De eerste symfonie is een werk waar Gustav Mahler lang is blijven schaven. De meestal gespeelde uiteindelijke versie werd pas in 1906 uitgegeven, toen de componist al aan zijn achtste werkte. De eerste schetsen dateren van maar liefst 20 jaar eerder, en in 1893 verscheen al een versie die nog niet de omschrijving symfonie, maar symfonisch gedicht droeg. Jan Willem de Vriend legde deze weinig gespeelde versie vast met het Nederlands Symfonie Orkest, ook bekend als Orkest van het Oosten.
De Vriend is vooral bekend als leider van Combattimento Consort, gespecialiseerd in oudere muziek. Dat hij ook prima met het grote klassieke repertoire uit de voeten kan bewijst hij in zijn vaste dirigentschap bij het Orkest van het Oosten. De fascinatie voor oerversies van stukken, zoekers naar authentieke uitvoeringspraktijken eigen, heeft vast bijgedragen tot de keuze voor deze versie van de Eerste van Mahler, al zijn er tal van andere redenen te bedenken.
Zo is het wel zo praktisch dat er geen inhuur van hulptroepen nodig is, er van uit gaande dat een gemiddeld regio-orkest niet bijvoorbeeld 7 hoornisten in vaste dienst heeft die nodig zijn voor de gebruikelijke versie. Het resultaat is wat minder vet, maar daardoor meer transparant, en er komen andere accenten op de voorgrond, bij voorbeeld in het slagwerk.
Meest opvallende is dat deze versie een deel extra heeft. De โHamburgseโ editie heeft twee hoofddelen, het eerste bestaande uit drie, het tweede uit twee subdelen, waar Mahler uiteindelijk koos voor een klassieke opbouw in vier delen. Daarbij ging Blumine, een verstild stuk met een prachtige trompetmelodie, de afvalemmer in. Dat lijkt, deze versie horend, achteraf een slecht idee, want het is erg mooi en vormt een perfecte overgang tussen de heftige opening en het levendige scherzo. Ook de bijnaam Titan, naar een boek van de Duitse schrijver Jean-Paul Richter, moest er aan geloven, maar daar hoor je verder niks van.
De Vriend gooit zijn ervaring als operadirigent in de strijd om deze geweldige muziek sterk theatraal te laten klinken, met over het algemeen behoorlijk voortvarende tempi. De opname is fraai en de SACD laag voegt nog net wat detaillering en sfeer toe in vergelijking met afspelen als CD.
Aanvullende informatie:
Speelduur: 56:26
Gustav Mahler (1860-1911)
Symphonic Poem in Two Parts โ โTitanโ
(Symphony no. 1 in D major โ Hamburg 1893)
The Netherlands Symphony Orchestra o.l.v. Jan Willem de Vriend
Hybride SACD; multichannel en stereo, tevens CD
Label: Challengeย
Website orkest: http://www.orkestvanhetoosten.nl/nl/
