Vintage: Braun audio & design

In de vintage serie kwamen al artikelen voorbij over LS 3/5A luidsprekers, audio apparatuur van QUAD en spoelenrecorders van Technics. In deze editie wordt aandacht besteed aan het Duitse audiomerk Braun, dat naast een willekeur aan consumentenelektronica al sinds de eerste helft van de vorige eeuw hifi geluidssystemen fabriceert.

Max Braun, een technisch ingenieur, startte in 1921 een kleine zaak in Frankfurt am Main, van waaruit hij een aantal jaar later begon met het produceren van onderdelen voor radio’s. Nog voor het einde van het decennium was de zaak dermate gegroeid, dat hij zich toe ging leggen op het vervaardigen van complete radiosets. Kort erna werd de ingenieur uit Oost-Pruisen één van de belangrijkste fabrikanten van radio’s in het land – een groei die doorgezet werd toen in 1932 de eerste radio met opnamefunctie werd gelanceerd.

Vanaf het moment dat het merk - inclusief de grotere letter A in Braun - in 1935 officieel werd geregistreerd, en Max Braun twee jaar later een award voor Special Achievements in Phonography won op de Wereldtentoonstelling in Parijs, hoorde het bedrijf bij de gevestigde orde. In de decennia die erop volgden, maakte Braun voornamelijk naam door audio apparatuur te ontwikkelen. Pas in de jaren ’50 begon het Duitse bedrijf met het vervaardigen van de soorten consumentenelektronica waar het merk het meest om bekend staat: eerst filmprojectors, en daarna het elektrische scheerapparaat. Het ontwerp stamde uit de late jaren ’30, maar door de Tweede Wereldoorlog bleef de introductie uit tot 1951 – het jaar dat Max Braun onverwacht kwam te overlijden, waardoor zijn twee zonen het bedrijf overnamen. Sinds die tijd komt er een hele lijn producten voor huishoudelijk gebruik uit Frankfurt am Main; koffiezetapparaten, klokken, badkamerartikelen. Het bedrijf kenmerkte zich door industrieel ontwerp te combineren met techniek en functionaliteit: erg Duits dus.

De belangrijksten uit die lijn, uit oogpunt van dit artikel, zijn toch vooral de hifi audio apparaten. Interessant is bijvoorbeeld de Braun SK-serie, waar de destijds jonge ontwerper Dieter Rams veel aan meegewerkt heeft. Zo introduceerde het bedrijf in 1956 de beroemde SK4 platenspeler (ook wel Snow White’s Coffin genoemd – zie foto), die Rams samen met ‘ontwerppionier’ Hans Gugelot vorm gaf.

Braun SK4 - `Snow White`s Coffin'

Rams werd daarop al snel de belangrijkste ontwerper bij Braun, en een sleutelfiguur in de Duitse design renaissance van de jaren ’50 en ’60. Naast de SK-serie leverde dat onder meer de high-end D-serie op. Een ander voorbeeld van vooruitstrevend modern design in die tijd is de Braun LE1 luidspreker, die onder licentie van QUAD werd gevoerd.

De Braun LE1, ontworpen door Dieter Rams

Hoogtijdagen van een design

Dieter Rams heeft uiteindelijk dertig jaar lang ontwerpen voor Braun bedacht. Geïnspireerd door de Bauhaus stijl pleitte hij voor de gedachte ‘form follows function’, en handelde daar in zijn ontwerpen ook naar. In zijn top tien van succesvol design stelt hij onder meer dat een goed ontwerp innovatief, functioneel, esthetisch en begrijpelijk moet zijn. Door zijn karakteristieke design gaf hij het bedrijf een gezicht in een tijd waarin corporate identity nog niet echt een gangbaar begrip was. Veel van zijn werk is dan ook terug te vinden in het Museum of Modern Art in New York.

Braun Exporter (foto: Gerson Lessa)

Naast de esthetisch gezien aantrekkelijke aspecten van de ontwerpen uit die tijd, is ook de geluidsweergave van hoge kwaliteit. Marius van Heijgen, vaste lezer van HiFi.nl, laat weten dat hij al sinds 1975 met hifi van Braun bekend is, en dat zijn audiosets nog altijd voortreffelijk werken. In Duitsland kan de apparatuur nog steeds gerepareerd worden en veel onderdelen zijn er nog gewoon verkrijgbaar. Marius bezit onder meer de CSQ1020 voorversterker met de actieve LV720 speakers, en stelt dat zijn installatie de concurrentie met duurdere, hedendaagse systemen nog goed aan kan. Bovendien, zo geeft hij aan, is het geluid van zijn Braun installatie veel warmer dan wat hij van moderne sets gewend is. Warmer, maar ook bijzonder helder. Het geluid zit dicht bij dat van buizenversterkers. Ook over zijn tuner, de Braun TS 501, is hij erg te spreken. Het plezier van de oude ontwerpen van Braun gaat dus verder dan het interessante design van Dieter Rams en zijn inspiratiebronnen.

Braun CE1020

In de late jaren ’60 werd een meerderheidsaandeel van Braun overgenomen door de Amerikaanse Gillette Group, waardoor de focus in het decennium erna toch vooral kwam te liggen op huishoudelijke artikelen. Audio en hifi, voortgekomen uit de productie van radio’s en platenspelers, werd een aparte divisie die uiteindelijk in 1990 de laatste audioset produceerde. Filmprojectoren en hifi apparatuur werden niet langer gemaakt, en op het gebied van audioweergave overleefde helaas alleen de kleinere radio’s. Van het type dat je beluistert wanneer je met een elektrisch scheerapparaat in de weer bent.  

Braun SK6 (foto: Michael Dant)

Duitse trots

Zoals gezegd geniet het Duitse merk vooral bij onze oosterburen nog een hoge mate van merkbesef en -loyaliteit, waardoor er nog altijd van alles om het design en de techniek van de Braun audioapparatuur te doen is. Zo was er onlangs een Braun evenement op het hoofdkantoor in Frankfurt en zijn er diverse internetfora te vinden die in het teken staan van de fabrikant, waar liefhebbers zoals Marius met enige regelmaat te vinden zijn. Met veel plezier kan hij dan ook uitweiden over een aantal vooraanstaande ontwerpen uit het rijke verleden van de fabrikant.

LV720 luidsprekers

Hij noemde eerder al de Braun Quadro installatie, waar de CSQ1020 voorversterker en de LV720 actieve speakers onderdeel van zijn. Ook de fameuze Braun TG1020 recorder behoort tot deze set. Op één van de Duitse discussiefora is zelfs een complete afdeling gewijd aan actieve speakers, waar de LV720 uiteraard ook de nodige aandacht krijgt. Andere systemen die hij een bijzonder warm hart toedraagt, zijn de Regie 510/520 receivers - "vooral de FM-ontvangst geldt als één van de best klinkende" - en de CE 1020 tuner, die op de vorige pagina al stond afgebeeld. "Na het horen van de Braun tuners luistert u nooit meer over de kabel.."

Er zijn nog diverse Duitse bedrijven te vinden, zoals de firma Gira/Revox in Keulen, waar men met producten van Braun nog altijd terecht kan. Het voormalige Braun service centrum repareert vrijwel alle modellen. Ook is er in Frankfurt, de thuishaven van het bedrijf, een voormalig productiemedewerker actief die alle speakers van de complete productielijn weet te repareren – alle benodigde apparatuur en onderdelen zijn bij hem nog te vinden.

Een interessante link tot slot is die naar de Braun 3D Design Gallery, waar de ontwerpen van onder andere Dieter Rams in 3D-computerbeelden worden weergegeven.