Hij schreef er 48 in de laatste jaren van zijn leven, tussen 1987 en 1992. De titel is steeds een uitgeschreven cijfer, dat staat voor het aantal uitvoerenden. Dubbele titels werden voorkomen door een indexcijfer toe te voegen. Zo is One4 dus het vierde solostuk. De vrijheid die Cage zijn uitvoerders biedt uit zich paradoxaal genoeg in strikte regels die bij het spelen in acht genomen moeten worden. De partijen bestaan uit reeksen van tijdvakken (time-brackets) waarbinnen een speler een beperkt aantal voorgeschreven noten speelt. Hij of zij heeft daarbij een mate van vrijheid in de tijd: een stukje moet bijvoorbeeld beginnen tussen 0 en 30 seconden, en afgelopen zijn tussen 1 en 2 minuten vanaf de start van het stuk. De partijen van de muzikanten schuiven dus losjes over elkaar heen, naar hun eigen voorkeur en inzicht. The Barton Workshop, een vanuit Amsterdam opererend gezelschap onder leiding van de Amerikaanse trombonist en componist James Fulkerson, laat op deze CD drie stukken horen. Eight neemt een uur in beslag, en daarmee het leeuwendeel van het schijfje. Vier houtblazers (fluit, hobo, klarinet en hobo) en vier koperblazers (hoorn, trompet, trombone en tuba) genieten van de vrijheid die de componist hen schenkt, want: ‘Dynamics are free, crecsendi, diminuendi etc. Intonation need not be agreed upon.’ Dat geeft ruimte voor spannende dissonanten: het mag immers best vals klinken, en je kunt het zo spannend maken als je wilt. Het mooie van de karige, extreem verstilde muziek is dat iedere toon een gigantische lading krijgt. The Barton Workshop maakt er iets ontzettend moois van.
Two is voor fluit en piano, maar dat had beter andersom gesteld kunnen worden, want pianist Frank Denyer speelt de hoofdrol. Extra vrijheid wordt hier geboden door de melding dat de uitvoerenden zelf de volgorde van de binnen een time-bracket opgegeven noten mogen bepalen – alleen herhalen is verboden.
One4 is voor solo drummer. Tobias Liebezeit krijgt voor ieder hand tien tijdseenheden, elk voor één enkel geluid. Dat is ofwel extreem kort en gedempt, ofwel een lange zacht zoemende tremolo, waarvan de aanslag niet te horen is. Drummers maken vaak veel lawaai, maar dit is wel het stilste stuk dat ik ooit gehoord heb. Het klinkt negatief als je zegt dat een CD als een nachtkaars uitgaat, maar zelden zal dit effect zo letterlijk en bedoeld vormgegeven zijn als hier. Verbijsterend spannende muziek.
Aanvullende informatie:
The Barton Workshop, o.l.v. James Fulkerson en Frank Denyer
Speelduur: 76:54
Label: Megadisc classics
Distributie: Codaex
