Recensie Focal Aria 926 en 948

De brandnieuwe Aria 900-lijn van Focal is niet alleen uiterlijk eenvoudiger, tijdlozer en minder 'uitgesproken' dan zijn voorgangers uit de Chorus 800 V-serie, ook het geluid is duidelijk evenwichtiger. Zoals het een Franse luidspreker betaamt, blijft het karakter levendig, direct en speels, maar daar komt nu ook een flinke portie rust, verfijning en 'body' bij. Door een nieuw conusmateriaal dat in tegenstelling tot de beroemde W-conus van Focal in een geautomatiseerde productielijn kan worden gebruikt, zijn de prijzen van de nieuwe weergevers nog een stuk vriendelijker ook.

Achttien jaar na de introductie van de 'W'-conus uit een sandwich van twee lagen glasvezel (W is in het Frans 'double V', en V staat in dit geval voor 'verre' oftewel glas) is het basismateriaal voor de nieuwe F-conus zichtbaar organisch. Als we de nieuwe Focals zonder grilles bekijken, dan zien we conussen met een oppervlakte die doet denken aan hout, meer precies een detail van de jaarringen van een boomstam met een doorsnede van een meter of wat. Het gebruikte basismateriaal is echter geen hout, maar vlas dat traditioneel in Frankrijk wordt verbouwd als grondstof voor de linnenindustrie. Hoe ecologisch verantwoord wil je het hebben?

Vlas mag niet direct het meest voor de handliggende materiaal zijn om een speakerconus van te maken. Toch beschikt het over een aantal belangrijke eigenschappen voor deze toepassing: vlasvezels zijn zo stevig als Kevlar, zo stijf als carbonfiber, het materiaal dat ervan wordt gemaakt heeft een hoge interne demping en laat zich toch eenvoudig machinaal bewerken. In de nieuwe Focal-luidsprekers worden de conussen opgehangen met randen van wat het 'geheugenschuim' noemt, in chassis die zijn gemaakt van Zamac (een legering van zink, aluminium, magnesium en koper waarvan in het verleden vooral Dinky Toys en spuitgietwerk voor modeltreinen werden gemaakt). De F-conus drivers zijn door Focal geïntroduceerd in een lijn autoluidsprekers en worden nu voor het eerst toegepast in home-hifi weergevers. Ze worden gecombineerd met nieuwe aluminium-magnesium tweeters met – zoals al decennia bij Focal het geval is – 'omgekeerde' domes.

De drie vloerstaande modellen in de range staan op een zware onderplaat van gegoten aluminium. Deze heeft twee functies; hij verleent stabiliteit aan het geheel, en creëert voldoende afstand tussen de eigenlijke luidsprekerbehuizing en de vloer voor de naar onderen 'wijzende' van de twee basreflexpoorten die per luidspreker aanwezig zijn. De ene, die naar voren is gericht, is getuned voor een snelle, strakke laagweergave, terwijl de andere het frequentiebereik naar onderen uitbreidt. De luidsprekers hebben een glazen bovenplaat, een met echt leder bekleed front en zijkanten in notenfineer of – tegen meerprijs – zwarte pianolak. Ook lang niet meer vanzelfsprekend is dat de Aria's geheel in Frankrijk worden geproduceerd in plaats van bijvoorbeeld het Verre Oosten (alweer een puntje in de categorie 'ecologisch verantwoord'). De kleinste van de vier luidsprekers in de Aria-lijn, de 906, staat in de prijslijst voor 399 euro per stuk, dan volgen de vloerstaande Aria 926 voor € 899,-, de 936 (€ 1.199,-) en de 948 (€ 1.399,-).

Voor een nadere kennismaking met de kleinste vloerstaander uit de Aria-lijn, de 926, gaan we op een regenachtige avond naar iEar' in Tilburg, waar de speakers demonstratieklaar staan aan een fraaie set van McIntosh die om de MC 275 buizeneindversterker (4 x KT88 in balansschakeling) is opgebouwd. De luisterruimte is onlangs akoestisch stevig onder handen genomen met hulp van specialisten RivaSono, en dat is te merken. Van de gebruikelijke 'demonstratieproblemen' zoals we die allemaal kennen van hotelkamers en andere niet voor audiodoeleinden ingerichte ruimtes zoals staande golven in het laag en overheersende eerste reflecties die het geluidsbeeld vertroebelen is hier niets te merken. We horen de luidsprekers dus zo 'puur' mogelijk. En dan, aan een set die zowel van hoge kwaliteit als complementair aan het klankkarakter van de luidsprekers in kwestie is gekozen, blijkt zo'n weergever van nog geen duizend euro per stuk tot heel wat in staat te zijn...

Gemiddelde afmeting

De Aria 926 is een vloerstaander van redelijk gemiddelde afmetingen – iets meer dan een meter hoog, de hoogte van een A4'tje breed en 37 centimeter diep. Van boven naar beneden zien we een 25 mm TNF hogetonenweergever, een 16,5 centimeter bas-midrangeunit en twee laagweergevers van dezelfde diameter, allemaal met de zojuist beschreven vlasconussen. De kantelpunten van het drieweg wisselfilter zijn 290 Hz voor het laag en 2.400 Hz voor het oog. De grotere is 936 in principe hetzelfde qua opbouw met dien verstande dat er bij die speaker geen twee, maar drie basweergevers actief zijn.

Natuurlijk is de kast van die laatste iets groter (hoger) en de kantelpunten van het filter liggen iets anders (260 Hz/3.000 Hz). Het rendement van de 926 is met 91,5 dB/W (opgave fabrikant) behoorlijk hoog, de 936 en 948 doen er met 92 en 92,5 dB-W nog een klein schepje bovenop. Een luidspreker die minder van het versterkervermogen absorbeert en in warmte omzet is niet alleen vriendelijk voor je versterker, hij zal doorgaans ook beter zijn in het weergeven van heel kleine signalen die juist verantwoordelijk zijn voor het gevoel van 'erbij zijn'.

Na een aangenaam onderhoud en koffie schuiven we om te beginnen Depeche Mode's laatste album Delta Machine in de cd-lade. De donkere, elektronische klanken van Welcome To My World staan heel direct en 'ongefilterd' op de cd en worden ook zo weergegeven, de stem van Dave Gahan staat vrij en op een geloofwaardige schaal in de ruimte, en naarmate het nummer vordert en het arrangement 'voller' wordt, houden de Focals het overzicht. Ook de harde, diepe basklanken van het volgende nummer Angel worden moeiteloos neergezet. De weergave van dynamische contrasten is moeitelozer en meer vanzelfsprekend dan je zou verwachten van een speaker in deze klasse.

Bij Whole Lotta Love van Led Zeppelin merken we op dat de Focals een behoorlijk hoge 'luchtgitaarfactor' hebben, de muziek knalt de ruimte in en bij de percussieve break in het nummer valt op dat de Focals niet opvallen: bij voorgaande modellen kon het hoog nog wel eens een scherp randje vertonen dat in de opname als zodanig niet aanwezig was. Het breekbare Saturday comes slow van het laatste Massive Attack-album Heligoland toont aan dat de Focals met de stemweergave een emotionele snaar weten te raken en tegelijkertijd een groots, meeslepend geluidsbeeld neer kunnen zetten.

Iets dat ook naar voren komt bij het album Reise, reise van de Duitse metalband Rammstein, waarbij in de melodieën en het bombastische geluid een typisch Midden-Europese weemoed doorklinkt waarin het heerlijk zwelgen is. Niet bepaald het soort kost waar Franse luidsprekers met hun qua klankkleur voorzichtige doch merkbare nadruk op de lichtheid van het bestaan traditioneel in uitblinken, maar de Aria's zetten hier een fundament neer waar je bijna van omvalt, de elektrische gitaren hebben niet alleen attack maar ook voldoende 'body' en de bijzondere dictie van voorman Till Lindemann - meer een verteller die je op indringende wijze bij zijn verhaal betrekt dan een stemkunstenaar – komt erg goed uit de verf.

Nu we toch aan het 'blazen' zijn, kan Metallica er ook nog wel bij. Enter Sandman komt goed uit de startblokken en het volume gaat nog een tikje hoger. Ondertussen staat ons vanuit een hoekje in de luisterruimte de grotere Aria 948 aan te staren. Het is een vloerstaande speaker zoals we die (helaas) niet zoveel meer zien: een 'echt' driewegsysteem met dezelfde 16,5 centimeter bas-middentoner als de 926 en 936 maar daaronder twee forse 21 centimeter woofers in een kast van al even volwassen formaat. Met een breedte van 37 centimeter en een diepte van 42 cm hebben de 948's zeker niet de ultieme 'Wife Acceptance Factor' maar juist voor de weergave van 'stevige' muziek die het van schaalgrootte, dynamiek, directheid en basfundament moet hebben is zo'n grote kast eigenlijk alleen nog maar te overtreffen door een fors hoornsysteem.

Zullen we…? Waarom ook niet. De 35 kilogram wegende kasten worden op de plaats gezet waar eerst de tien kilogram lichtere – en behoorlijk veel slankere – 926 hun ding stonden te doen, we zetten Metallica weer op en de volumeregelaar een klein tikje terug zodat we niet worden misleid door het iets hogere rendement van de 948. Tja, en dan blijkt zo'n groot systeem niet alleen 'meer van hetzelfde' te bieden, maar 'iets' te hebben wat ook muzikale meerwaarde biedt. De gitaren staan 'losser' in de ruimte, de zang klinkt net dat beetje dreigender en dwingender en je wordt gevoelsmatig nog net even wat meer bij de muziek betrokken. Of dat zich ook voor jouw specifieke luistersituatie zo vertaalt, is een tweede. Het zal van je luisterruimte (volgens de fabrikant werken de 948's optimaal in een ruimte vanaf 30 vierkante meter, terwijl de 926 bijvoorbeeld al met 20 m2 genoegen neemt; veel 'moderne' Nederlandse huiskamers reageren bovendien nogal allergisch op het afstraalgedrag en de laagweergave van zulke royale speakers), je muzieksmaak en je luistergewoonten afhangen.

Conclusie

Focal heeft met de Aria 900-serie een flinke stap vooruit gemaakt in een prijsklasse die voor veel hifi-liefhebbers relevant is. De geteste Aria 926 biedt niet alleen openheid, snelheid en detail maar ook een vollere, rijkere klank dan voorheen met meer verfijning en rust, vooral in de hoogweergave. In de combinatie met de (helaas prijzige) McIntosh-elektronica was de klankbalans uitstekend en stegen de 926 en 948 ruimschoots boven hun prijsklasse uit, en we vermoeden dat een beetje zorg bij de selectie van bronnen en versterking dan ook wel een vereiste zal zijn.

Met een 'analoog' klinkende bron en bijvoorbeeld een stevige buizenversterker – iets van 30 Watt per kanaal lijkt ons voor de meeste situaties ruim voldoende – zullen de Focals waarschijnlijk nog steeds een betere 'klik' hebben dan met randapparatuur die meer aan de 'snelle, droge, analytische' kant van het spectrum zit. Maar 'klikt' het, dan zijn de nieuwe Focals in ieder geval een dikke prijs-kwaliteitstip waardig!

HiFi.nl plus- en minpunten

+ Levendige, communicatieve weergave, genereert betrokkenheid bij de muziek
+ Tonaal uitgebalanceerd, geen hoorbare faseproblemen
+ Goed afgewerkt met mooie materialen
+ Vrij gemakkelijk aan te sturen, relatief hoog rendement
+ Zeer reële prijsstelling

- Geen kleine 'lifestylekastjes', gewoon een grote rechthoekige vloerstaander
- Vereisen wat zorg bij combineren met randapparatuur