Pioneer DV-939A en VSA-E8: Een gouden combinatie!

Pioneer is een merk dat al sinds lange tijd aan het voorfront staat van home cinema. Zij waren degenen die het LaserDisc medium altijd hebben gesteund en bevorderd. Echter, LaserDisc is dood, leve DVD! En dat is waar het in deze evaluatie om draait. Met zowel het DVD-Video als DVD-Audio medium moesten de Pioneer DV-939A progressive scan DVD-Video/Audio speler en Pioneer VSA-E8 multikanaals versterker zich bewijzen. Nieuwsgierig? Ik in ieder geval wel!

Opbouw

Het blijft natuurlijk een kwestie van smaak, maar mij beviel het nette en chique champagne-gouden uiterlijk van beide apparaten wel. De DVD-speler heeft een volledig metalen kast die flink zwaar aanvoelt (de speler weegt een dikke 9 kilo) en niet al teveel knoppen die het front onoverzichtelijk zouden kunnen maken. Het laatje van de speler is helaas niet echt geruisloos, maar dit doet niets af aan de zeer degelijke indruk van het geheel. Ook de versterker munt uit in eenvoud (qua uiterlijk wel te verstaan): twee draaiknoppen (1 voor volume en 1 voor bronselectie) en enkele tiptoetsen voor keuze van DSP sieren het front, alsmede een klep die de minder vaak bediende functies en de video/audioingangen voor camcarder/game console netjes verbergt. Zeer fraai… De displays van zowel de DVD-speler als de versterker zijn overigens dimbaar of uitschakelbaar.

Pioneer DV-939A en VSA-E8: Een gouden combinatie!

Functies DVD-speler

Het voert te ver om alle functies te beschrijven van beide apparaten, omdat deze lijst nogal omvangrijk is, maar ik zal enkele zeer nuttige functionaliteiten belichten, te beginnen bij de DVD-speler.

Omdat we hier te maken hebben met een DVD-Audio apparaat zijn er D/A-omzetters aan boord voor de weergave van 2-kanaals DVD-Audio (192 kHz/24 bit) alsmede de 5.1 kanaals variant (96 kHz/24 bit). Ook heeft de speler MPEG, DTS en Dolby Digital decoders aan boord. Voor de 2 frontkanalen zijn zelfs twee paar uitgangen aanwezig. Het is uiteraard ook mogelijk de speler digitaal op een surroundversterker aan te sluiten. Hiervoor zijn zowel een coaxiale als een optische S/PDIF uitgang voorhanden. In het menu zijn alle hoofdkanalen (behalve de frontkanalen) van de 5.1-uitgang te configureren als ‘large’, ‘small’ of ‘none’ en zijn de afstanden van de luidsprekers tot de luisteraar alsmede de relatieve volumes (ook met behulp van testtonen) zeer nauwkeurig in te regelen. Er kan uiteraard ook aangegeven worden of er een sub aanwezig is.

Qua beeld gaat de DV-939A nog een stap verder, met twee Scart A/V uitgangen (1 hiervan kan RGB uitgeven), twee composiet uitgangen en 2 S-Video uitgangen. Hiernaast is er een component uitgang beschikbaar, die vooralsnog alleen gebruikt kan worden op sommige projectoren en plasma TVs (bijvoorbeeld het plasma scherm van Pioneer zelf). De component uitgang kan een ‘progressive’ signaal (alleen in NTSC) weergeven. Progressive wil zeggen dat alle beeldlijnen (480 lijnen per 1/60e seconde in NTSC) tegelijkertijd op het beeldscherm worden geschreven, terwijl bij normale TVs normaliter de even en oneven lijnen na elkaar worden getoond (240 lijnen per 1/60e seconde). Progressive scan geeft dus voor het oog een verdubbeling van het aantal beeldlijnen en een veel rustiger beeld. PureCinema zorgt ervoor dat film en video apart en dus optimaal worden behandeld (zgn. 3/2 en 2/2 pulldown). Het voert te ver om meer hierover uit te leggen, maar het fenomeen zal wellicht op hifi.nl in een toekomstig artikel worden behandeld. In het beeldmenu van de speler zijn tal van instellingen mogelijk voor het beeld, die voor de gevorderde gebruiker zeer bruikbaar (kunnen) zijn.

Het is duidelijk dat we hier te maken hebben met een zeer uitgebreid apparaat, dat wellicht echter functies bevat die voor velen niet nuttig of begrijpelijk zijn. Gelukkig zorgt de vrij duidelijke handleiding voor goede achtergrondinformatie en uitleg.

Pioneer DV-939A en VSA-E8: Een gouden combinatie!

Functies versterker

Ook de VSA-E08 versterker is enorm compleet uitgerust met een 7.1 ingang (!), mogelijkheid tot decoderen van MPEG, Dolby Digital en DTS surround en PCM signalen tot 96 kHz/24 bits (in 2 kanalen). Ook kan de versterker de nieuwe Dolby Digital EX en DTS ES (helaas alleen de 5.1 variant) formaten decoderen. Deze laatstgenoemde coderingen maken gebruik van 1 of 2 achterkanalen voor een nog betere ruimtelijkheid en definitie. Voor deze kanalen moet een aparte eindversterker worden ingezet. De VSA-E08 is THX Ultra gecertificeerd, wat garant staat voor genoeg vermogen en mogelijk zeer spectaculaire prestaties met films. Er zijn absoluut genoeg audio en video inputs voorhanden voor zelfs de meest complexe systemen. Er zijn zelfs 2 component ingangen beschikbaar, maar het nut daarvan is in Nederland nog niet echt groot. Voor alle kanalen is bovendien een lijn-uit beschikbaar voor het aansluiten van externe versterkers, mocht de 100 Watt per kanaal niet genoeg zijn (hoogst onwaarschijnlijk), of mocht de gebruiker kwalitatief nog betere eindtrappen willen gebruiken. Er is ook een 2e stereo speakerpaar beschikbaar voor geluidsweergave in een andere kamer. Een teleurstelling zijn de luidsprekeruitgangen, die niet geschikt bleken voor 4 mm banaanstekkers. Bij een versterker van deze klasse zou ik dit wel verwachten. Zelfs losse draadeinden krijgen weinig ruimte in de luidsprekerklemmen en het gebruik van spades is ook niet mogelijk.

De bijgeleverde LCD touchscreen afstandsbediening in dezelfde kleur als de versterker is absoluut een genot om te gebruiken. Zeer compleet en ook in staat om de functies van andere merken afstandsbedieningen over te nemen of te leren. De remote werkt interactief met de versterker bij de setup. Nadelen van de afstandsbediening zijn een wat klein bereik en een lange tijdsduur voor het actief worden van het LCD paneel bij aanraking. De instellingen voor luisterafstand, geluidsniveau per kanaal en bass management zijn zeer nauwkeurig en uitgebreid met de a.b. in te stellen. Er kan gekozen worden voor een setup met 5, 6 of 7 kanalen met wel/geen sub en voor kleinere speakers voor kantelfrequenties van 80 (THX), 100 of 150 Hz. Voor de evaluatie maakte ik gebruik van zowel een 80 Hz THX crossover op alle kanalen als een “large” instelling. Een zeer grote plus van deze versterker is het in alle geluidsmodes werken van het bass management (dus ook in stereo). Zo zou het altijd moeten zijn. De DSP modes kunnen beter worden uitgeschakeld, hoewel sommigen beter werkten dan verwacht.

Beeldkwaliteit

Pioneer is al zeer lang een van de toplopers op het gebeid van beeldkwaliteit en ik verwachtte veel van de prestaties van de DV-939A. Voor een beoordeling van de video-kwaliteiten van de Pioneer DV-939A werd een combinatie gebruikt van een Mitsubishi 7” CRT projector met Deuce Video Scaler. Ik werd niet teleurgesteld! Met de S-Video uitgang aangesloten op de Deuce en de film Cruel Intentions werd een fantastisch plaatje neergezet. De zeer intense natuurlijke kleuren en het zeer hoge contrast zetten nieuwe maatstaven. Bij de DVD Unplugged van The Corrs viel de kleurechtheid van de gezichten op en de dynamiek van het beeld. Het plaatje springt echt op je af. Het beeld van de Sony referentie miste hier ietwat “punch” in vergelijking. De referentiespeler zag er in vergelijking bijna flets en 2-dimensionaal uit. De Pioneer gaf met geoptimaliseerde videosettings een filmischer en tegelijkertijd gedetailleerder beeld. Het beste beeld met mijn projector kreeg ik op de “Professional” voorinstelling van het beeld. De beeldruisonderdrukkers kunnen het beste blijven staan op een lage stand, de Sharpness en Detail liever niet hoger dan de helft en White-, Black-, Hue- en Chroma level kunnen ook het beste onaangeraakt blijven. De Chroma Delay functie is zeer handig voor de kenners. Ik wist met deze functie en een chroma delay testbeeld nog iets aan kwaliteit te winnen.

Helaas heb ik de progressive scan kwaliteiten van de speler niet aan de tand kunnen voelen, vanwege het feit dat mijn projector slechts 2 RGBHV ingangen heeft en geen component ingang. Wellicht dat in de toekomst hier nog een keer op wordt teruggekomen.

Pioneer DV-939A en VSA-E8: Een gouden combinatie!

Geluidskwaliteit

Bij de beoordeling is gebruik gemaakt van de Sony DVP-S7700 als referentie DVD-speler en de Lexicon DC-1/Parasound HCA-1205A combi als referentie versterking. Voor de achterkanalen werd een Parasound HCA-1000A ingezet. Als luidsprekers diende een 7-kanaals combinatie van MartinLogan Scenario/Script/Cinema met BagEnd Infrasub-18 subwoofer. Gebruikte kabels waren van Nordost (interlinks en luidsprekerkabel), MIT en v.d. Hul (digitaal) en Monster (Video). Beeld en geluid werden gecalibreerd met respectievelijk AVIA en een analoge geluidsdrukmeter.

Na een aantal dagen continu warmdraaien en inspelen werd een serieus begin gemaakt met luisteren. Ik was zeer benieuwd wat de prestaties zouden zijn van de 2 componenten als set, dus werd daarmee begonnen en wel met CD via de digitale uitgang van de DV-939A. “Baduism Live” van Erikah Badu liet een stem horen die goed in focus was, met een vrij direct en dynamisch geluidsbeeld. Diepte viel iets tegen, alsmede de klankmatige balans, die iets aan de scherpe, analytische kant was. Het laatste nummer “Stimela” van het album “Hope” van Hugh Masekela gaf een wat instabiel, maar verrassend ruimtelijk en los geluidsbeeld met veel kracht ook op hoge volumes. In het nummer “Ophelia” van Natalie Merchant van het gelijknamige album komt het geluid mooi los van de speakers en klinkt in track 2 de akoestische gitaar zeer puur en direct. Er is een hoge mate van detaillering, maar deze wordt iets minder bij een hoger volume. De klank mist t.o.v. de referentie iets aan muzikale warmte en menselijkheid. Het eerste nummer van “Into The Labyrinth” van Dead Can Dance klinkt zeer breed (het geluid treedt buiten de speakers), maar de stem heeft een ietwat elektronisch karakter. De shaker staat bijna 1 m voor de speakers, maar klinkt naar mijn smaak net iets te pittig. De opname mist ook wat spanning. Al met al goed, maar niet uistekend.

De volgende test was een evaluatie van de muzikale prestaties van de DTS- en Dolby Digital decoders in de VSA-E8 met muziek. Begonnen werd met de DTS versie van Alan Parsons “On Air”, die wederom zeer gedetailleerd en dynamisch klonk, maar wat rust en stabiliteit mistte. Met de DVD “Corrs Unplugged“ werd wat homogeniteit in het geluidsbeeld gemist, die aanzienlijk verbeterde toen alle speakers van small op large werden gezet. Dit kan duiden op een niet volledig transparante werking van de crossovers. Dit werd bevestigd met het nummer “Be Well” van Luka Bloom op “The Acoustic Motorbike” in stereo: de opname klinkt natuurlijker met de speakers op een “large” setting.

Vervolgens werden de prestaties van de combi uitgeprobeerd met films. Hier is waar het sterke punt ligt van de VSA-E08 met zijn THX nabewerking. “Gladiator” in THX Surround EX klinkt extreem dynamisch, homogeen, gecontroleerd en tegelijkertijd direct. Er wordt een klein beetje openheid en luchtigheid gemist t.o.v. de referentie, maar dat is het enige. Ook “The Haunting”, “Toy Story II” en “Ronin” komen zeer goed uit de verf en er is eigenlijk geen moment dat er iets wordt gemist in het geluid, mits THX nabewerking aan staat. Zonder THX processing is de klank wat dun en scherp en worden de luidsprekers meer aanwijsbaar in het geluidsbeeld.

Ook werden wat luistertesten uitgevoerd om te weten te komen hoe de Pioneer DVD speler presteert t.o.v. de referentie als loopwerk, wederom via de digitale uitgang: “Enjoy the Silence” van Depeche Mode klonk zeer dynamisch en ritmisch correct op de Pioneer met gitzwarte bassen. De Sony referentie klonk hier vlakker en minder dynamisch, met een meer laid-back geluid. Met het nummer “Wash Me Clean” van K.D. Lang op “Ingenue” gaf de Pioneer DVD speler een compacter en minder breed beeld dan de Sony, maar focussering was beter en het geluid directer met een zeer goede scheiding van instrumenten. Het hoog van de DV-939A werd echter af en toe wat vermoeiend. Met DVD-Video (The Corrs) klonk de Sony rustig en homogeen, met een zijdezacht hoog. De Pioneer klinkt eerder direct en dynamisch met veel hoogdetail. Overigens werden de testen herhaald op de analoge uitgangen van beide spelers met nagenoeg dezelfde verschillen (!), maar viel de Pioneer nog meer op door zijn zeer transparante en gedetailleerde geluid. De DACs in de DV-939A zijn zeer nauwkeurig!

De ingebouwde Dolby Digital en DTS decoders bleken een stuk minder goed te klinken dan de decoder ingebouwd in de VSA-E08, maar voor mensen met een Dolby ProLogic versterker met 5.1 ingang zijn de decoders zeer goed bruikbaar.

Met de LP “One on One” van Bob James en Earl Klugh bleek de phonotrap van de VSA-E08 prettig om naar te luisteren en schoon, maar mistte deze wat basdiepte en was het middengebied wat laid-back. Het geluid mist echte diepte. Wel weer die mooie focussering en ruimtelijke plaatsing in de breedte. Dynamiek lijkt iets beperkt. Al met al redelijke prestaties, maar bedenk dat alle analoge ingangen door analoog/digitaal omzetters digitaal worden gemaakt, wat een deel van de analoge gloed van LP’s teniet kan doen. Een idee is om deze te omzeilen via de 5.1 ingangen en een externe phonotrap te gebruiken, maar de 5.1 ingangen zullen bij deze combinatie al bezet zijn door de DV-939A…

Het meest nieuwsgierig was ik naar de prestaties van de combinatie met DVD-Audio. Ondanks weinig luisterervaring met dit medium hoop ik een idee te kunnen geven van de resultaten. Begonnen werd met “Retold” van “Hamamura Quintett”, een DVD-Audio demo disk met opnames in verschillende formaten. De formatie bestaat uit afgestudeerde Jazzmuziekanten van het Berkley College of Music/Boston. De 192 kH/24 bit (hoogste 2-kanaals DVD-Audio standaard) versie van het nummer “Falling in Love with Love” liet een extreem stabiel beeld horen met een zeer filigraan hoog, een enorm zuiver stemgeluid en een grootse akoestiek. Dit had niets meer te maken met CD! Als alle opnamen deze kwaliteit gaan krijgen, staat ons heel wat te wachten. In vergelijking klonk de 96 kHz/24 bit (afspeelbaar met de meeste DVD-Video spelers) versie minder gefocusseerd en met een minder duidelijk gedefinieerde akoestiek. Het gehele geluid klinkt “luier” en komt minder los van de speakers. Dat de speler en versterker dit kunnen laten horen zegt wat over de kwaliteit van de apparaten! De multi-kanaals mixen op deze disk waren jammerlijk mislukt, met een veel te agressieve sturing van instrumenten in de surrounds en een duidelijke afname van definitie. Typisch een voorbeeld van hoe het NIET moet, zeker niet met een jazz-opname.

Van dezelfde disk werd ook de klassieker “One Note Samba” gespeeld. Eerst was de 48 kHz/16 bits opname aan de beurt, die fraai klonk, maar een korrelig en beperkt hoog liet horen, met een iets onduidelijk gedefinieerde stem en een te groot afgebeelde saxofoon. Ik was duidelijk verwend door de hoge resolutie formaten die aan dit nummer vooraf gingen! De 96 kHz/24 bits opname klonk al beter, met een beter gefocusseerd en stabieler stemgeluid en een kleinere saxofoon. Er was meer speelvreugde te horen. In de 192 kHz/24 bits versie was de staande bas nu volledig en makkelijk te volgen, werd de stem veel zijiger, was er meer lucht en meer ruimtegeluid. Zeer boeiend om naar te luisteren…

Vervolgens werd er getest met klassiek van Nikolaus Harnoncourt met de Berliner Philharmoniker op de CD “Johann Strauss in Berlin” van het Teldec label en dezelfde muziek in DVD-Audio en AC-3 formaat. Deze opname klonk al zeer mooi op CD, met een goede balans en een natuurlijk ruimtelijk beeld. De opname was niet scherp, in tegenstelling tot veel andere klassieke opnamen tegenwoordig. Zeer aangenaam dus. Echter, wat de multi-kanaals mix op de DVD-Audio disk mij liet horen overtrof mijn verwachtingen: het cliché van het in de concertzaal aanwezig zijn werd compleet waargemaakt. Er was geen enkele sprake van een overdreven of onnatuurlijk surroundveld, alleen maar een atmosfeer die een 2-kanaals CD nooit zal kunnen bieden. In deze opname klopte gewoon alles. Ook de AC-3 mix klonk mooi, maar vergeleken met de 96 kHz/24 bit 5.1-kanaals DVD-Audio versie, klonk deze welhaast synthetisch, wat onrustig en dynamisch vlakker. De toon voor de toekomst in gezet!

Conclusie

Een zeer indrukwekkende combi, waarbij vooral opvalt hoe enorm uitgebreid beide produkten zijn uitgerust en hoe goed de versterker presteert in THX filmmode. De Pioneer DVD speler is een nieuwe beeldreferentie en geeft met DVD-Audio een waanzinnige kwaliteit, die door de versterker absoluut transparant wordt doorgegeven. In stereo is de versterker niet een topper, maar voor de mensen die houden van een direct, dynamisch en gedetailleerd geluid met veel definitie, kan ik deze combinatie van harte aanbevelen!