Noot van de redactie
Het onderstaande artikel is deel 1 uit een 5-delige artikelenreeks van HiFi.nl auteur Jan Luijsterburg over het Filmfestival van Rotterdam 2003. Voor de andere delen kunt u op de onderstaande links klikken.
Verslag 1 Arm van Jezus en Trilogie
Verslag 2 Choses secrètes en Journey of the Grey Men
Verslag 3 Deux, Het Stenen Vlot, Ten, Le Fils, Le chignon d`Olga, Music for Weddings and Funerals en The Good Girl
Verslag 4 With Love, Lilja, The Principles of Lust, Woman of Water, Oasis en Russian Ark
Verslag 5 The Death of Klinghoffer, Beneath Clouds, Pleasant Days + slotbeschouwing

Internationaal Filmfestival Rotterdam 2003

Met het medium DVD beleven films vaak een tweede leven, in de huiskamer. Maar er gaat natuurlijk niets boven het ondergaan van films in hun natuurlijke omgeving, de bioscoopzaal. De beste gelegenheid om in korte tijd veel bijzondere films te zien is het jaarlijkse festival van Rotterdam. Tussen 22 januari en 2 februari zijn daar ruim 500 korte en lange films te zien. In veel gevallen is het de enige gelegenheid deze werken uit de hele wereld te aanschouwen. Sommigen komen later in het gewone bioscoopprogramma, op DVD of op televisie. Het is onmogelijk om alles te zien - een totaaloverzicht hebben alleen de programmeurs. De manier om verslag uit te brengen is derhalve de persoonlijke. Hier een verslag van de eerste kijkdag (van de geplande zes) van uw trouwe DVD en CD recensent.

De arm van Jezus

Hoogtepunt van de vrijdag 24 januari was de wereldpremière van De arm van Jezus van André van der Hout, met spel en muziek van de leden van De Kift. Dit is geen nieuwe samenwerking, want van der Hout maakte eerder al filmbeelden bij een voorstelling van de literaire knoestige fanfarepopgroep De Kift. De film bevat twee verhaallijnen door elkaar. Een man verlaat zijn gezin om aan zijn karige leven als mijnwerker in het Limburgs Schinnen te ontsnappen. Daarbij gebruikt hij een van een kruisbeeld afgebroken arm van Jezus als roeispaan. Het geld dat hij achtergehouden heeft voor zijn reis is niet voldoende voor een ticket, en zo blijft hij in Rotterdam steken. Vele jaren later komt zijn zoon terug uit Amerika, waar hij zijn verloren vader niet gevonden heeft. Hij komt terecht in een surrealistisch hotelletje in Rotterdam, waar de arm van Jezus met de spullen van zijn vader uit de kast vallen. Ook de zoon heeft het als handelsreiziger in helmen en veiligheidsschoenen niet gemakkelijk.

Dit verhaal wordt bijna vervreemdend vormgegeven door verschillende beeldtechnieken door elkaar te gebruiken. Gevonden historische archiefbeelden spelen hierbij een belangrijke rol. Het authentieke gehavende kruisbeeld, half in het water, met Jezus scheef aan één arm, tijdens een overstroming in Limburg, was het startpunt voor het bizarre verhaal. De foto van dat kruisbeeld stond overigens al in het boekje bij de CD Vlaskoorts uit 1999 van de Kift. Daarop staat ook het nummer dat centraal staat in de soundtrack: Orenmens, gebaseerd op een gedicht van Jan Arends. De tekst past prachtig in de film: wie praat zo mager met de taal als ik / hoe graag had ik niet ooit / had maar ooit een enkel mens mijn lichaamshandmens / want een hand voor mij is witter dan een bloem. 

De voorstelling werd afgesloten met gebruikelijke bedankjes op ongebruikelijke wijze, waarna Kift voorman en hoofdrolspeler Ferry Heyne een onnavolgbaar komisch verslag voordroeg van het productieproces. Bij het verlaten van de zaal kregen alle bezoekers ook nog een CD single van het nieuwe nummer Mary K, een hilarische variant met veel kopergeschal op good old Berend Botje. Die ging wel, naar dat verre A-Mary-K.

De arm van Jezus werd gemaakt voor de VPRO televisie in het kader van een serie nieuwe films, Lolamoviola. In het filmfestival doet de film mee in de Tiger Award competitie, voor films van beginnende regisseurs (eerste of tweede speelfilm). Of hij in de bioscoop komt is onzeker, een uitbreng op DVD lijkt erg waarschijnlijk, mede gezien de kwaliteit van de film. Maar eerst zal de arm op de televisie te zien zijn, op 11 maart aanstaande al. Noteren en kijken dus.

Trilogie

De rest van mijn dag werd in beslag genomen door een ambitieuze trilogie van de Waalse acteur en regisseur Lucas Belvaux. Drie films met dezelfde acteurs in dezelfde rollen, in dezelfde plaats, Grenoble, en eigenlijk ook steeds hetzelfde verhaal, of in ieder geval verhalen die elkaar veelvuldig raken. Het perspectief is steeds verschillend, zodat je steeds meer achtergronden te weten komt en de werkelijkheid steeds in een ander daglicht komt te staan. Hoofdrolspelers in de ene film vervullen een bijrol in een andere. Als in het leven zelf.

De trilogie is op de eerste plaats een experiment met stijl. De mensen en de rollen zijn hetzelfde, en iedere film bevat een aantal scènes die ook in de andere delen voorkomen. Waarin de films van elkaar verschillen is de stijl. Zo wordt gedemonstreerd welke invloed genrespecifieke stijlmiddelen als muziek en montage hebben op het ervaren van een filmverhaal. Het eerste deel, Un couple épatant, is een romantische komedie over een tamelijk neurotisch stel. De nogal hypochondrisch aangelegde man moet een operatie ondergaan en voorzien zijn einde. Hij tracht dit voor zijn vrouw verborgen te houden. Zij wantrouwt zijn vreemde gedrag en schakelt een politieman in die detectivewerk verricht. De tweede film, Cavale, is een thriller over een ontsnapte gewelddadige activist. De derde, Après la vie, een melodrama over de relatie tussen een verslaafde collega van de vrouw uit de eerste film en haar man, de politieman, die ook nog jaagt op de activist uit de tweede film.

Zes uur lang aan een stuk dezelfde mensen, dezelfde verhalen, en dan toch de kijker geboeid houden, Lucas Belvaux slaagt er in. Wel moet gesteld worden dat het vooral het concept is dat aanspreekt: het spel met stijlen dat te denken geeft. Als film zijn de delen net iets te vlak om grote indruk achter te laten. Net geen meesterwerk, maar wel een buitengewoon interessant experiment.