Jubileum: 50 jaar KEF
Vraag een gemiddelde hifi-liefhebber om de drie bekendste luidsprekermerken te noemen, en de kans is groot dat de naam KEF dan ook valt. En dat is niet voor niets zo. Dit Britse luidsprekermerk kent een zeer rijke historie en heeft een ijzersterke reputatie op het gebied van muzikale weergave en innovatieve technieken. En dat houden ze al een halve eeuw vol. Op de kop af om precies te zijn, want vandaag - 27 september 2011 - bestaat KEF 50 jaar. Een historisch overzicht, van de eerste luidsprekers tot de recentste innovaties.
In 1961 begon ingenieur Raymond Cooke met zijn bedrijf. Hij betrok daarvoor een zogenaamde Nissenhut op het terrein van de Kent Engineering & Foundry (vandaar de naam KEF), een metaalbewerkingsbedrijf in de buurt van Maidstone (Graafschap Kent) aan de oevers van de Medway. Het uitgangspunt was om, met gebruik van de beste nieuwe materialen, luidsprekers te ontwerpen die alles wat daarvoor op de markt was verschenen moesten gaan overtreffen. Daarvoor werden ongebruikelijke units ontwikkeld. Zo ontwierp Cooke een door middel van gelamineerde folie stijver gemaakte, vacuümgeperste polystyreen midddentoner- en wooferconus en een tweeter van de toen nieuwe kunststof Mylar.
De eerste jaren
Binnen een jaar resulteerde dit in het eerste systeem van KEF, de K1. Een groot driewegsysteem waarin ook veel aandacht aan de stijfheid van de kast en inwendige demping werd besteed, iets dat tot op dat moment en onderbelicht aspect was bij het ontwerpen van luidsprekers. De K1 werd meteen een enorm commercieel succes, en de opvolger Celeste (een tweeweg boekenplank-luidspreker, zie foto onder) deed het nog beter.
Celeste en LS35A
In 1966 haalde Cooke zijn oude banden met de BBC aan omdat hij wilde experimenteren met twee nieuwe materialen: Neopreen (een kunstmatig rubber dat grote beloftes inhield voor duurzame rolranden) en Bextrene, een lichte en stijve kunststof om conussen van te maken. Dat resulteerde vrij snel in de B110 woofer/middentoner en de T27 tweeter, die de bezetting vormden van wat misschien wel de beroemdste luidspreker aller tijden genoemd kan worden: de LS3/5A studiomonitor. Van deze kleine, op neutraliteit gebouwde weergever werden in diverse incarnaties wereldwijd meer dan 100.000 exemplaren verkocht, een succes dat met name te danken was aan het feit dat hij massaal door audiofielen werd omarmd. KEF had definitief naam gemaakt in de hifiwereld.
Geholpen door dit succes volgden vele modellen waarvan de naam vrijwel steevast met een C begon: Concord, Concerto, Cresta en Chorale. De B110 en T27 units werden in totaal in meer dan 3 miljoen (!) luidsprekers geschroefd, een record dat nog altijd staat. De reputatie groeide, en daarmee ook het bedrijf en de omzet, wat in 1970 zelfs resulteerde in het winnen van de eerste 2 Queen’s Awards for Export Achievement.
KEF K1 en Concord
De Jaren 70
In de jaren 70 bleef de C-serie doorlopen met de modellen Cadenza, Corelli, Cantata, Coda en Chorale. Maar tegelijkertijd werkten de engineers van KEF als eersten in de wereld met een computergestuurd systeem waarmee ze vooraf konden ‘zien’ hoe een compleet luidsprekerontwerp zich zou gedragen, en waarmee ze luidsprekerunits binnen een halve dB met elkaar konden matchen. Dit ‘Total System Design’ leverde in 1973 de KEF Reference Series Model 104 op, een luidspreker die zowel op recensenten als op importeurs, winkeliers en consumenten een verpletterende indruk maakte.
Corelli en Cantata
In 1975 bracht KEF hun meest ambitieuze luidspreker tot dan toe op de markt: de bijzonder vormgegeven Model 105, waarbij een draaibare, in resonantie-arm kunststof gegoten mid/hoog unit als een soort hoofd op een grote wooferkast was geplaatst. Het leverde het merk een voorpagina-foto op het supplement van kwaliteitskrant The Daily Telegraph op, vanwege ‘het grote algemene belang en de enorme betekenis voor consumenten’.
Er volgden meer Reference modellen, waaronder in 1978 de 103 en de 101. Dat waren, kleinere modellen in de Reference Series. In 1979 kwam de verbeterde versie van de 105 op de markt, de toepasselijk genaamde 105/2. Deze luidspreker had voor het eerst een clipping-indicator aan boord in de vorm van een led-lampje, alsmede een electronisch veiligheidscircuit, S-STOP genaamd, dat de luidspreker moest beschermen tegen overbelasting en andere extreme condities.
Model 103 en 105
KEF: 50 jaar innovatie en muziek
In de jaren 80 gebeurden diverse grote dingen met KEF. Zo werd in het midden van het decennium een enorm offensief gestart om de Amerikaanse luidsprekermarkt te veroveren. Hiervoor werd de afdeling KEF Electronics of America opgericht. In de lagere prijsklassen verschenen luidsprekers als de Cantor II en III, de Carlton III en de Chorale III (die de schrijver dezes ooit als zijn eerste serieuze luidsprekers aanschafte, en ze tot de dag van vandaag af en toe in een tweede hifiset beluistert). Er waren nieuwe Reference modellen zoals de machtige 107 in 1984 en de 104/2 in 1986, maar de belangrijkste gebeurtenissen vonden plaats in 1988.
Carlton III en Chorale III
In dat jaar lanceerde KEF namelijk de eerste Custom Install luidsprekers (CR200F) voor inbouw in muren en plafonds. Aanvankelijk vooral gericht op de Amerikaanse markt waar in de huizenbouw veel met holle ‘dry-walls’ wordt gewerkt, maar later ook elders ter wereld zeer gewild. In 1988 vond echter nog een belangrijke introductie plaats, die misschien nog wel van grotere betekenis zou zijn voor de ontwikkeling van het merk. In dat jaar vond namelijk de introductie van het Uni-Q concept plaats, een unieke en revolutionaire luidsprekerconfiguratie waarbij een separate tweeter precies in het hart van de spreekspoel van een middentoner of woofer wordt gemonteerd om als geheel een perfecte puntbron te vormen.
Een puntbron zorgt er voor dat alle frequenties tegelijkertijd en vanuit exacte dezelfde richting bij de luisteraar arriveren, wat een veel coherenter en scherper afgetekend geluidsbeeld oplevert, en daarmee de werkelijkheidsweergave weer een forse stap dichterbij brengt. KEF was de eerste die het reeds bekende coaxiale luidsprekerprincipe op deze manier toepaste, en mag zich nog steeds patenthouder ervan noemen.
KEF Uni-Q
De Vroege Jaren 90
De jaren 90 werden qua hifi gedomineerd door de opkomst van surround en home-theater, en ook KEF profiteerde van de enorme belangstelling in goede en compacte meerkanaals luidsprekersets. Juist door de toepassing van het eigen Uni-Q systeem slaagde KEF er in om compacte behuizingen te combineren met bovengemiddeld goede klankmatige prestaties. Naast kleine sets werden er volledig THX-gecertificeerde grote systemen ontwikkeld die echt de bioscoop in de huiskamer konden brengen.
Ook op het gebied van stereoweergave werden nieuwe paden bewandeld. Voor gebruik bij sommige Reference Series luidsprekers werd de actieve equalizer Kube 200 ontwikkeld, waarmee de laagweergave kon worden aangepast aan de smaak en de ruimte van de luisteraar. De Kube 200 was onder audiofielen omstreden, maar er waren veel tevreden (vooral praktisch ingestelde) gebruikers.
KEF Home Theatre en de Kube 200
Voor de audiofiel met de wat smallere beurs kwam de Q-serie op de markt, die een strakke vormgeving combineerde met de klasse-overstijgende geluidskwaliteit van Uni-Q drivers. Zoals veel luidsprekers in de eerste helft van de jaren 90 was ook deze serie magnetisch afgeschermd om plaatsing vlak naast een beeldbuistelevisie mogelijk te maken.
In 1992 wordt KEF gekocht door het in Hong Kong gevestigde bedrijf GP Acoustics. Wat veel fans van het merk vrezen gebeurt niet. Het merk wordt geen goedkoop Chinees aftreksel dat voortborduurt op oude glorie, de Research & Development afdeling draait als nooit tevoren, en er worden veel nieuwe modellen ontwikkeld. In 1999 komt zelfs het het eerste ultieme High End statement van KEF op de markt, de Reference 109 ‘The Maidstone’ luidspreker, die op alle vlakken het summum aan liefde voor muziek vertegenwoordigt.
Q50 en The Maidstone
Op naar het jaar 2000 en verder..
De lijn van surroundweergevers werd in de tweede helft van de jaren 90 sterk uitgebreid met een futuristisch vormgegeven serie luidsprekers die niet echt een naam had, maar waarvan de verschillende componenten een nummer hadden: Model 55, Model 60 etcetera. Ook nieuw was de THX serie waarvan de surroundluidsprekers naar meerdere kanten geluid afstraalden om zo een weidsere bioscoopervaring te creëren. De Reference- en Q-serie kregen een opknapbeurt en het assortiment werd aangevuld met de prachtig afgewerkte Monitor Series en de zeer traditioneel Brits ogende Cresta en Concerto modellen.
Begin 2001 komt KEF met de KHT2005 surroundset die vriend en vijand verrast. De uit aluminium gegoten, ei-vormige HTS2001 surroundluidsprekers in deze set gooien hoge ogen bij liefhebbers van mooi vormgegeven kleine luidsprekers, maar ook de vakpers is laaiend enthousiast, en het systeem ontvang meerdere awards.
KEF KTH2005 en CiReference
Ook de Q-serie wordt vernieuwd, en de wederom verbeterde Reference Series oogt met zijn naar achteren afgeronde luidsprekerbehuizingen eleganter dan ooit. De retro-futuristisch vormgegeven Coda serie - genoemd naar de bekende KEF luidsprekerserie uit de jaren 60 - verschijnt, en de begin jaren-90 geïntroduceerde Monitor Series wordt eveneens vernieuwd. Ondertussen breidt de lijn Custom Install luidsprekers en Home Theatre systemen zich gestaag uit.
Vandaag de dag
In de loop van 2009 ontstonden geruchten over een nieuw project van KEF dat alle tot dan toe vergaarde kennis en kunde zou combineren. Toen de meer dan manshoge Muon, naar een ontwerp van Ross Lovegrove, uiteindelijk verscheen was niemand voorbereid op de overweldigende, organische vormgeving van de gegoten, meervoudig gelamineerde aluminium behuizing. De ultieme form-follows-function luidsprekers, sculpturen op zich, maar qua weergave minstens even indrukwekkend. Een kostbaar prestige-project dat met een verkoopprijs van 160.000 euro per paar waarschijnlijk niet de best verkochte luidspreker van het merk zal gaan worden, maar het is zeker de meest tot de verbeelding sprekende.
KEF Muon en Blade
De in 2010 verschenen nieuwe Q-lijn heeft wederom een revolutie in Uni-Q design aan boord en klinkt beter dan ooit, en de op de High End München 2011 geïntroduceerde KEF Blade is volgens internationale recensenten een van de beste luidsprekers aller tijden. De eveneens in 2011 geïntroduceerde R-serie borduurt voort op de tijdens de ontwikkeling van de Blade opgedane kennis, en er komt ongetwijfeld weer een Reference Series update met de nieuwe Uni-Q techniek aan boord.
Zelf de Kef Blade ervaren? Ga naar de officiële Nederlandse introductie bij iEar` in Tilburg!
Wat brengt de toekomst?
Dit historisch overzicht is verre van compleet, maar beoogt dat ook niet te zijn. Het is onmogelijk om 50 jaar historie en innovatie in een artikel van deze lengte samen te vatten. KEF is anno 2011 springlevend, en vertoont nog geen spoor van ouderdom. Gezien het grote aantal nieuwe ontwikkelingen die het merk de afgelopen jaren op de markt heeft gebracht, waarbij een enorme drang tot voortdurende verbetering werd getoond, kan het bijna niet anders dan dat KEF de komende halve eeuw - eigenlijk als vanouds - de positie van één van de belangrijkste luidsprekermerken ter wereld zal vervullen. HiFi.nl feliciteert KEF van harte met haar verjaardag. Lang leven ze al, en langer zullen ze leven!