It’s good to be on a well-run ship
“Opgedragen aan de familieleden en vrienden van degenen die hun leven verloren bij het tragische ongeluk met de Koersk onderzeeer”, staat in het tweetalige, Engels en Russisch, boekje bij deze verrassende tegenhanger van de Titanic. Hoezo ironische titel? Een typisch geval van programmamuziek, want de nummers heten allemaal min of meer betrekking te hebben op de twee jaar geleden verongelukte atoomonderzeeer.
Smalts is een band voortgekomen uit de Minny Pops. Twintig jaar geleden brachten ze enkele inmiddels zeer obscure platen met instrumentale muziek uit, en nu zijn ze ineens terug. De activiteiten van de leden in deze lange pauze zijn te herkennen in de muziek. Wim Dekker verzorgt onder de naam Moskwood Media (www.moskwood.nl) prachtige arthouse films op video en dvd uit alle windstreken, met een specialisatie in Rusland en de voormalige Sovjet-Unie. Pieter Mulder specialiseerde zich in het bespelen van etnische muziekinstrumenten, en Rubin Ootes en Zip Boterbloem richtten zich op studiowerk en computertechnologie, zo valt in het persbericht op www.smalts.nl te lezen. De Russische inslag blijkt al uit het onderwerp. Moskwood brengt ook videowerk van The Residents uit, en die invloed is erg duidelijk in de typerende harmonieen, houterige ritmiek en vervormde stemmetjes. Andere herkenbare inspiratiebronnen zijn ambient (Brian Eno) en minimal music, met name Terry Riley, wiens werk Smalts ook gaat uitvoeren. Er wordt gebruik gemaakt van een enorme diversiteit aan elektronische en akoestische instrumenten (fluitjes, vele exotische en virtuoos bespeelde snaarinstrumenten, flamenco gitaar). Zijn de bronnen herkenbaar, volkomen uniek is de combinatie. Soms lijken de muzikanten ieder in een volkomen andere muziekstijl te spelen. Dat dat dan ook nog vanzelfsprekend en ongeforceerd overkomt is wonderbaarlijk. It’s good is dan ook een buitengewoon avontuurlijke, gevarieerde plaat geworden. Gezien het onderwerp ook verrassend lichtvoetig en prettig om naar te luisteren. Aanzienlijk prettiger dan om op de levenloze Koersk te zitten verpieteren dus.
Nu is dat programmatische karakter natuurlijk betrekkelijk. De plaat begint met een haast naïef sereen liedje, een ontmoeting in de Sally Gardens, waarin de ik-figuur het advies krijgt het leven niet te ernstig te nemen. Het slotlied Goodbye in fear is een berustende afscheidsbrief (“Never to meet again, never to part again”). Tussentijds horen we in Soljaris (prachtige film van Tarkovski trouwens) een vrouw, (de geliefde?) een brief lezen in het Russisch, begeleid door het geluid van de typemachine. Postbezorging op een atoomonderzeeer lijkt me een probleem: eenzaam. Verder is de plaat instrumentaal, met een enkele uitzondering als het Nederlandstalige Kogel (volledige tekst: “Kogel, Vernietig”), als muziek bij een denkbeeldige film. Zonder uitleg had ik niet bedacht dat die over de Koersk zou gaan, al doen de holle slagen op hout of metaal wel de buizen wel onderwater-achtig aan, en de Residentsloopjes zijn duidelijk nucleair geladen. Maar als Smetana’s Moldau geen Moldau geheten had… Belangrijker is dat It’s good to be on a well-run ship gewoon hele fijne muziek bevat. Zeker niet benauwd en claustrofobisch zoals ik me zou voelen op zo’n atoombootje in de Barendszee. Smalts klinkt als schip beduidend steviger dan de Koersk. Eerder dan nucleaire straalt er een lading van speelplezier vanaf. Fraai, helder opgenomen, virtuoos maar bescheiden, zonder dikdoenerij. Niet gehinderd door enig commercieel belang bloeien de interessantste initiatieven. Kleinschalig, maar daarom niet zonder impact. Varen met die boot! Stap rustig in.
Over de cd
Label: Blowpipe/Staalplaat
Informatie: www.smalts.nl