Het is vanuit mijn woonplaats ongeveer anderhalf uur rijden naar het stadje Haan in Duitsland, dat even ten oosten van Düsseldorf ligt. Gelukkig niet in het overvolle Ruhrgebied, maar aan de rand van het heuvelachtige groene zuiden van de deelstaat Nordrhein-Westfalen. Daar ga ik op bezoek bij VISATON, een bedrijf dat al 45 jaar bestaat en in die tijd wereldwijd is uitgegroeid tot één van de bekendste namen op het gebied van luidspreker zelfbouwtechniek.



Het zelf bouwen van luidsprekers is bij onze oosterburen een stuk populairder dan in Nederland. Waar wij het vroeger moesten doen met af en toe een Elektuur-special hebben ze in Duitsland twee magazines die al jarenlang een tweemaandelijks zelfbouw-magazine uitbrengen (Klang Und Ton en Hobby Hifi) en er zijn diverse levendige forums te vinden op internet. Er zijn volgens mij ook nergens ter wereld zoveel bedrijven die losse luidsprekerunits maken als in Duitsland. Daar zijn hele kleine bij, die maar een paar exotische modellen maken, maar ook hele grote die een enorm breed assortiment aanbieden in alle kwaliteitsklassen van ‘gewoon goed’ tot ‘absolute high-end’. VISATON behoort tot die laatste categorie. En niet alleen voor de zelfbouw, hun units worden door meerdere merken gebruikt, niet alleen in de hifi en high-end, maar ook in de professionele geluidswereld. Daarnaast worden de luidsprekers van VISATON op veel plaatsen gebruikt voor informatievoorziening. Denk daarbij aan omroepinstallaties op stations, maar ook in treinen en vliegtuigen. En op een paar onverwachte en zéér beroemde plaatsen, zoals de Deutscher Bundestag, de Houses Of Parliament in Engeland en het Kremlin in Moskou. Een snelle optelsom op de website leert dat de luidsprekers van VISATON echt wereldwijd verkrijgbaar zijn.



Rondleiding
Mijn gastheer van vandaag is de Nederlandse vertegenwoordiger van VISATON, Lothar Garb, en zijn collega’s Barbara Lautenbach (die de Public Relations voor VISATON doet) en ingenieur Francois Tappert (één van de ontwerpers) schuiven ook aan. Na een korte introductie gaan we op pad om het bedrijf te bekijken. In het gebouw waar ik ben ontvangen is naast de vergaderzalen en de personeelskantine alleen nog de wereldwijde administratie gevestigd. We steken daarom via een overdekte loopbrug over naar het andere gebouw, waar ‘het’ allemaal gebeurt. Hier is de R&D afdeling gevestigd, waar nieuwe ontwerpen van zowel units als luidsprekerbouwpakketten worden bedacht en ontwikkeld. VISATON levert zelf geen houtpakketten, alleen gedetailleerde bouwtekeningen en handleidingen, maar voor de demonstratie-exemplaren van (nieuwe) luidsprekerontwerpen is een uitstekend uitgeruste houtzagerij voorhanden. Ook alle metingen worden in eigen huis gedaan, volgens de allernieuwste normen en met de allernieuwste apparatuur. VISATON beschikt hiervoor onder meer over één van de grootste reflectie-arme ruimtes ter wereld. Deze enorme kubus van 7x7x7 meter is op alle wanden voorzien van geluiddempende schuimpunten van een meter lang. Ook op de bodem. Als je deze ruimte voor het eerst binnenloopt merk je - tot je schrik - dat je over een soort strakgespannen fijnmazig metalen vlechtwerk loopt dat een beetje veert onder je voeten. Het is even wennen, maar het geeft volgens Francois Tappert wel de allerbeste meetresultaten. Na de testruimte gaan we op weg naar de grote, comfortabele en sfeervol ingerichte luisterruimte, die een realistische akoestiek heeft en waar een aantal uitstekende geluidsinstallaties staan die zowel voor stereo als voor surround gebruikt kunnen worden. Er is geen schakelwand aanwezig, de luidsprekers worden stuk voor stuk op de juiste luisterpositie neergezet en rechtstreeks met de installatie verbonden.

Deze ruimte is niet alleen voor intern gebruik, ook klanten kunnen hier terecht. Voor zelfbouwluidsprekers geldt in principe hetzelfde als voor kant-en-klare fabrieksluidsprekers: je geeft je geld er niet aan uit vóór je er eerst naar hebt geluisterd. Ik zeg daar bewust ‘in principe’ omdat VISATON ook nadrukkelijk de mogelijkheid biedt om zelf een luidspreker te ontwerpen en daarmee aan de slag te gaan, maar daarover straks meer. Wie kiest voor één (of een paar) van de ruim 90 bestaande ontwerpen op de zeer overzichtelijke en informatieve website van Visaton heeft - als dat elders niet mogelijk is - altijd de mogelijkheid om een afspraak te maken en de luidsprekers in de grote luisterstudio in Haan te komen beluisteren. Daar staan, vanwege mijn bezoek, een drietal luidsprekers opgesteld die me een idee zullen geven van wat er mogelijk is met VISATON luidsprekers.



Luisteren dus…
De ontwerpen van VISATON worden volgens Francois Tappert niet speciaal volgens een ‘company sound’ ontworpen. “Elke combinatie heeft een eigen karakter. Dat kan ook niet anders omdat we zoveel verschillende soorten drivers ontwikkelen en die ook allemaal in onze ontwerpen gebruiken. Een magnetostatische ribbontweeter klinkt nu eenmaal anders dan een hoorn. Dat is juist het mooie van zelfbouw. Op die manier kun je als muziekliefhebber altijd een ontwerp vinden dat bij je smaak past. Waar we wel naar streven is dat de ontwerpen van de luidsprekers ‘kloppen’, zodat er geen uitschieters in de klank zitten die er niet in horen. Ook vinden we het belangrijk dat onze ontwerpen eenvoudig aan te sturen zijn. Maar buiten die vuistregels hebben onze ontwerpers in principe vrij spel. Het is een beetje als koken. Je kunt van bepaalde ingrediënten meerdere totaal verschillende gerechten maken. Elke luidsprekerfabrikant werkt met dezelfde ingrediënten. Het uiteindelijke resultaat hangt af van de kwaliteit van de ingrediënten en hoe je die combineert.”