De moderne klassieke muziek is ongeveer even oud als de cinema. Voor Frank Scheffer is dat een van de vele redenen om films te maken over ‘moderne’ componisten. Al meer dan twintig muziekdocumentaires heeft hij op zijn naam. Op deze DVD staan er twee, allebei over een kort maar baanbrekend werk uit de eerste helft van de vorige eeuw, de periode waarin de kunstwereld als zelden tevoren in beweging was.

De obsessie van Scheffer met de componisten uit die periode stamt, zo beschrijft hij, uit zijn dertiende levensjaar. Zwaar onder de indruk van Frank Zappa, las hij op de hoes van ‘We’re only in it for the money’ een citaat van de componist Edgar Varèse. Het was de start van een zoektocht die een prachtig filmoeuvre opgeleverd heeft, dat nu middels het mooie DVD medium breed beschikbaar komt.

De films op deze DVD stammen uit 1991 respectievelijk 1994. Ze hebben allebei dezelfde opzet: alvorens het werk, het onderwerp van de film, in zijn geheel te laten zien en te horen, wordt het uitvoerig toegelicht door deskundigen. Te zien zijn sfeerbeelden, historische fragmenten en korte voorproefjes die het betoog illustreren. Dit alles gerangschikt op een manier die precies aansluit bij het onderwerp.

Symphonies of Wind Instruments van Stravinsky was een doorbraak door het opknippen van muzikale fragmenten. Het zijn als het ware verknipte muzikale ideeen die door elkaar gehusseld worden, en zo als de figuren op een schilderij van Picasso en heel nieuwe identiteit krijgen.

Scheffer monteert zijn beelden op een zelfde wijze. Hij rafelt het stuk uit elkaar door de instrumenten apart te presenteren, waarbij de muzikanten zich een voor een voorbereiden op het spel.

In de andere film wordt de structuur van Fünf Stücke für Orchester op.16 van Schönberg strikt gevolgt: vijf genummerde delen, die elk hun eigen sfeer hebben, samengevat in de titel. Hier dwars doorheen wordt ook nog het laatste van de Drei Klavierstücke op. 11 behandeld door pianist Charles Rosen. Er zijn veel expressionistische schilderijen te zien, van Schönberg zelf en van Gustav Klimt.

De films zijn aangenaam en boeiend om naar te kijken, en bieden vooral een gelegenheid om de luisterervaring te verrijken. Scheffer bespeelt daarbij succesvol een breed scala aan registers. De suggestieve en meeslepende vormgeving, de historische context, het enthousiasme van de sprekers en de buitengewoon geïnspireerde en fraai vastgelegde uitvoeringen. De films zijn respectvolle en geïnspireerde metakunstwerken die de onderwerpen waardig zijn, en hopelijk luisteraars stimuleren om zich verder te verdiepen in het werk van deze geweldige componisten.


Aanvullende informatie:
Speelduur: 105 minuten
Beeld: 4:3
Geluid: Dolby digital 2.0
Met: Reinbert de Leeuw, Nederlands Blazers Orkest, Robert Craft (The final Chorale), Michael Gielen, Nederlands Radio Filharmonisch Orkest, Carl Schorski, Charles Rosen, Carl Schorske.
Productie: Allegro Film BV.
Uitgave: Ideale Audience International / reeks: Juxtapositions
Distributie: Codaex