Cabasse – Spheremuziek
Cabasse, opgericht in de jaren '50 van de vorige eeuw en met een filosofie die teruggrijpt tot meer dan 250 jaar terug, is in Nederland een vrij onbekend merk. We vonden het hoog tijd daar eens verandering in te brengen, en lichten een van de voor Cabasse kenmerkende luidsprekers - La Sphère - uit, door de techniek achter deze speaker eens onder de loep te nemen.
Op de Special Page van importeur D&D Audio vind je inmiddels ook enkele reviews.
Het Franse merk, dat in Nederland gedistribueerd wordt door D&D Audio in Vlaardingen, is in 1950 opgericht door Georges Cabasse en erfde behalve zijn achternaam ook zijn kennis, die hij in de muziekwereld opdeed.
Het debuut in die wereld werd generaties eerder al gemaakt, toen de eerste Cabasse violen in 1740 het levenslicht zagen – modellen die in orkesten verspreid over de wereld nog altijd gebruikt worden.
Brigantin, Galion en Atlantis
Het bedrijf is gevestigd in het westelijke puntje van Bretagne en eert behalve haar geschiedenis ook die marine omgeving; luidsprekers uit het aanbod van Cabasse werden vaak voorzien van klinkende namen als Brigantin, Galion, Albatros en Atlantis – geïnspireerd op de nabijheid van zowel de Noordzee als de Atlantische Oceaan.
In die regio werd in 2003 een nieuw hoofdkantoor gebouwd, te midden van een netwerk van ondernemingen, technische opleidingen en universiteiten actief op het gebied van telecommunicatie, onderwater akoestiek (!) en elektronische technologie. Het CabasseAcoustic Center herbergt een research & development afdeling die gekenmerkt wordt door de missie om met behulp van de nieuwste materialen aan de slag gaan om tot baanbrekende innovaties te komen.
Spatially Coherent System
Het doel, of misschien zelfs de obsessie van Cabasse, is om muziek zo natuurgetrouw weer te geven, zonder kleuring, aanpassing of vervorming – zoals zoveel fabrikanten in de hifiwereld dat als missie voor ogen hebben.
Het merk staat bekend als pionier in de zoektocht naar die ware reproductie, en is als zodanig één van de oudste en meest gerenommeerde audiomerken van Frankrijk. Een van de technieken die ingezet wordt om vooruitstrevend te blijven, is het zogeheten spatially coherent system (SCS), een sleutelprincipe van Cabasse voor de ontwikkeling van nieuwe speakers – en de basis voor La Sphère, de opvallende verschijning die het merk in 2006 in de markt zette.
La Sphère is een subtiele mix van techniek, ontwerp en een passie voor goed geluid, gecombineerd met de nieuwste technieken op het gebied van akoestische en mechanische wetenschappen, zo duidt Cabasse haar speaker. Het sferische of bolvormige ontwerp - de meest natuurlijke weg om interne druk tegen te gaan, zoals we dat ook kennen van het eveneens Franse Elipson -, biedt diverse voordelen; de inherente structuur van de ronde vorm is een essentieel aspect voor het vermijden van lage frequentie trillingen, er zijn geen staande golven (want geen parallelle vlakken, dus de woofer hoeft zijn behuizing niet met allerhande dempingsmateriaal te delen), en er is perfecte symmetrie in iedere richting – de basis van SCS.
Geluid wordt gevormd door een serie golven van variabele lengte (frequentie), vergelijkbaar met golven aan de oppervlakte van water, zo start Cabasse met de uitleg van SCS. Grote, zware stenen zorgen voor veel waterverplaatsing, terwijl kiezeltjes slechts kleine kringen veroorzaken. Met golven in de lucht is dat niet veel anders; je hebt een luidspreker met een grote diameter nodig voor diepe, zware basfrequenties, en een kleintje voor het hoge segment. Trek die vergelijking verder door naar muziekweergave, en je krijgt een zwaar akkoord dat de diepe tonen van een dubbele bas verzorgt en een lichte voor de hoge noten van een viool. Om een geluidsbeeld strekkend van de diepste tonen tot de hoogste noten natuurgetrouw weer te geven, is de meest voor de hand liggende oplossing diverse drivers te gebruiken; hoog, midden, laag.
Toon en frequentie
Echter, en nu kom je bij de crux van SCS; een noot geproduceerd door een aangeslagen piano (een piano waarvan één van de toetsen beroerd wordt, geen beteuterde piano, red.), is niet opgebouwd uit één pure frequentie, maar uit de fundamentele frequentie van die noot (440 Hz voor de A, bijvoorbeeld) en een willekeur aan frequenties van variërende intensiteit. Eerstgenoemde bepaalt de toon, de rest het timbre.
Dat is een van de redenen dat we het onderscheid kunnen maken tussen een piano en een trompet, ten eerste, maar bijvoorbeeld ook tussen een Stradivarius en een willekeurige viool van een student aan het conservatorium, en tot slot het verschil tussen de ene Steinway piano en zijn tweelingbroer. Deze noot, zo stellen de ontwerpers van Cabasse, moet het oor bereiken vanuit een speaker zonder onderweg vervormd te raken. Als, echter, harmonische elementen van deze noot vertraagd worden doordat ze vanuit verschillende drive units in het binnenwerk van de speakers verzonden worden, en dus op verschillende momenten je oor bereiken, treedt die vervorming -we spreken dan over fase-verschillen- wel degelijk op.
Voor de beste weergave (exact, stabiel en driedimensionaal), en hier slaan we een stukje onderzoek en theorie over (en niet iedereen is het er over eens overigens) ondanks dat we daar ook een prima analogie met steentjes in het water op los kunnen laten, moet een luidsprekersysteem coherent diffunderen (afstralen), in alle andere richtingen. Het team van Cabasse heeft op basis van het voorgaande vastgesteld dat de beste positie voor alle drivers te vinden is op dezelfde as, of beter nog op hetzelfde punt op die as, zonder elkaar in de weg te zitten.
In 1992 slaagden ze daar deels in, met de tri-axiale TC21 speaker, die in 2002 vervangen werd door de TC22, en nog eens enkele jaren later door de TC23. Digitale technieken maakten het eind 2005 voor het eerst mogelijk alle door het onderzoeksteam vastgestelde parameters van een geluidssignaal in kaart te brengen en in één systeem te vangen. De hierbij opgedane ervaringen zijn vandaag de dag terug te vinden in het QC55-component in La Sphère. Het staat volgens het Franse merk voor een nieuwe standaard in de reproductie van muziek. Het is afwachten waar het bedrijf in de toekomst nog mee zal komen.