Bij de keuze van objectieven voor video en foto draait het om drie belangrijke zaken: welk brandpunt en daarmee ook welke beeldhoek en vergroting krijg ik. Past de beeldsensor bij het objectief en omgekeerd. En bij verwisselbare objectieven maakt de lensvatting uit of zij op de camerabody passen en welke camerafuncties er koppelen.

Alle in dit artikel besproken objectiefzaken gelden zowel voor de camcorder en fotocamera als de smartphone met ingebouwde camera. De brandpunten, sensoreigenschappen en de wijze waarop je een (wissel)objectief bevestigd bepalen welke opnamen je kunt maken. Daarna volgen de verschillen in kwaliteit tussen objectieven.



Brandpunten
Alles draait om het zogenaamde brandpunt van het objectief. Een standaard brandpunt laat ongeveer hetzelfde zien als het blikveld van het menselijk oog. Een kort brandpunt geeft een bredere (groot)hoek. En een langer brandpunt vergroot door een kleinere optische beeldhoek te nemen. Bij een vast brandpunt valt deze niet te veranderen. Bij een zoomobjectief kan je heen en weer schuiven over verschillende brandpunten.
De werking van het brandpunt van een objectief is sterk gerelateerd aan de grootte van de beeldsensor. Als standaard maat geldt de grootte 35 mm gebaseerd op het traditionele 36 x 24 mm kleinbeeldformaat bij de analoge film. Is de beeldchip kleiner dan wordt de brandpuntsafstand dienovereenkomstig verlengd.



Waarom verwisselbare objectieven?
Een verwisselbaar objectief komt in aanmerking als de beschikbare brandpunten niet in overeenstemming zijn met het beoogde opnamedoel. Is een standaard-zoomobjectief op de video of fotocamera dan niet ruim voldoende? Voor overall-opnamen voldoet bij video een 10-16 maal objectief met voldoende groothoek en telewerking. Een goede ontwikkeling is dat steeds meer videozoomobjectieven voorzien in een 24-28 mm groothoek (referentie 35 mm kleinbeeld). Doorgaans is er bij de standaardzoom op camcorders voldoende telebereik doch echter vaak niet voor sport-, actie- en natuuropnamen. Bovenop het onderwerp en de architectuur volledig in beeld, roepen om groothoekobjectieven in de range 24-17 mm (kleinbeeld).
Bij de fotografie gaat het veelal om een standaardzoom in het bereik 24/28 tot 105 mm, een telezoom van 70-300/400 mm en een extremere groothoekzoom van 17-20/24 mm. Daarmee valt dik 90% van alle praktische fotografische onderwerpen te behappen. Voor sport, actie en natuur komen de telekanonnen van 500, 600, 800 en 1.000 mm of meer in aanmerking.
Van een geheel andere orde om voor wisseloptiek te kiezen zijn:
- Een hoge lichtsterkte om bij weinig licht te kunnen opnemen;
- Een grote diafragmaopening voor het creëren van de befaamde geringe filmische dieptescherpte;
- Een fraaie onscherpe achtergrond. Zie het kader over de Bokeh;
- Het met één vast brandpunt bepaalde shots willen schieten;
- Creatieve vertekening of een bepaald perspectief. Bijvoorbeeld een fisheye, tilt & shift-optiek bij architectuur, macro, geen zichtbare achtergrond bij langere teleobjectieven en 3D-opnamen;
- Aanvullende eigenschappen zoals de snelheid van de scherpstelmotor en diens geluidsniveau, de kwaliteit van de               ingebouwde optische beeldstabilisator en optische karakteristieken (kleur, contrast scherpte-indruk).
Let er bij de aankoop van wisselobjectieven dat ze passen qua kleurkarakter, welke richting de instelringen uitdraaien, het in balans zijn met de camerabody, beschikbare accessoires en het koppelen met rigsystemen.



Lensvattingen en adapters
Bij verwisselbare objectieven bepaalt de vatting (Lensmount) welke lenzen de gebruiker op de camerabody kan plaatsen. Het gaat daarbij niet alleen om de fysieke afmetingen van de objectiefvatting en bajonet of schroefdraad maar ook om de afstand van het objectief tot de sensor. Een lensvatting is een standaard. Bekende objectiefvattingen zijn Canon EF, PL, F, E en de opkomende ster Micro Four Thirds. De T-mount is een universele lensvatting met een verloop naar de desbetreffende bodymount.
Een adapter maakt het mogelijk om een objectief met een andere montagevatting dan de lensmount te gebruiken. Dat heeft zijn voordelen bij het gebruik van verschillende merken of typen camera’s en het niet beschikbaar zijn van het gewenste objectief in de door u gebruikte bodymount. Er is een onderscheid in actieve adapters die de automatische functies overdragen en de passieve adapters die alleen manuele instellingsmogelijkheden voor het objectief bieden. Bekende adaptermerken zijn de grote camera en lensfabrikanten zelf: Kenko, Novoflex. Kipon, Capa, Kiwi, Travor, Dot line Corp (DLC), Metabones, Promaster en Marumi. Er zijn flinke verschillen in degelijkheid, geboden functies en prijs. Goedkoop kan duurkoop zijn! Sigma voorziet in een unieke ombouwfunctie voor objectieven als u van cameramerk wilt wisselen.