De afkorting ‘DAB’ staat voor ‘Digital Audio Broadcasting’, in het Nederlands vaak gewoon aangeduid als ‘digitale radio’. DAB is de beoogde opvolger van onze huidige analoge FM en AM zenders en ontvangers.
In dit artikel wordt de gebruikte techniek achter DAB uitgelegd, de voor- en nadelen en misschien wel het belangrijkste punt wordt toegelicht: waarom hebben we het in Nederland nog maar nauwelijks?
Inleiding (if it ain’t broken why fix it?)
Voordat we in het hoe en wat van DAB duiken zijn de belangrijkste vragen “Waarom hebben we een opvolger nodig van de huidige FM en AM radio infrastructuur en wat is er dan mis met FM en AM?”.
Het zou te gemakkelijk zijn om te zeggen dat de huidige radiotechnieken oud aan het worden zijn en omdat we sowieso aan het omschakelen zijn in audio- en videoland naar digitale technieken waarom zou radio dan niet mee moeten gaan?
Om het ‘waarom’ van DAB uit te leggen, duiken we eerst in een stukje geschiedenis. De techniek achter alle radio- (en TV)-uitzendingen die we vandaag gebruiken zijn nog gebaseerd op analoge technologieën van vele jaren geleden. FM radio kennen we al vanaf de jaren ’40 en AM is al 20 jaar daarvoor uitgevonden. De geluidskwaliteit van FM is soms heel redelijk (AM heeft een veel lager kwaliteitsniveau) en de acceptatie en verspreiding is enorm bij zowel stationaire en portable ontvangers (thuis) als mobiele ontvanger (bijvoorbeeld in de auto). De kosten van deze ontvangers zijn eveneens erg laag door het volwassenheidsstadium van deze producten.
Toch zijn er ook nadelen: de genoemde gemiddelde geluidskwaliteit, het ruisniveau en het storen (gelispel) of zelfs wegvallen van de ontvangst in gebieden met een mindere dekking is er één van. Een voorbeeld van een mogelijke verstoring van ontvangst is de zogenaamde ‘multipad interferentie’, een verstoring die ontstaat door de ontvangst van een direct FM-signaal en het gereflecteerde (bijvoorbeeld via grote gebouwen) signaal. Van origine was FM ook helemaal niet ontwikkeld voor mobiel gebruik vandaar dat hier ook geen rekening mee is gehouden.
Een ander nadeel is het inefficiënte gebruik van schaarse radiofrequenties. U zult zich ongetwijfeld nog de bemoeienis van de overheid herinneren bij de verdeling van de FM radiofrequenties een aantal jaren geleden. Overigens blijft de overheid consequent haar twijfelachtige bemoeienis bij de invoering DAB doorzetten maar daar kom ik later nog op terug.
Het inefficiënte gebruik van de radiofrequenties komt door twee dingen: aan de ene kant het feit dat de uitzendfrequenties van verschillende zenders niet te dicht bij elkaar mogen liggen omdat zij dan onderling gaan storen en aan de andere kant het feit dat de hoogfrequentbandbreedte van FM-uitzendingen relatief groot is: zo’n 300 kHz tegen 10 kHz bij AM. Ook is het zo dat één uitzending in verschillende gebieden op verschillende frequenties uitgezonden wordt. Rij maar eens met een auto van Maastricht naar Leeuwarden en probeer dan naar één zender te luisteren met een autoradio zonder RDS...
