De gloednieuwe Hegel H90 geďntegreerde versterker vormt het nieuwe instapmodel van dit technologisch vooruitstrevende merk en lost daarmee zijn internationaal veel geprezen voorganger H80 af.
Uit: Music Emotion, januari 2018
Hegel
Het Noorse Hegel is de laatste jaren met een typerend gevoel voor Scandinavisch understatement aan een stille maar wel hele duidelijke opmars bezig. Tijdens mijn in 2015 afgelegde fabrieksbezoek voelde ik al een prettig soort spanning in de lucht hangen. Een elektriserend gevoel waar vaak de mooiste producten uit voort komen. Maar waar veel concurrerende merken steeds nadrukkelijker op een prijstechnische ‘upgrade pad’ lijken in te zetten, blijft Hegel zijn nuchtere Scandinavische roots gelukkig trouw.
Voordat ik met de H90 van start wil gaan, is het goed te weten dat dit apparaat het van geen vreemde heeft. Want ook oprichter en eigenaar Bent Holter is uit hetzelfde hout van integriteit en bescheidenheid gesneden. Wie vervolgens met hem in gesprek raakt zal al snel in technische oorzaak/oplossing-scenario’s terechtkomen met eindconclusies waar geen speld is tussen te krijgen. Voor Bent en zijn team is het ontwerpen van audioproducten dan ook volledig gebaseerd op een zeer solide wetenschappelijke basis. Een gegeven wat volgens hen absoluut noodzakelijk is om werkelijke consistente gehoormatige vooruitgang te kunnen boeken.
Hegel H90
Bij het zien van de eerste productfoto’s voorafgaande aan de test, denk ik eerst een zwarte Hegel Röst te zien. Een gegeven wat nog eens extra wordt versterkt doordat beide modellen over precies dezelfde buitenmaten (43cm breed, 8cm hoog en 31cm diep) en ventilatieopeningen beschikken. Daarnaast heeft het al vele generaties lang door Hegel gebruikte blauwe FL-display bij de nieuwste modellen plaatsgemaakt voor een veel fraaier en vooral meer verfijnd ogende zwart/witte OLED-variant. Maar hé, de voorgaande H80 had toch 2 x 75 Watt uitgangsvermogen? Waarom is dit dan in de nieuwe H90 ineens gedaald tot ‘slechts’ 2 x 60...?
Het gaat te ver om in het kader van deze test ieder technisch detail uit de doeken te doen, maar waar het op neer komt is dat bij de H90 letterlijk ieder ontwerpdetail compleet is herzien. Daarbij meent Hegel dat ondanks het inderdaad lagere vermogen, deze 2 x 60 Watt wel in staat is om muziek sneller, meer dynamisch en met meer natuurlijke grip en controle (gestegen dempingsfactor van 1.000 naar 2.000!) op de luisteraar over te brengen dan zijn gelouterde voorganger. Een belangrijke reden van deze winst is een verder geëvalueerde versie van de bekende Hegel SoundEngine. Een gepatenteerde vinding die het mogelijk maakt om vervorming zonder gebruik van tegenkoppeling, actief in het uitgangscircuit van de versterker te corrigeren.
De techniek is het meest effectief bij vervorming die optreedt bij hogere frequenties. Doordat het menselijk oor daar ook het meest gevoelig voor is, wordt meteen duidelijk waarom Hegel versterkers zo opvallend goed scoren op gebieden als neutraliteit, ontbreken van artefacten en een vloeiend gepresenteerde homogene weergave. Ook mooi in deze prijsklasse is het gebruik van afzonderlijke voedingen voor zowel de ingangs- en spanningsversterking als voor de stroomuitgangstrappen van het eindversterkerdeel. Hierdoor ontstaat meer ‘rust’ in de weergave en zal low level informatie beter tot zijn recht komen.
Uitgebreide functionaliteit
Naast de gewijzigde display en de twee wat meer afgeronde draaiknoppen voor bronselectie en volume is het aan de voorzijde vooral de toevoeging van een 3,5mm jackplug hoofdtelefoonuitgang die in positieve zin opvalt. Vooral doordat hoofdtelefoons steeds meer gemeengoed aan het worden zijn en de kwaliteit van deze ingebouwde functionaliteit Hegel typisch prettig hoog is.
Aan de achterzijde van de versterker vallen de verschillen wat nadrukkelijker op. Zo valt meteen op dat het enige paar analoge (pseudo) gebalanceerde ingangen het veld heeft moeten ruimen en dat het digitale aansluitveld compleet is herzien. Gebaseerd op een 24-bit 192 kHz DAC zijn nu de volgende digitale ingangen beschikbaar; 2x coaxiaal, 3x optisch, 1x USB en 1x ethernet. Daarbij heeft Hegel nu ook netwerkstreaming en Apple Airplay toegevoegd, terwijl de H90 ook nog in staat is om naadloos in een Home Cinema omgeving te worden opgenomen. Als laatste kan ik nog melden dat ik zelf vooral verheugd ben over de nu zeer praktisch diagonaal geplaatste luidsprekeraansluitingen en dat de H90 wordt vergezeld van een gloednieuwe, fraaier gestileerde kunststof afstandsbediening.
Hegel H90: Luisteren
Hegel is een bijzonder en in positieve zin afwijkend elektronicamerk, waarbij met name in de laatste vijf jaar opmerkelijk veel kwaliteitswinst is geboekt. In de basis valt de Hegelklank te omschrijven als verregaand neutraal, mooi gelaagd, naturel qua informatiedichtheid en zeker bij de laatste generaties, opvallend goed in staat om ook minder gemakkelijke luidsprekers adequaat aan te sturen. Vooral bijzonder vind ik dat Hegel er als één van de weinigen in slaagt om een zeer hoge dempingsfactor (en dus veel grip en controle in met name het laag) met een vloeiende weergave te combineren. Hier dus geen overmatig droog en ‘doods’ lagetonenbereik, met soms zelfs de onprettige indruk dat er bijna geen kracht meer in het laag aanwezig is, maar het beste van beide werelden.
Zelfs koud blijkt de H90 veel eigenschappen met de zeer goede maar bijna € 1.000,- hoger geprijsde Röst te delen. Het eerste wat mij daaraan opvalt is dat deze nieuwste Hegel loot erg mooi op een zacht volumeniveau kan spelen. Nu heeft dit ook wel te maken met het feit dat de tot het getal 80 doorlopende volumeregeling, opvallend hoog uitgestuurd moet worden (onder de 40 gebeurd er nog niet zoveel). Maar dan nog valt vanaf het eerste moment de fraaie samenhang en hoge graad aan verfijning op. Hoewel de versterker wanneer gevraagd een potente presentatie niet uit de weg gaat, is het basiskarakter vooral heel uitgewogen, lichtvoetig en verfijnd. De versterker heeft daarbij een mooi gedoseerde onderhuidse kracht en beschikt door al deze eigenschappen bij elkaar over een bovengemiddeld goede universele inzetbaarheid.
Hegel H90: Grootse prestaties
Net zoals voorganger H80 tijdens het fabrieksbezoek in 2015 geen enkele moeite met een toch zeer prestigieuze (en kostbare!) Magico S5 mk 1 bleek te hebben, heb ik tijdens de testperiode een korte periode de beschikking over een fraaie Wilson Audio Sabrina. Naast een indrukwekkende reeks aan mooie eigenschappen, staat een Sabrina echter ook bekend als een minder gemakkelijke last. Bij 135 Hz dipt de luidspreker namelijk tot een lage 2,44 Ohm, terwijl zich bij 72 Hz ook nog eens een stroomhongerige capacitieve fasedraaiing van 58 graden bevindt! Lang niet iedere versterker kan hier goed mee omgaan en dat geldt in nog sterkere mate voor de prijsklasse waarin de H90 zich bevindt!
Uiteraard kan nu terecht worden gezegd dat potentiele kopers van deze Hegel zeer waarschijnlijk nooit naar een Sabrina zullen kijken vanwege alleen al de zeer veel hogere prijs van € 22.490,- per paar. Maar dat het zo goed gaat is natuurlijk wel een enorm groot compliment aan het adres van Bent Holter en zijn team! Toch moeten we ook beseffen dat hoe mooi en stabiel ook, 2 x 60 Watt natuurlijk niet oneindig veel is. Qua rendement zou ik daarom inzetten op 88 dB en hoger, terwijl ik door het rustige en evenwichtige karakter zelf zou opteren voor luidsprekers die van nature een bepaalde levenslust en expressiviteit bezitten. Hegel zit bij dezelfde distributeur als KEF en dat is inderdaad een prima combinatie, maar ook merken en modellen zoals bijvoorbeeld Focal Aria, B&W (nieuwe 700 serie) en het door mijzelf vaak als referentie gebruikte Master Contemporary C gaan opvallend goed.
Het album ‘Continuum’ van de Zwitserse pianist/componist Nik Bärtsch (ECM 2464), luidt een nieuwe richting van deze bijzonder getalenteerde jazzpianist in. Want waar zijn samenspel met de ‘elektrische’ Ronin bezetting vooral op zenjazz/zenfunk is gebaseerd, gaat Continuum met zijn akoestische groep Mobile, vooral de vernieuwende akoestische jazzhoek in. De bezetting bestaat naast Sha op basklarinet en contrabasklarinet, Kaspar Rast op drums/percussie en Nicolas Stocker op drums/afgestemde percussie, ook verrassend uit een groep van vijf strijkinstrumenten. Eindresultaat is muziek die bij mensen die al bekend zijn met de Ronin bezetting, meteen een glimlach van herkenning zal geven. Voeg daarbij nog het schitterende spanningsveld met vele onverwachte, zeer goed gekozen muzikale wendingen en de muzikale ontdekkingsreis kan van start gaan. Het ene moment fluisterend mysterieus, om dan het volgende moment als bijna uit het niets ritmisch te exploderen. Erg intrigerend is de donkere, diepe en soms zeer krachtige invloed van de grote Turkse trom in veel van de nummers. Hierdoor is Continuum niet alleen een muzikaal hoogstandje, maar door de soms zeer grote dynamische contrasten ook een ware test voor iedere audioketen.
Met de inzet van de Hegel H90 versterker en verschillende digitale bronnen, komt Continuum prachtig bij de luisteraar binnen. De klank is absoluut gezien misschien wat minder rijk en krachtig dan bij de grotere Hegel modellen, maar het diepe laag is weldegelijk zeer goed gedefinieerd en de vele laagjes en verfijning gaan niet ten onder in het grote geheel. Enkel bij de meest veeleisende passages en zeer luid aangeslagen Turkse trom merk ik ineens dat het vermogen niet oneindig is. De weergave vertoont dan nog steeds geen stress, maar het gaat gewoon niet veel luider meer en er wordt als het ware op de rem getrapt. Zeer veel subtieler is het uit 1982 afkomstige album ‘Fairytales’ van zangeres Radka Toneff met pianist Steve Dobrogosz. Deze prachtig klein gehouden en emotioneel beladen muziek is uitgebracht op het Odin (NJ 4003-2) label en is een toonbeeld hoe mooi een kleinschalig analoge opnamesessie kan klinken. Normaliter vind ik een (top) buizenversterker een eerste vereiste om echte emotionele beleving bij deze muziek te krijgen. Maar ook de H90 blijkt door zijn unieke schakeling en korte signaalwegen over de benodigde vloeiende en subtiele weergave eigenschappen te beschikken. Hierdoor wordt voor de luisteraar de uiteindelijk meest belangrijke deur geopend om de techniek te vergeten en jezelf helemaal over te geven aan de stralende zeggingskracht en emoties van de artiest.
Audiofiele prestaties
Op audiofiel gebied blijkt de H90 geen versterker van uitersten te zijn. Het laag is niet het diepste en meest impactvol, het hoog niet het meest transparant en helder en het ruimtebeeld is niet het meest expansieve wat binnen deze prijsklasse mogelijk is. Wat deze versterker echter wel doet is het veel belangrijker combineren en samensmeden van al deze eigenschappen tot één mooi geheel. Waar andere versterkers in dit segment op een enkel aspect een acht scoren, hier en daar een zeven maar op de meeste facetten een zes. Bereikt de H90 bij nagenoeg alle parameters een mooie solide zeven met hier en daar een uitschieter naar boven maar niet naar beneden. Alles is dus in evenwicht, niets vliegt uit de bocht en na een korte gebruiksperiode ben je al bijna vergeten dat de versterker gehoormatig in je keten aanwezig is. Net zoals de Mohican cd-speler is ook de DAC in de H90 meer op de muzikale boodschap en het grote geheel gericht dan op afzonderlijke klankmatige aspecten die de illusie van muziekluisteren alleen maar zouden kunnen aantasten. Hoewel er genoeg informatie waarneembaar is, hebben spelplezier en de muzikale zeggingskracht duidelijk de overhand. Dat de versterker verder een goed en duidelijk afleesbaar display heeft en ook zonder gebruik van een handleiding meteen is te gebruiken, is daarbij nog een extra niet te onderschatten bonus.
Hegel H90: Conclusie
Een nieuwe Hegel instapversterker en wat voor één! Hoewel ik de voorgaande H80 hier niet direct bij de hand heb gehad, durf ik met vrij grote zekerheid te zeggen dat de nieuwe H90 verder gaat waar zijn voorganger ophield. Hoewel deze nieuweling volgens mij wel een kleine veer op het gebied van autoriteit moet laten, zijn alle andere eigenschappen duidelijk op een nog hoger plan gekomen. Nog meer verfijning, nog meer grip op de luidsprekers, nog neutraler, meer vloeiend en organisch en zeker ook een hogere mate aan oplossend vermogen en verfijning. Kortom deze nieuwste Hegel loot is wederom een toonbeeld van allround inzetbaarheid in deze prijsklasse. Enerzijds kun je het een nadeel noemen als een versterker niet uitgesproken klinkt, maar in de dagelijkse praktijk ben je er beter mee geholpen omdat de muziek zelf de boventoon kan voeren. Het grootste compliment wat ik de H90 tot slot kan geven is dat ik het model als een baby Röst zie. Prestaties die een heel eind dezelfde richting op gaan voor een serieus lagere prijs. Als dat geen feest is?!
Hegel H90
Adviesprijs € 1.695,-
GP Acoustics GmbH
E-mail: sales@gpaeu.com
www.kef.com
