Een wet uit de populaire muziek: begin je album met een pakkend stuk. Goed idee van het Navarra Quartet om de eerste drie strijkkwartetten van de Letse componist Peteris Vasks in omgekeerd chronologische volgorde te plaatsten. Een eerste deel dat je op Pärtiaanse wijze bij de kladden pakt voor een reis door een getormenteerde, door culturele onderdrukking getergde wereld.

Kunst groeit goed tegen verdrukking in. Aan urgentie geen gebrek bij Vasks. Paul Janssen gaf zijn toelichting in het CD-boekje niet voor niets de titel The heartbeat of suffering. Het leed aangericht door de decennia onder Sowjet bewind heeft in het eerste kwartet, uit 1977, herzien in 1997, een ongepolijste vorm. Ongegeneerd wordt de wanhoop verklankt in het woedende chaos en met haaks daarop berustende verstilling, om te eindigen in een verzengend mooie, ijle melodie. Het verwijtende ‘kitsch’ labeltje ligt soms op de loer, maar de emotie is in de gedreven uitvoering van het vanuit Engeland opererende maar grotendeels uit Nederlands muzikanten bestaande Navarra kwartet volkomen geloofwaardig.

Het tweede kwartet stamt uit 1984 en laat de natuurliefhebber in Vasks aan het woord. Summer Tunes, luidt de ondertitel. Het tweede deel is onmiskenbaar geïnspireerd op vogelgezang. De beestjes werken elkaar naar een geweldige climax, die overgaat in een prachtig elegisch slotdeel.

Het derde kwartet uit 1995 is duidelijk het meest rijpe werk. Het temperament heeft hier een veel meer gestileerde vorm en heeft de grootsheid van kwartetten van bijvoorbeeld Ravel of Sjostakovitsj.

De somberheid van Vasks gaat hand in hand met hoop en oor voor de schoonheid van de natuur. Resultaat is rijke muziek met grote emotionele contrasten en momenten van heftige vervoering. Vasks schreef na deze drie nog twee strijkkwartetten. Het is te hopen dat het Navarra kwartet die ook nog eens opneemt, want het speelt deze muziek prachtig.

Aanvullende informatie:
Speelduur: 76:48
Peteris Vasks (1946)
String Quartet no. 3 (1995)
String Quartet no. 2 Summer Tunes (1984)
String Quartet no. 1 (revised version, 1977-1997)
Label: Challenge Classics www.challenge.nl