Drie muzikanten, Alexei Lubimov, Alexander Trostiansky en Kyrill Rybakov op respectievelijk piano, viool en klarinet, spelen drie componisten die geboren werden in drie verschillende delen van de voormalige Sowjet-Unie. Silvestov is Oekraïner, Pärt komt uit Estland en Oestvolskaya is een Russin. Hoewel onderling erg verschillend zijn ze alledrie sterk in verstilling en is de titel van dit album op alle werken van toepassing.
Arvo Pärt is met een nieuwe versie voor piano en klarinet van zijn bekende Spiegel im Spiegel qua tijd relatief karig bedeeld. Het lieflijke stukje van 7 minuten, waarin met minimale middelen een maximum aan magie opgewekt wordt, scheidt twee forse blokken van de andere twee componisten, van ongeveer 35 minuten elk, en fungeert als zodanig als een soort spiegel.
Silvestov opent het album met Post Scriptum, een stuk dat het klassieke jargon van vioolsonates als uitgangspunt neemt. Een betoverend mooie romantische melodie wordt neergezet en meteen weer onderuit gehaald: de noten haperen en de harmonie valt in stukjes uiteen. Dit proces wordt in vele varianten herhaald, met hoogst intrigerend resultaat. Het bijna twintig minuten durende titelstuk is geschreven voor een enkele muzikant. Kyrill Rybakov speelt tegelijk op de klarinet en de piano, een mens heeft tenslotte twee handen. Een duister stuk dat vrij heftig begint, maar geleidelijk de stilte benadert. Van lieflijke melodielijnen is hier geen sprake.
Oestvolskaja is een teruggetrokken levende leerlinge van Sjostakovich die een geheel eigen muzikale taal ontwikkeld heeft, die haar de kwalificatie ‘de vrouw met de hamer’ opgeleverd heeft. Ook zij werkt veel met stilte, maar die is nooit lieflijk. Genadeloze klappen, schrijnende dissonanten, muziek met een bijna niet te harden intensiteit. Reinbert de Leeuw speelde met uitvoeringen en met Cherry Duijns gemaakte documentaires een grote rol in het uit de onbekendheid halen van deze componiste. In vergelijking met de opname die de Leeuw ooit met Vera Beths en Harmen de Boer maakte van haar Trio (1949) gaat het er hier minder heftig aan toe. De Leeuw c.s. doen maar liefst twee minuten langer over het trage eerste deel en twee minuten korter over het snelle laatste – contrasten zijn veel sterker aangezet. De minder navrante benadering van Lubimov, Trostiansky en Rybakov is daarmee niet minder indrukwekkend. Muziek die er diep inhakt (en dat met een hamer…)
Een imposante, interessant samengestelde CD kortom, gespeeld door een stel fenomenale muzikanten, en ook nog eens erg mooi opgenomen, maar dat zijn we gewend van ECM.
Aanvullende informatie:
Speelduur: 79:56
Alexei Lubimov: piano; Alexander Trostiansky: violin; Kirill Rybakov: clarinet
Valentin Silvestrov: Post scriptum (Sonata for violin and piano ) / Misterioso (for clarinet solo (with piano))
Arvo Pärt: Spiegel im Spiegel for clarinet and piano
Galina Ustvolskaya: Trio (for clarinet, violin and piano) / Sonate für Violine und Klavier
ECM New Series 1959 www.ecmrecords.com
Distributie: Challenge www.challenge.nl
