Het zijn vreemde tijden waarin nog maar weinig is wat het daarvoor is geweest. Torenhoge brandstof- en energieprijzen, dreigende inkrimping van de veestapel met felle boerenprotesten tot gevolg, klimaatonrust, fors stijgende kosten van het levensonderhoud, de oorlog in Oekraine en stagnerende vliegreizen op Schiphol. Zaken met flinke invloed op ieders welzijnsgevoel waardoor positieve gebeurtenissen bijzonder welkom zijn. Eén van de activiteiten in dit kader zijn doorgaans de bijzondere shows van high-end winkel Rhapsody in Hilversum.
Bij Rhapsody kun je namelijk weer helemaal tot jezelf komen en is het fijn om even in een andere wereld te kunnen vertoeven. Dat dit enkele keren per jaar ook in een overtreffende trap mogelijk is bewees de nog net voor de zomer gehouden Birth of the Cool show.
Rhapsody in Hilversum
Ik heb er Rhapsody-eigenaar Harry van Dalen vaak genoeg over horen vertellen. “Ik weet natuurlijk ook wel dat de producten van onze meest exclusieve shows maar voor een heel klein groepje mensen zijn weggelegd. Daarbij zijn dit soort spullen vaak ontzettend groot, log, zwaar en in kleine aantallen verkrijgbaar en mede daardoor ook nog eens bijzonder kostbaar. Als klap op de vuurpijl vragen ze ook nog eens veel specifieke kennis en kunde om er gehoormatig een onzichtbaar totaalgeheel van te maken met maximale synergie. Waarom we het dan toch doen? Noem ons maar gek of prettig gestoord, maar we vinden het nu eenmaal ontzettend leuk om te doen en krijgen veel energie terug wanneer we merken dat mensen er zo enorm van kunnen genieten."
"Laten we ook eerlijk zijn dat high-end audio natuurlijk een zotte hobby is. Want is het niet bizar dat mensen uit alle regionen van ons land naar onze speciaal samengestelde ‘hifi-setjes’ willen komen luisteren? Deze liefhebbers nemen dan vervolgens plaats in de luisterruimte en kijken een uur lang helemaal verdwaast naar een willekeurige plek in de ruimte. Na afloop is dan iedereen helemaal voldaan en heeft er een soort van bijna spirituele energieoverdrachtservaring plaatsgevonden. Een soort bevrediging of beter gezegd voldoening die je met maar weinig andere bezigheden op deze wijze kunt bereiken en daarom zo bijzonder en waardevol is.”
Birth of the Cool
De naam van deze show is niet toevallig gekozen, want bij Birth of the Cool blijkt het om een iconisch compilatiealbum van de Amerikaanse jazztrompettist en bandleider Miles Davis uit 1957 te gaan (maar reeds opgenomen in '49 en '50, weet een oplettende lezer te melden, red.). Het bevat elf nummers die ongebruikelijke instrumentatie en een aantal opmerkelijke muzikanten waaronder Gerry Mulligan en John Lewis bevatten. De muziek bestaat uit innovatieve arrangementen die zijn beïnvloed door klassieke muziektechnieken zoals polyfonie en markeerde een belangrijke ontwikkeling in de post-bebopjazz.
Zoals de titel al doet vermoeden worden deze opnames als baanbrekend beschouwd in de geschiedenis van cooljazz. Ook de componenten van deze gelijknamige show zijn of worden in de toekomst waarschijnlijk iconisch en etaleren tijdens de later in dit verhaal te verwoorden luistersessie, een ongekend goede gave om zelfs de meest complexe albums met het grootste gemak op bijna ware grootte(!) te ontrafelen.
Marten Mingus Orchestra Statement Edition
Eén van de meest tot de verbeelding sprekende schakels in dit absolute top high-end systeem, zijn absoluut de uit Zweden afkomstige Marten Mingus Orchestra Statement Edition luidsprekers. Een hele mond vol voor een paar manshoge weergevers (33,5 cm breed, 173 cm hoog en 54 cm diep) die zowel qua luidsprekerbezetting als kastconstructie de huidige luidspreker state-of-the-art uitdragen.
Zoals je voor 226.500 euro (als je het snel uitspreekt lijkt het net wat minder extreem) mag, nee moet verwachten, is deze meest exclusieve Minges variant met zijn frequentiebereik van 22 tot 100.000 Hz binnen 2 dB(!), ook daadwerkelijk fullrange. Om deze energie zo egaal en moeiteloos mogelijk op de luisteraar over te brengen, heeft Marten hoofdontwerper Leif Olofsson gebruikgemaakt van maar liefst 11 verschillende luidsprekerunits. Door mijn hang naar eenvoud en minimalisme zou het voor mijzelf een reden kunnen zijn om met een grote boog om zo’n complex ontwerp heen te lopen, maar dat zou hier zeer onterecht zijn. Want doordat Leif graag gebruik maakt van eerste-order (6 dB/octaaf) filterhellingen en tevens een zo laag mogelijke vervorming voor ogen had, presteert het systeem toch als een soort van super puntbron en als één prachtig gelaagd geheel.
Dat het hier de meest exclusieve uitvoering betreft is onder meer te zien aan de 1,9 cm tweeter met een diamanten dome en de zeer zelden toegepaste 5 cm dome van ditzelfde materiaal. De conus van de eveneens supersnelle 17,8 cm middenunit is uit volledig keramisch materiaal vervaardigd en daarmee de enige driver in dit gezelschap die is voorzien van de voor keramiek zo kenmerkende witte kleur.
Interieurstatement
Net terwijl u verwacht dat een paar luidsprekers met zulke afmetingen vast een monstreuze aanslag op uw interieur zal plegen, blijkt niets minder waar. Natuurlijk ga ik niet beweren dat deze mastodonten onzichtbaar in uw interieur op kunnen gaan. Maar wel is de kans serieus aanwezig dat uw woonomgeving er op verrassend fraaie wijze door kan worden aangevuld. De behuizing bestaat namelijk uit een goed gekozen stijlvolle mix van een gebogen in zwarte pianolak uitgevoerde meerlaagse vezellaminaat kast (varierend van 2,5 cm tot 4,2 cm wanddikte) met twee fraai bewerkte massief houten panelen voor de boven- en onderkant.
De rest van de behuizing wordt gevuld met vier 20,32 cm grote aluminium sandwich woofers, terwijl heel verrassend ook aan de achterzijde nog een viertal passieve 25,4 cm met eveneens aluminium sandwich membranen een plaats hebben gevonden. Een prachtige finishing touch wordt ten slotte verkregen door het sierlijk gestileerde gepolijst massieve RVS onderstel van deze Marten weergevers.
Samen met de mede door IsoAcoustics vervaardigde voeten ontstaat een maximale isolatie van de vloer en mede daardoor een verlaging van de vervorming en vermindering van ongewenste trillingen. Een dubbel paar (Bi-wiring) WBT Nextgen speaker terminals met inwendig Jorma Statement luidsprekerkabel rondt het pakket af.
CH-Precision 10-serie
Net wanneer ik denk met de Marten Mingus Orchestra Statement Edition weergevers zo ongeveer het meest extreme deel van deze set te hebben gehad, blijken de andere componenten minstens zo indrukwekkend te zijn. Want wat te denken van de recent uitgebrachte CH-Precision vlaggeschip 10-serie. Want ook al behoorde de opvallend uitgebreide 1-serie van dit Zwitserse merk al bij de crème de la crème op het gebied van transistor audio electronica, de 10-serie doet daar nog een forse schep bovenop. Ten tijde van deze show bestaat deze reeks uit vier componenten. De dubbel mono opgebouwde stereo L10 voorversterker voor 71.500 euro en de L10 in mono uitvoering die een ‘wopping’ 123.000 euro per paar moet opbrengen.
Dat het zelfs nog extremer kan bewijst de van werkelijk reusachtige afmetingen voorziene M10 stereo eindversterker met zijn bijbehorende afzonderlijke voedingskast voor 97.500 euro, nog net geen ton. Om het over de mono uitvoering met zijn stratosferische 185.000 euro nog maar niet te hebben. Waanzin? Op zich wel maar dat is alleen wanneer je naar het oppervlakkige plaatje kijkt.
CH-Precision heeft er het volgende zelf over te zeggen: "De 10-serie is onze vlaggenschip reeks. Deze producten bezitten in eerste instantie dezelfde revolutionaire systeemarchitectuur, geavanceerde softwarebesturing en uitbreidbare, configureerbare topologie als de al bestaande 1-serie. Verschil is dat deze technologie tot het huidige technologische maximum is opgevoerd ongeacht prijs en dat hebben we gedaan om tot nieuwe en ongekend hoge prestatieniveaus te komen. In de nieuwe 10 modellen hebben we elke les die we hebben geleerd toegepast en hebben we elke veronderstelling in twijfel getrokken. Verder zijn de print lay-outs tot in het bijna waanzinnige verfijnd en zijn we wereldwijd op zoek gegaan om de best mogelijke componenten te kopen op iedere desbetreffende locatie in de apparaten.
Voor deze serie zijn we ook terug naar de tekentafel gegaan om nieuwe circuitoplossingen en nog grotere veelzijdigheid in gebruik te bieden. Zo bestaat de topologie nu standaard uit twee behuizingen waarvan er één is voorzien van een speciale aparte voeding. Dit zowel voor de voor- als eindversterker. Nieuw is dat er naast onze standaard lichtgrijze afwerking nu op speciale bestelling ook uit champagnegoud kan worden gekozen.
Maar uiteindelijk is het uiteraard allemaal gedaan om het maximaal haalbare prestatieniveau nog verder op te rekken. Een weergave waarbij er een schier eindeloos vermogen voorhanden is om zelfs de meest lastige luidsprekers zonder enige moeite tot hun hoogst haalbare kwaliteiten te bewegen."
Ultra bronnen
Omdat geen ultra high-end systeem zonder topklasse bronnen maximaal kan presteren, is ook op dat gebied werkelijk alles uit de kast gehaald. We starten op digitaal gebied met de nieuwe N30SA Dual-Chassis muziek server van het Koreaanse Aurender. Dit apparaat brengt zijn hardware- en circuittopologie-innovaties -die voor het eerst op de N20 werden toegepast- tot nieuwe grote hoogten. De N30SA gaat dan ook verder dan de N20 op het gebied van ruis- en jitterreductie, verhoogde dynamiek en compromisloze zuiverheid van het audiosignaal.
Ook (sa)cd’s kunnen dit keer eindelijk weer worden afgespeeld (hoera!) waarbij gebruik wordt gemaakt van het CH-Precision D1.5 SACD transport. Een C1 DAC van hetzelfde merk rondt het digitale traject passend af.
Op analoog gebied gaat deze show minstens net zo heftig los, waarbij de platenspeler de indrukwekkend goede Dohmann Helix One mk2 draaitafel met My Sonic element is. Een heuse legendarische Metaxas Tourbillon tape recorder gaat analoge open reel tapes ten gehore gaat brengen. Volgens collega Jonathan Valin van The Absolute Sound is dit de beste bron die hij ooit hoorde! Zoals gewoonlijk bij Rhapsody wordt er wederom gebruikgemaakt van een grote hoeveelheid Schnerzinger stoorveld eliminatie producten.
Best bizarre apparaatjes die met hun antennes en (felle!) witte LED’s meer lijken op objecten uit de laatste Star Wars film dan iets met het geluid te kunnen doen. Toch weet ik van eerdere demo’s dat het effect enorm groot kan zijn. Meer betrokken, meer tastbaar, losser, dynamischer en vooral meer ‘echt’. Doordat hun nieuwe Mythical Creature kabellijn verder gaat dan alle voorgaande modellen en recent naast de Dragon luidsprekerkabels nu ook Dragon interlinks zijn geïntroduceerd, kon Harry de verleiding niet weerstaan en besloot hij beide ter completering voor dit topsysteem te gebruiken.
Luisteren
Hoewel in de kleine luisterruimte ook een werkelijk prachtig rnaar heel stuk kleiner systeem staat opgesteld, wat bestaat uit de Marten Parker Duo Diamond luidsprekers, Audio Analoque Absolute geintegreerde versterker, Aurender A20 streamer/DAC, Thrax Yatrus draaitafel en AudioQuest kabels en power conditioner, ligt het kernpunt van dit verhaal voor mij bij het grote systeem. Niet omdat de kleinere set niet interessant genoeg zou zijn, maar vooral omdat de hoofdset een aantal grensverleggende eigenschappen tentoonspreidt.
Wanneer ik de voor mij zo bekende grote ruimte betreed is het zelfs voor Rhapsody begrippen een dermate luxueus, extravagant en grootschalig systeem, dat het op bepaalde wijze overweldigend op mij overkomt. Toch is het mooie dat hoewel de afwerking en uitstraling zeker in dit prijssegment ook heel belangrijk zijn, de forse afmetingen toch ook een duidelijke functie blijken te hebben. Want grote luidsprekers met een flinke kastinhoud zijn alleen al natuurkundig gezien goed in staat om een diep doorlopend en krachtig laag neer te zetten. Het grote aantal drivers zorgt in er in het geval van deze Martens voor, dat dit bijzonder moeiteloos en met (hele) lage vervorming op de luisteraar wordt overgebracht.
Toch zou ik dit bijzondere systeem enorm te kort doen wanneer ik nu verder zou blijven hangen in het beschrijven van de gehoormatige technische eigenschappen. Want het ontbreken van een duidelijke (hifi) signatuur is namelijk juist één van de typerende kenmerken waar o.a. Marten en CH-Precision als merken naar streven.
Streaming
Harry laat onze muzikale reis starten door een reeks mooie nieuwe en verrassende muziekstukken af te spelen, waarbij hij allereerst gebruikmaakt van de nieuwe N30SA Dual-chassis music server van het Koreaanse Aurender. Van zo’n groot en indrukwekkend systeem verwacht je min of meer dat het groots zal spelen en daarin worden we niet teleurgesteld. Het venster wat deze set kan neerzetten is ronduit groots en alles klinkt en speelt enorm gemakkelijk. Toch doet het zeker ook nergens overdreven en opgeblazen aan en behoort het gepresenteerde laagbereik zelfs bij het allerbeste wat ik in Hilversum de laatste jaren heb gehoord. Het gaat zeer diep, is in staat om echte druk te leveren, is heel soepel en gedefinieerd en geeft vooral geen greintje hifi indruk. Met andere woorden lijkt het erg op de indruk dat hier echte instrumenten staan en zitten te spelen en dat zonder dat ze elkaar bij drukke muziekstukken in de weg zitten.
Cd
Cd? Maar daar is Rhapsody toch al vele jaren mee gestopt? “In basis is dat deels zeker waar”, zegt Harry. “Maar na het aansluiten van zo’n werkelijk top loopwerk als dit CH-Precision D1.5 SACD transport, moesten we onze mening toch wel snel bijstellen. Want afgespeeld op zo’n super transport ontstond meteen dat ‘magische’ en aantrekkelijke aspect waarom een harde kern muziekliefhebbers ook anno 2021 dit medium nog steeds de favorietenrol toebedeeld.” Wanneer de eerste klanken uit de Marten luidsprekers stromen valt er inderdaad niet aan te ontkomen. Want hoe goed de Aurender ook presteert, het SACD transport gaat zeker met SACD schijfjes gewoon nog een stap verder. Het is niet zozeer een volledig andere klank, als meer een nog hogere mate aan vloeiendheid, bezieling, overtuigingskracht en betrokkenheid.
Vinyl
En dan is het tijd voor analoog en wel met gebruikmaking van de indrukwekkende Döhmann Helix One mk2 draaitafel met My Sonic element. Het uit Australie afkomstige Döhmann hoeft onder kenners geen uitleg meer. Heel simpel behoort dit merk onder leiding van Mark Döhmann samen met een handjevol concurrenten, tot de beste draaitafelproducenten ter wereld. De Helix One mk2 bevat een bijna over de volledige breedte aangebracht glazen venster, waardoor je prachtig de nog niet eerder toegepaste ontwerpoplossingen kunt bewonderen. Hieronder het volledig geïntegreerde ‘Minus K’ trillingsisolatie-systeem dat gebruik maakt van NSM-technologie (Negative Stiffness Mechanism) en een mechanisch crossover-netwerk dat is ontworpen om midden- en hoogfrequente trillingen te isoleren. Buiten het feit dat het alleen al een belevenis is om het volledig zwevende ontwerp in werking te zien, maakt de weergave vooral indruk door het zeer soepele, vrij en zeer verfijnd klinkende en opmerkelijk ongekleurde karakter. Zeker luidsprekers, versterkers en kabels van dit niveau laten super horen waar topklasse analoog toe in staat is.
Tape
En dan als laatste de legendarische Metaxas Tourbillon taperecorder. Alleen al visueel door de dieprode kleuraccenten op een blank aluminium ondergrond, een ware lust voor het oog en volgens sommigen één van de beste bronnen überhaupt. Laat ik vooropstellen dat deze recorder niet nieuw was en volgens Harry’s rechterhand Michael van Polen nog reviseerd moest worden. Dit laatste valt toch best wel (te) goed te horen door de opvallend luide mechanische geluiden die zelfs tot aan de luisterpositie komen. Maar gelukkig staat daar wel een verslavend werkende, ontzettend organische, volle, rijk en vooral tastbare weergave tegenover.
Vooral de prachtige eigen Rhapsody RAR (Rhapsody Audiophile Recordings) label opnames slaan een echte homerun. Want het is bijna betoverend op de wijze hoe zo’n bron met zijn luisteraar communiceert. Het heeft wel zo veel ziel en gloed dat dit met geen enkele ander medium op deze wijze is te realiseren.
Het is ook deze Tourbillon taperecorder die de uiteidelijke uitsmijter van een memorabele demo vormt. Want wat is er nu mooier dan muziek op zo’n mooie schaalgrootte en met alle kleur en grandeur te ervaren die eigenlijk alleen met een werkelijk topklasse groot systeem mogelijk is. Systemen die vandaag de dag nog zeldzamer zijn geworden dan een speld in de hooiberg en waardoor het extra lovenswaardig is dat dit bij Rhapsody in Hilversum jaar in jaar uit gratis mogelijk is.
Conclusie
Ondanks de torenhoge prijskaartjes en de Teutoonse afmetingen heeft de Birth of the Cool show van Rhapsody mijn hoge verwachtingen overtroffen. Geheel in lijn met het gelijknamige iconische album weet de set zo’n beetje iedere mogelijke muzikale wens te vervullen. Want of het nu gaat om het delicate gitaarspel van Marnix Busstra met zijn nieuwe solo-album Dances with Silence of pianiste Atzko Kohashi die samen met slagwerker Eddy Koopman het dynamische Sketches of Seasons ten gehore brengt, het eindresultaat is iedere keer geweldig overtuigend en grensverleggend goed.
Ook wil ik veel lof aan de 10-serie van CH-Precision toekennen. Want zeker met transistortechniek is het razend moeilijk om met behoud van een groot uitgangsvermogen een reeks versterkers te ontwikkelen die zichzelf gehoormatig opvallend goed weg weten te cijferen. Het enige wat vervolgens tijdens deze show overbleef was precies de juiste (gecontroleerde) wijze waardoor de grote Marten luidsprekers al hun kwaliteiten op indrukwekkend mooie wijze voor het voetlicht konden brengen. Missie geslaagd en een prachtige gelegenheid om even heerlijk te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit.
Rhapsody Sound & Vision | www.rhapsody.nl
