears met filters die we ooit zagen. Twee jaar geleden testten we bijvoorbeeld de RHA T20i die met drie paar filters komt. AKG zelf bood deze optie reeds aan bij de 400-euro kostende N40 en bij de K3003i. 

Bluetooth?

Een niveau lager in de doos van de AKG N5005 zit nog een laag accessoires verstopt. Je vindt hier zes paar extra tips, waarvan drie paar siliconen SpinFits zijn. SpinFits zouden beter moeten passen dan gewone tips, maar persoonlijk vinden we het verschil niet enorm groot. De schuimrubberen Comply’s vallen meer in onze smaak, maar tips zijn iets heel persoonlijk.

Ook AKG levert drie kabels mee. Twee daarvan (standaard 3,5 mm met remote en een gebalanceerde met 2,5-mm jack) zien er prachtig uit, dankzij een gevlochten duotone kabel. Bij de derde kabel kijken we op. Het is immers – hoe paradoxaal dat mag klinken – een kabel dat de N5005 draadloos maakt. Het idee is even briljant als eenvoudig. Klik de standaardkabel los en bevestig deze aan de twee N5005-behuizingen – een operatie dat trouwens heel vlot gaat. De draadloze kabel hangt dan iets lager dan je kin, met aan weerszijden een klein geïntegreerd doosje. Eén ervan is een remote, de andere bevat (vermoedelijk) accu en elektronica. Even op een knopje drukken en je kunt de N5005 via Bluetooth (versie 4.1) paren met je smartphone. Daarbij worden de AAC- en de aptX-codecs ondersteund. AptX HD was helemaal mooi geweest, maar in onze ervaring kan aptX al een heel goed resultaat leveren. Vanaf onze Huawei Mate 10 Pro en de Qobuz-app vonden we het prima klinken.

In elk geval maakt deze Bluetooth-kabel de N5005 in onze ogen nog interessanter dan het al was. Misschien dat je er nooit aan zou denken om op een high-end toestel te luisteren via Bluetooth; het is zeker een feit dat een vaste kabel beter klinkt. Maar als optie is het meer dan welkom. Wij zien mensen dit gebruiken op het vliegtuig bijvoorbeeld, want in die kleine economy-stoelen is een kabel die leidt naar een speler ergens in een broekzak of de vak in de stoel voor je vreselijk onhandig. Volgens AKG kun je ongeveer 8 uur luisteren met de accu in de Bluetooth-kabel. Opladen doe je via een gewone micro-USB-kabel. Er zit ten slotte nog een microfoon in de remote, zodat je handenvrij kunt telefoneren. Het beantwoordt allemaal misschien niet aan het audiofiele stereotype, maar is wel gewoon ongelooflijk praktisch.

Elk zijn eigen kijk

Ze lijken allebei gelijkaardige in-ears, maar qua opbouw is dat zeker niet het geval. Sennheiser kiest voor de IE 800 S opnieuw voor een enkele driver, in dit geval een 7-mm driver die nieuw ontwikkeld werd en die over een bijzonder brede frequentiebereik beschikt (5 tot 46.500 Hz). Dat is best een aparte keuze, want in het high-end segment kom je vaak monitors met meerdere drivers tegen. Er zijn zelfs uitschieters zoals 64Audio’s U18t, met niet minder dan 18 van de dingen. Meestal zijn dat armature-drivers, kleine, snelle dingen die uitblinken in het een klein stukje frequentiebereik zeer goed weer te geven. Vandaar dat er zoveel in een klein oortje worden gepropt. Elke armature-driver dekt zijn eigen frequenties af.

Niet zo bij Sennheiser. Zij zweren bij één driver, met aan de achterkant een dual-chamber absorber. En dat allemaal in een solide keramische behuizing. Het is een combinatie dat onder meer resonantie tegenwerkt door ongewenste energie in het laag te absorberen, waardoor hogere frequenties niet worden weggedrukt. Het voordeel van die enkele driver, zegt Sennheiser, is dat één dynamische driver veel coherenter klinkt dan een verzameling drivers die elk een deel van de muziek voor hun rekening nemen.

De N5005 is een heel ander beest. Elk oortje bevat één dynamische driver en vier armature-drivers, een poging om de voordelen van het ene type (basskwaliteit en coherentie) te verenigen met de pluspunten van het andere (compact, gedetailleerd en sneller). Achter het design van de in-ears zit veel research, wat mensen die de Harman-groep achter AKG (en merken als Harman Kardon en JBL) kennen niet zal verbazen. Onderzoekers bij Harman sleutelen al lang aan de Harman-curve, een weergavecurve die de beste klank zou leveren voor de grootste groep mensen. Het is gebaseerd op subjectieve ervaringen (onderzoekers laten subjecten meerdere dingen horen en laten hen favorieten aanwijzen), die veralgemeend worden tot een frequentierespons die zo universeel goed zou worden gevonden. Het is een interessante aanpak die in het verleden al goede koptelefoons heeft opgeleverd. De Harman-curve heeft de neiging om de heel hoge frequenties snel te laten afrollen, iets dat (oudere) audiofielen soms minder leuk vinden. 

Nogal kritisch qua bron

Eén uitdaging bij het testen van hoogwaardige en zeer gevoelige in-ears: een versterker vinden die voldoende stil is. Veel hoofdtelefoonversterkers zijn ontworpen voor gebruik met koptelefoons met hogere impedanties en lagere gevoeligheden. Sluit de AKG N5005 (18 ohm, 116 dB) en de Sennheiser IE 800 S (16 ohm, 125 dB) aan en opeens blijkt die versterker tussen tracks door toch wat ruis op de uitgang te hebben. Dit doet geen afbreuk aan de kwaliteiten van dat toestel, het is gewoon zo dat die versterker niet gemaakt is voor in-ears. Als we in ons testarsenaal DAC/hoofdtelefoonversterkers doken, bleek het toch even zoeken naar iets dat stil (of donker) genoeg was voor deze test. De Chord Hugo 2 wél bijvoorbeeld, maar de Chord Mojo of Mytek Liberty vonden we toch net iets te luidruchtig voor lastige in-ears. De goedkope Pro-ject Pre Box S2 Digital en de Sony PHA-3 bleken dan wel verrassend geschikt. Uiteindelijk hebben we de Mytek Brooklyn DAC+ ingezet omdat zijn dubbele uitgangen het wisselen tussen in-ears eenvoudiger maakte. En het is natuurlijk een heel goede en neutrale DAC/versterker.

Bij veeleisende koptelefoons is er soms een versterker nodig om echt alles uit het toestel te halen. Vermogen is echter niet de reden waarom je bij dit tweetal naar een toegewijde versterker zou kunnen grijpen. Zowel de N5005 als de IE 800 S stuur je probleemloos aan vanaf zowat elk mobiel toestel. Maar je hebt dus wel een kwalitatieve ‘donkere’ uitgang nodig.

In de marge merken we graag op dat dit een geval is waar de stroombron een impact kan hebben, zeker als een DAC zijn voeding haalt via een USB-kabel die aan een computer hangt. Zonder gekke kosten te doen kun je soms al een merkbaar vermindering in ruis horen door over te stappen naar een degelijke adapter. Er zijn ook merken, zoals S Booster, die zuivere stroombronnen leveren aan redelijke prijzen.

Nu lijkt dat gezeur over een bijna onhoorbare ruis op een hoofdtelefoonuitgang wellicht wat geneuzel in de marge – en in een zekere zin is dat ook zo. Eens muziek speelt zal je er wellicht weinig van merken. Maar het is wel iets om rekening mee te houden, want als je bron een smartphone of een goedkope DAP is dan kan het toch wel merkbaar worden. Wees dus gewaarschuwd dat als je opteert voor high-end in-ears je mogelijk andere delen van je audioketen mag upgraden. Maar is het ooit anders in hi-fi?

De ruimte in

Met wat test je best de ruimtelijkheid van een set in-ears? Met de Star Wars-werken van John Williams natuurlijk, meer bepaal de soundtrack van ‘The Last Jedi’ (ALAC, 24 bit/96 kHz). Een kolfje naar de hand van de IE 800 S is het wel. De Sennheiser zet de dramatische, dynamische nummers heel groots neer. Als het gigantische orkest – de credits bevatten de namen van 148 (!) muzikanten, al spelen die wellicht nooit op één track samen – losbarst, dan verliest de IE 800 S nooit zijn finesse of controle. De AKG N5005 klinkt iets minder open, maar niet veel. Met de Reference Sound-filter klinkt het laag wel imposanter en is er meer présence dan bij de Sennheiser.

Als we luisteren naar wat volgens ons één van de mooiste moderne klassieke werken is – ‘The Chopin Project’ van Olafur Arnalds en Alice Sara Ott – dan geeft de Sennheiser de indruk dat we mee in de Ijslandse Harpa-concertzaal zitten, vooraan in het publiek. De AKG omhult ons meer, klinkt intimistisch, maar ook frisser. Een genrewissel doen we eigenlijk niet als we grijpen naar een paar tracks van ‘Where’s the drop’ van deadmau5, want ook hier overheerst het orkestrale, zij het via een synthesizer en met een dikke laag stroperiger basklanken. De IE 800 S lijkt net iets beter in controle, maar het ultralaag is duidelijk magerder dan bij de N5005. Bij wijze van experiment proberen we bij de track ‘Coelacanth’ de Bass Boost-filter uit. Het heeft toch een relatief grote impact, niet zozeer qua nog vettigere bassen maar wel omdat er plots wat resolutie verdween. Dan toch liever de Reference Sound-filter.

Tijd voor wat metal: het ‘Purple’-album van Baroness. Niet het best geproducete album dat we ooit hoorden, maar de nummers zelf zijn wel ok. Dit voelt meteen aan als minder het terrein van de Sennheiser. Jazz, klassiek en vocals zijn eerder het ding van de IE 800 S. De stem van vocalist John Baizley staat er wel zoals het hoort en zelfs heel zuiver, maar de rest van de band komt sloom over. De N5005 doet het snediger en spannender, al kan bij deze genre de prominentere helderheid bij lang luisteren wat vermoeiender zijn.

Naarmate we langer aan het testen waren, ontstond er wel een zekere irritatie over de kabel van de IE 800 S. Telkens het bewoog en bijvoorbeeld tegen een trui schuurde, was dat heel goed hoorbaar. Naargelang hoe de kabel valt, kon zelfs een hoofdbeweging een storend geluid doen ontstaan. Luisterend achter een computer en DAC was het niet zo’n groot probleem, maar bij het rondlopen werkte het wel op de zenuwen. Het is een misser dat we niet van een betrouwbare waarde als Sennheiser verwachten, vooral omdat de kabel maar deels vervangbaar is. Ook dat is toch een minpunt. De extra kabels in de doos zijn extensies die je na de Y-splitsing onder de kin verbindt, geen vervangsnoeren. Dan toch liever de AKG, waar kabels loskoppelbaar zijn aan de behuizingen en de meegeleverde kabels bekleed zijn met een dik rubber die alle microfonie dempt. 

Conclusie

Je kunt van de Sennheiser IE 800 S niet beweren dat het slecht presteert. Het zijn goede in-ears die naar ons gevoel hun grote circumaurale broer, de HD 800, qua luisterplezier overtreffen. Ze klinken in elk geval evenwichtiger en leuker. Sennheiser is een toonbeeld van Duitse gründlichkeit, dus we zijn niet verbaasd dat het totaalpakket even hoogwaardig als sober is. We hebben wel wat problemen met de nieuwe prijsstelling. De nieuwe ‘S’-versie kost 300 euro meer dan de oude IE 800, en dat is toch wel een serieuze sprong. De IE 800 S is klankmatig heel coherent, maar op het einde van de dag beroert het onze oren niet. Misschien dat dit bij jou wél het geval is.

We zouden de IE 800 S misschien meer aanraden als de AKG N5005 niet bestond. De Harman-groep durft wel wisselvallig zijn qua de producten die ze bedenken, maar vergis je niet: de N5005 is één van hun toppers. Het is een geweldige in-ears die gewoon al vanwege zijn frisse en diepe klank zijn prijs beter rechtvaardigt. Maar je krijgt er ook de Bluetooth-optie bij en de mogelijkheid om de klank te finetunen via hardwarefilters. Dat maakt de N5005 tot een uitstekende keuze voor iemand die hoogwaardig en discreet wil luisteren naar zijn muziek. Geweldig.

Rest nog de vraag: moet je 1.000 euro uitgeven aan in-ears? Bij de AKG vinden we het gemakkelijker om daar ‘ja’ op te antwoorden, al blijf je natuurlijk wel spreken over een grote uitgave. Op dit prijspunt zit je bij in-ears naar ons gevoel al in het gebied van ‘diminishing returns’ of een steeds kleiner wordende meerwaarde, een punt dat bij andere audioproducten toch hoger ligt. Er zijn uitstekende in-ears aan de helft van de prijs (zoals de AKG N40, Shure SE535 of de analytische RHA CL1). Toch denken we dat zeker de AKG N5005 voldoende extra biedt voor de gedreven muziekfan.

AKG N5005
€ 999 euro | www.akg.com
Beoordeling 5 op 5

Sennheiser IE 800 S
€ 999 euro | www.sennheiser.com
Beoordeling 3,5 op 5

Plus- en minpunten 

AKG
+ Riant accessoirepakket
+ Verwisselbare filters
+ Reference Sound levert inzichtrijke en aangename klank
+ Uitstekende kabel
+ Bluetooth-kabel meegeleverd

- Loskoppelen kabels verloopt soms onverklaarbaar stroef
- Lus achter de oren-ophanging is niet voor iedereen

Sennheiser
+ Comply-dopjes
+ Extreem licht om te dragen 
+ Zeer coherent en best wel ruimtelijk
+ Voorrang aan het middengebied
+ Hoog draagcomfort 

- Luidruchtige kabel
- Forse prijsstap ten opzichte van IE 800 
- Niet het ultieme in detail

Lees ook ons verslag van hoofdtelefoonbeurs CanJam Singapore 2018