Magico Q7 beleving bij Rhapsody
Nog maar enkele maanden geleden, in juni 2012, bezocht ik de Devialet & Magico show bij Rhapsody in Hilversum. Aan het eind van mijn verslag gaf ik aan alweer uit te kijken naar de volgende show. Maar net zoals iedere andere muziekliefhebber heb ook ik verplichtingen waardoor ik mij niet altijd vrij kan maken voor dergelijke muzikale uitstapjes.
Zo heb ik bijvoorbeeld helaas de show met de Sonus Faber Aida luidsprekers moeten missen die deze actieve Hilversumse dealer in de tussentijd georganiseerd heeft. Gelukkig biedt oktober voor de liefhebber opnieuw een tweetal shows die uiterst interessant zijn.
Twee shows waarin de Q7 luidspreker, het vlaggenschip van het Amerikaanse Magico, wordt geïntroduceerd op de Nederlandse markt. Op uitnodiging van Harry van Dalen breng ik tussen deze twee shows in een bezoek aan zijn winkel opdat ik mij in alle rust een beeld zal kunnen vormen van de prestaties van deze indrukwekkende sculpturen. Gedurende de eerste show zijn ze aangestuurd door referentie componenten van het Japanse topmerk Zanden. In de tweede show wordt deze taak overgenomen door topontwerpen van Nelson Pass en dCS. Het is deze laatste combinatie die ik tijdens mijn bezoek aantref (alle fotografie is van die tweede show, red.).
Een bezoek aan Rhapsody ervaar ik bijna als thuiskomen. Enerzijds omdat ik zelf in een vergelijkbare, zij het wat kleinere, vrijstaande dertiger jaren woning leef en naar muziek luister. Met een overeenkomstige akoestiek en sfeer. Anderzijds vanwege de altijd weer allerhartelijkste ontvangst die mij ten deel valt door eigenaar Harry van Dalen, in muzikale zin een verwante ziel. Voorafgaand aan de privé demo heb ik me enigszins voorbereid. Desondanks maakt de luidsprekerset, zoals die opgesteld staat in de grote luisterruimte op de begane grond, alleen al in visuele zin een overweldigende indruk. Wanneer ik lees dat een luidspreker 340 kilo weegt, 152 cm hoog, 81 cm diep en 38 cm breed is, dan maak ik daar voor mezelf een voorstelling van. Dat beeld blijkt niet overeen te komen met de werkelijkheid. Natuurlijk, hij is groot, zwaar en massief. Maar tegelijkertijd, en dat vind ik heel uitzonderlijk, straalt hij naast robuuste kracht ook een zekere elegantie uit.
Het front wordt onderbroken door vijf units; bovenin een 10 inch MG 107 Midbass, daaronder de 1 inch MB7 tweeter, vervolgens een 6 inch MG 70 Midrange en onderaan twee 12 inch MG 1207 Bass units. Samen dekken zij een groot frequentiebereik af dat loopt van 20 Hz tot 50 kHz. De gevoeligheid ligt op een prachtige 94 dB terwijl de impedantie 4 Ohm bedraagt. Het door de fabrikant aanbevolen versterkervermogen ligt tussen 50 en 1200 Watt. De Q7 heeft een aluminium frame en is opgetrokken uit meer dan 100 onderdelen van aluminium, koper en roestvrij staal. Als geheel vormen zij volgens de ontwerper de ideale combinatie van massa, demping en rigiditeit. Met het nieuwe frame, de koperen ontkoppelingsniveaus en de ‘zwevende’ midrange holte zou ook het effect van de behuizing als secundaire akoestische bron geëlimineerd zijn.
Kippenvel
Terwijl mijn ogen de uiterlijke schoonheid en sublieme afwerking van deze twee giganten indrinken, wordt mijn aandacht getrokken door het geluid van een basklarinet. Van de plek waar ik op dat moment sta kan ik de gehele ruimte overzien en buiten Harry en mijzelf is er niemand aanwezig. En toch weet ik zeker... Pas dan bedenk ik me dat deze klankenpracht afkomstig moet zijn van een policarbonaat schijfje en dat de muziek alleen maar uit deze twee luidsprekers kan komen...
Aan het gezicht van Harry zie ik dat hij mijn verbazing herkent en eenzelfde ervaring moet hebben gehad toen hij deze Q7 voor het eerst hoorde. Plotseling komt me een beeld voor ogen van een demo die Harry ooit gaf tijdens een VAD show. Hij liet eerst een mastertape horen met daarop een basklarinet en liet datzelfde nummer daarna live spelen door de basklarinettist die op de tape te horen was. Wanneer ik dit aan Harry vertel weet hij precies wat ik bedoel. Deze ervaring doet mij niet denken aan die mastertape. Nee, hij brengt me terug naar het moment waarop de basklarinettist speelde.
Terwijl ik me op de luisterbank laat zakken en geniet van de tussen de luidsprekers staande basklarinettist, gaat Harry espresso’s maken. Achter de muzikant die zo zijn best staat te doen, zie ik de vier grote kasten staan die samen de Pass Labs XS-300 eindversterkers vormen. Dan kan de XP-30 voorversterker niet ver weg zijn. Inderdaad zie ik die drie-eenheid daarna rechts van mij staan. Daar weer rechts van een stapeltje van vier componenten dat samen de dCS Vivaldi omvat; een (SA)CD loopwerk, een DAC, een Upsampler en een Master Clock. Stuk voor stuk visueel aantrekkelijke apparaten maar mijn ogen trekken al snel weer terug naar dat enige echte instrument dat ik hoor.
Pas wanneer Harry binnenkomt, kan ik mij met tegenzin even onttrekken aan de magie. Terwijl ik mijn espresso drink klappen de vingers van Harry, in een zoektocht naar specifieke CD’s, in een snel tempo CD doosjes om. Ik heb er bewust voor gekozen om geen eigen (SA)CD’s mee te nemen. Harry heeft erg veel muziek en weet tijdens een demo ook altijd perfect de juiste CD’s uit zijn voorraad te plukken waarmee hij een set tot het maximaal bereikbare omhoog kan stuwen. Tegelijkertijd heeft hij veel CD’s waarvan ik ieder bitje ken. Pas aan het eind vraag ik hem om één van die SACD’s te draaien.
De basklarinettist heeft zijn instrument opgeborgen en we verplaatsen ons naar een ruimte met andere akoestische kenmerken. Plotseling staat er een levensecht afgebeelde concertvleugel voor me. De man die deze vleugel bespeelt heeft een ongewoon fraai touche. Ik herken Michael Gees, waarschijnlijk bij de meeste klassieke muziek liefhebbers vooral bekend als begeleider van de zanger Christoph Prégardien. Ditmaal een solo opname. En hoewel hij veel kritiek krijgt omdat hij bij zijn uitvoeringen nogal eens geneigd is om de door de componist voorgeschreven melodie op ‘eigen vrije wijze’ te interpreteren, kan hij bij mij niet stuk...
Goed, hij speelt Satie op een geheel eigen wijze maar wel op een manier waaruit respect voor de componist blijkt. Bovendien schreef deze componist soms meerdere versies van een compositie, daarmee ruimte voor improvisatie openlatend. Dit schiet allemaal door me heen tot ik me bedenk dat dit een piano is zoals ik hem thuis hoor wanneer mijn dochter in de woonkamer haar vingers over de toetsen laat dartelen. Natuurlijk, dit is geen piano maar een concertvleugel. En haar touche is niet te vergelijken met die van Michael Gees. Maar die verschillen vallen in het niet bij de overeenkomsten die ik hoor. Michael speelt met harmonischen zoals ze weerklinken en weerkaatsen in de ruimte als tijdens een live optreden.
En meer kippenvel
Deze speakers kunnen iets wat ik nooit eerder via enige andere speaker gehoord heb. Mijn bewondering voor de ontwerper wordt nog groter dan hij al was. Tegelijkertijd realiseer ik me dat ik ook geen andere bron ken die uit een CD kan trekken wat hier gebeurt. Wanneer ik dit deel met Harry vertelt hij me dat hij nooit een betere luidspreker gehoord heeft en dat de dCS Vivaldi het eerste digitale weergave systeem is dat de CD op exact dezelfde wijze weergeeft als de harde schijf die bij de productie van de CD gebruikt is. Hij heeft de vergelijking gemaakt met enkele door hem geregistreerde opnamen van Turtle Records. Normaliter neem ik dealers en fabrikanten met een snufje zout. Maar ditmaal vertellen mijn gehoor en mijn hersenen mij dat zijn conclusie overeenstemt met mijn beleving.
De CD van Michael Gees heeft mijn perceptie geoptimaliseerd en het volgende werk komt dan ook op indringende wijze bij me binnen. Opnieuw een totaal ander soort opname. Ditmaal word ik een studio ingetrokken waar instrumenten en stemmen in afzonderlijke hokjes zijn opgenomen. Ik herken de stem van Ryan Adams die even later aangevuld wordt met die van EmmyLou Harris. Je hoort hoe de stem van deze zangeres een tikje meer galm krijgt en het zijn dit soort kleine gebeurtenissen die maken dat ik het gevoel heb dat ik bij de opname aanwezig ben. Ik wil opstaan en deze prachtige zangeres vertellen hoezeer ik houd van het karakteristieke geluid van haar stem. Maar dit is niet mogelijk omdat de opname ongeveer twaalf jaar geleden is gemaakt.
Ik krijg geen gelegenheid om hier lang over na te denken, want Harry sleept me mee naar een live concert op het eiland Wight. Het is 1970 en ik sta voor het podium waar een stem vertelt over een oorlog in Vietnam. Pas wanneer de gitaar invalt, herken ik de stem als die van Jimi Hendrix. Ik ben weer een adolescent en geniet van de kracht, de absolute power van de stem en de gitaar in links/rechts stereo. Ja, ik geniet. Terwijl ik normaliter helemaal niet van Jimi Hendrix houd. Maar boy, weet hij me op dit moment te raken.
Opnieuw krijg ik geen gelegenheid om te herstellen want Harry confronteert me zonder pauze met een opname van Van ‘The Man’ Morrison. Ik word hard geraakt door de emotie in de stem. Ik ken Van als een zanger met een rauwe stem die voor mijn gevoel met die stem altijd net iets te kort schiet. Sorry fans. Een woord als ‘geknepen’ is één van de eerste associaties die ik krijg wanneer ik zijn naam hoor. Maar ditmaal hoor ik niets van een beperking of een tevergeefs reiken naar. Ik hoor alleen maar de stem van een man die zijn ziel blootlegt op een wijze die me kippenvel bezorgt. Harry is meedogenloos en drijft me voort naar een live opname – ik ben dol op live opnamen – van een muzikant waar ik nog nooit van heb gehoord. Nik Bärtsch, een jazz musicus die in zijn muziek speelt met herhalingen van patronen die me in eerste instantie doen denken aan componisten als Philip Glass en Steve Reich, maar dan voor een kleiner combo. Het betreft een live opname op het sublieme ECM label en op het moment dat ik de eerste tonen hoor weet ik dat ik dit pand niet wil verlaten voordat ik deze CD heb aangeschaft. Voor zover u het nog niet wist; ja, Rhapsody verkoopt ook CD’s.
Slotstuk
Akoestische instrumenten laten via deze luidsprekers hun volledige prachtige rijkdom aan klankkleuren horen. Wat ik tot nu toe gemist heb, is een vrouwenstem. Het is alsof Harry mijn gedachten kan lezen. De warme, rijke stem van Amina Alaoui weerklinkt in de ruimte en dit systeem is dermate onthullend dat je kunt horen dat voor het mooi de stem net iets te veel galm mee heeft gekregen. Ja, ook een extreem onthullend systeem heeft zo zijn nadelen. Tenzij je het natuurlijk leuk vindt om de onvolkomenheden in een opname genadeloos aan de kaak te stellen.
Harry kondigt nu een groot orkestraal werk aan waarmee ik goed bekend ben. De Carmina Burana van Carl Orff. Ik denk dus dat ik me in kan stellen op wat komen gaat. Niets is echter minder waar. Het is een versie die ik niet ken maar op het moment dat de mannelijke stem weerklinkt zit ik midden in de uitvoering. De stem komt uit een hoofd van menselijke afmetingen, geplaatst op exact de hoogte waar ik hem verwacht. Mooi klein dus en terwijl ik me dat bedenk knalt het voltallige orkest. Ik ken het stuk en weet wat er komen gaat maar de dynamische impact is onevenredig groot. Dit kan alleen in de concertzaal! Niet dus.
Wat volgt is akoestisch werk in kleine bezetting. Een nieuwe ontdekking van Harry; gitarist Mahmoud Turkmani. Zijn album getiteld Fayka weet te imponeren. Niet alleen de gitaar, de percussie maakt dat ik het idee heb dat ik op het podium zit. Ik snak ondertussen naar wat big band en opnieuw lijkt het of Harry mijn gedachten kan lezen. ‘Beale Street Blues’ klinkt door de ruimte en Johnny Hodges is, ondanks het extreme links/rechts stereo, ‘in the room’. Je kunt heel veel aanmerkingen maken op deze opname maar hij swingt wel en is ‘musical as hell’.
Zo langzamerhand naderen we het einde van deze sessie die wat mij betreft nog enkele dagen zou mogen duren. Slapen kun je tenslotte altijd nog. Harry heeft net van Richard Fryer de nieuwste Reference Recording opname met de titel ‘Playing with Fire’ ontvangen en dat lijkt een mooie afsluiter. We draaien enkele nummers en direct is daar dat gigantische ruimtebeeld wat zo kenmerkend is voor opnamen van Prof. Keith Johnson. Natuurlijk manipuleert deze man enorm, maar het is zo ontzettend muzikaal. In die zin is hij een echte artiest.
Ik ga het niet hebben over beeld, detaillering, transparantie, dynamiek et cetera. omdat ik daarmee deze set te kort zou doen. Dit is in mijn beleving de ultieme set. Of liever nog; de ultieme manier om gereproduceerde muziek tot leven te brengen. Dat wordt perfect onderstreept wanneer Harry op mijn verzoek tot slot een mij bekende SACD draait. Een Challenge Records opname – gemaakt door Bert de Wolff, de man waarmee Harry zoveel opnames gemaakt heeft voor het Turtle Records label – van Franz Schubert’s liederen cyclus ‘Die Schöne Müllerin’, uitgevoerd door de al eerder genoemde zanger Christoph Prégardien, begeleid door voornoemde pianist Michael Gees. Een opname die ik in totaliteit de avond daarvoor nog op mijn eigen referentie installatie beluisterd heb. Op het moment dat Christoph zijn mond opendoet ben ik me bewust van het werken, het kneden, het boetseren dat deze man met zijn stem doet. Ik hoor de inspanning, de beheersing, de energie, de passie, noem maar op. Niet eerder hoorde ik deze SACD weergegeven op een dergelijke involverende wijze. Kippenvel.
Wanneer de muziek dan verstomd is en de stilte terugkeert, realiseer ik me dat ik heb mogen luisteren naar een unieke set. Een letterlijke ‘cost no object’ set die me geroerd heeft tot in het diepst van mijn ziel. Ik zei het al eerder; ik wil het niet hebben over audiofiele kwaliteiten. Evenmin wil ik praten over kostprijzen, specificaties, et cetera. Deze set beoordeel je op zijn prestaties en die zijn subliem, boven iedere kritiek verheven. Met deze set luister je niet alleen naar muziek, je belééft de muziek. En wel ten volle.
Wil je desondanks meer weten over prijzen, specificaties en wat dies meer zij; op internet is alles te vinden. Zowel op de site van importeur Symphony Audio als op de website van Magico. Wat mij betreft; ik ben een mooie ervaring rijker en verlaat het pand aan de Borneolaan in Hilversum met in mijn hand de Live CD van Nik Bärtsch die ik op deze geweldige set voor het eerst gehoord heb. Vooralsnog durf ik hem op mijn eigen referentie set echter niet te draaien.