Na de oorlog kreeg de filmindustrie een flinke opdoffer te verwerken. Doordat de televisie zijn intrede deed in de woonkamer, met name. En dus werden indrukwekkende breedbeeld projectiesystemen zoals CinemaScope ingezet om het publiek opnieuw naar de bioscoop te lokken. CinemaScope ging vergezeld van 4-kanaals surroundgeluid: links, center, rechts en mono surround.

Cinerama, geïntroduceerd in 1952, was een gelijkaardig systeem, dat werkte met drie 35mm projectoren die samen een ultragrote beeldweergave mogelijk maakten. Vanop een aparte 35mm filmstrip konden tot zeven geluidskanalen worden weergegeven. Vervolgens kwamen daar nog andere systemen bij – het ene al beter en indrukwekkender dan het andere -, zoals Perspecta, Metroscope, VistaVision, Todd-AO, enzovoort.

Het gebrek aan onderlinge compatibiliteit en de volslagen chaos die daaruit volgde, heeft er toe geleid dat geen van die systemen een lang leven beschoren is.

Quadrofonie

In de jaren '70 van de vorige eeuw kan de surround liefhebber dankzij de introductie van quadrofonie eindelijk ook thuis genieten van surround geluid. Quadrofonie is specifiek bedoeld voor muziekweergave – met filmgeluid heeft het niets te maken -, en is eigenlijk een verzamelnaam voor een heleboel verschillende systemen die allen gebruik maken van vier geluidskanalen.

En net omdat het om zoveel verschillende - onderling nauwelijks of niet compatibele – systemen gaat, is quadrofonie tegen het begin van de jaren '80 dood en begraven. Overigens beperkt quadrofonie zich niet tot de huiskamer. De surround pioniers van Pink Floyd spelen in 1967 hun eerste concert met surround geluid. Het surround systeem wordt aangestuurd door middel van de 'Azimuth Co-ordinator'. Tegenwoordig is dit unieke apparaat te zien in een museum in Londen.

Ray Dolby

Een zekere Ray Dolby start in Engeland een klein bedrijfje, genaamd Dolby Laboratories. Dolby ontwikkelt in eerste instantie het befaamde Dolby A ruisonderdrukking systeem. Hiermee kan de hoeveelheid ruis in opnames met professionele bandrecorders sterk verminderd worden. Later volgt Dolby B ruisonderdrukking voor cassettes. Vervolgens komt Dolby op de proppen met het revolutionaire 'Dolby Stereo' surroundformaat.

Ondanks de misleidende naam – zie ook de inleiding van dit stuk - gaat het wel degelijk om surround geluid. Met vier kanalen, meer bepaald: links front, rechts front, center en mono surround. Hierbij werd de geluidsinformatie voor het centerkanaal en die voor het surroundkanaal geëncodeerd in de linker- en rechter frontkanalen. De scheiding tussen de vier kanalen is dan ook niet optimaal. Daarbij werden de luidsprekers achteraan en/of opzij allen gevoed door één enkel mono geluidskanaal.

De eerste bekende film met een Dolby Stereo soundtrack is 'Star Wars' (1976). Maar de al lang vergeten prent 'Lisztomania' uit 1975 was de allereerste. Al had die slechts een 3-kanaals Dolby Stereo soundtrack. De eerste Dolby Stereo film met vier kanalen is 'A Star is Born', met Barbra Streisand in de hoofdrol. In tegenstelling tot de voorgaande pogingen, ontwikkelt Dolby Stereo zich tot een volwaardige, breed toegepaste standaard. Daarbij is Dolby tot vandaag dé merknaam bij uitstek als het om surroundweergave in de bioscoop gaat. En sinds 1982 is dat ook in de home cinema het geval...

Dolby Surround & Dolby Pro-Logic

Nu het Dolby Stereo verhaal goed op dreef is in de bioscoop, komt ook de opkomende thuisbioscoopmarkt in het vizier van Dolby. Dolby Surround is daar het eerste gevolg van. Op de dragers uit die tijd – videocassettes en laserdiscs – staat een Dolby Stereo soundtrack. Wie de soundtrack op een gewone stereo televisie weergeeft, hoort stereogeluid. Maar als je een Dolby Surround decoder had, dan kon je een mono surroundkanaal extraheren uit de linker- en rechter geluidskanalen. Het centerkanaal - dat wel in de originele Dolby Stereo soundtrack versleuteld zat - kwam hierbij te vervallen. Een situatie met flink wat compromissen, dus. Maar het was een begin.

Vijf jaar later komt Dolby met een verbeterde versie voor de thuismarkt, genaamd Dolby Surround Pro-Logic. Het uitgangspunt is nog steeds dezelfde Dolby Stereo soundtrack van voorheen. Maar voortaan is het wél mogelijk om het centerkanaal weer te geven. Daarbij werden er nog een aantal andere verbeteringen uitgevoerd, die resulteren in een betere scheiding van de verschillende geluidskanalen.

Het achterste (mono) geluidskanaal werd meestal door twee luidsprekers weergegeven, zodat de spreiding – met name van atmosferische effecten zoals regen en wind – er op vooruit ging. Ook de subwoofer doet zijn intrede in de home cinema. Het resultaat is dat een 'full option' luidsprekersysteem vanafdan al zes luidsprekers telt: links, center, rechts, links en rechts surround, plus een subwoofer.