Zaterdag 18 mei jongstleden werd een workshop georganiseerd door HVT, met medewerking van Polyhymnia. Onderwerp van de workshop was het nieuwe 6.0 Surround systeem van Chesky.
David Chesky is een naam die bij vele audiofielen bekend is. Geobsedeerd door het maken van zo perfect mogelijke opnames en gedreven door de wil om muziek tot kunst te verheffen en niet te degraderen tot een consumptief product, blijft deze zeer eigenwijze man bezig met het ontwikkelen van nieuwe technieken om steeds dichter bij de ideale reproductie te komen. In een interview een dag voor de workshop door hem gegeven aan hifi.nl, bleek duidelijk dat stereo voor hem verleden tijd is. Hij zegt hierover: stereo is als het luisteren naar muziek door een raam, surround brengt je in de opnamelocatie.
De voor surround gebruikelijke 5.1 opstelling, die uitgaat van 6 speakers (front links, front rechts, center, surround links, surround rechts en subwoofer), is volgens Chesky eigenlijk specifiek bedoeld voor films en geeft t.o.v. een oude “quad”-opstelling (al gebruikt in de jaren ’70) eigenlijk weinig voordelen. Voor muziek stelt hij zijn 6.0 opstelling voor, waarbij center en subwoofer wegvallen en plaats maken voor 2 zijspeakers, geplaatst op 55 graden t.o.v. middenvoor en hoger dan de twee front speakers.
In de studio van Chesky hangen deze speakers zelfs op 7 voet (2.1 m) hoogte. In de workshop waren de speakers wat lager geplaatst. De op 55 graden geplaatste speakers moeten de reflecties van de zijwanden weergeven en zo een betere aftekening te geven van de opnameruimte. Een center speaker is naar David’s mening niet nodig, omdat de gemiddelde audiofiel toch altijd in het midden zit. De subwoofer maakt plaats omdat normale hoge kwaliteit speakers ook in staat moeten zijn voldoende goed laag weer te geven en explosies en andere effecten tot het domein behoren van films. Een verder nadeel van de gebruikelijke ITU 5.1 opstelling is volgens hem dat er in 2 dimensies wordt gewerkt: er is geen hoogte-informatie. In de 6.0 opstelling is deze wel aanwezig door de hoger geplaatste zijspeakers.
Het weer te geven geluidsbeeld wordt overigens opgenomen in het zgn. “B-format” (in populaire kringen Ambisonics genoemd) opgenomen. Een enkele microfoon-array neemt hierbij het complete geluidsveld op, inclusief hoogte. Deze “matrix” kan vervolgens worden teruggerekend naar ieder gewenst aantal speakers en opgenomen naar een 6-kanaals DVD-Audio/SACD formaat. Dit betekent wel dat alleen op de plek waar oorspronkelijk de microfoon heeft gestaan het optimale ruimtebeeld wordt gerecreëerd. Op een andere plek zal het geluid in hogere mate slechter zijn, dan wanneer er gebruikt gemaakt wordt van meerdere microfoons, die verder van elkaar zijn geplaatst. Deze enorme plaatsafhankelijkheid wordt veroorzaakt door zgn. “kamfiltereffecten”, die hoorbaar worden bij weergave, omdat de opname is gemaakt met zeer dicht bij elkaar geplaatste richtmicrofoons. Op zich zitten er goede punten in de denkwijze van deze eigenwijze muzikant/componist/opnametechnicus, maar zoals bij ieder nieuwe technologie, ook haken en ogen…
(Frank Speet rechts en Garmt van der Zel links luisteren naar de toelichting gegeven door David Chesky, die niet in beeld is). Begonnen werd om 13:00 uur met een algemene introductie van David Chesky. Hierbij werd o.a. een vraag gesteld of de door hem voorgestelde setup bedoeld is voor het zo goed mogelijk weergeven van natuurlijke akoestiek van ruimtes, zoals bijvoorbeeld voor jazz en klassiek, of ook voor wat meer effect-gedreven muziek als pop-muziek. Het antwoord was hierop dat de 6.0 opstelling specifiek is bedoeld voor het recreëren van de originele opnamelocatie in de luisterruimte. In popmuziek “anything goes” en hiervoor is de 6.0 opstelling wel geschikt, maar niet specifiek ontwikkeld. Tijdens de demo werden voornamelijk demo’s gegeven van muziek opgenomen in een natuurlijke akoestiek, maar ook pop-muziek waaraan “ambience” was toegevoegd.
