Er lijken de laatste tijd steeds meer heruitgaves van albums te verschijnen. Die heruitgaves, expanded editions of niet, voegen lang niet altijd iets toe. Bruce Springsteen’s Nebraska ’82: Expanded Edition doet dat nadrukkelijk wel. Luister en huiver.
De Keuze van Kroese is een (semi-)wekelijkse rubriek van Menno Bonnema. Op vrijdag bespreken we een nieuw muziekalbum (lp, cd of bluray audio) getipt door (online) platenzaak Kroese – kroese-online.nl.
Nebraska
Het wereldrecord ‘mij muzikaal bij de kladden grijpen’ staat nog steeds op naam van Bruce Springsteen. Met zijn nummer Atlantic City van het album Nebraska zat ik binnen een seconde in een geheel andere wereld. Springsteen begint op dit nummer gelijk te zingen, waarna zijn gitaar bijspringt. Het nummer is één lange masterclass van storytelling.
Well, they blew up the chicken man in Philly last night
Now they blew up his house too
Down on the boardwalk, they're getting ready for a fight
Gonna see what them racket boys can do
‘Atlantic City’ is voor mij het mooiste nummer dat Springsteen ooit geschreven heeft. Waarover later meer. Maar eerst het album Nebraska. Was ik al in fan van Springsteen toen dit album uitkwam? Mwah, wel al een beetje denk ik. Ik ben ingestapt bij de klassieker The River, het dubbelalbum dat in 1980 verscheen.
Ach, de jaren tachtig, een nieuw muzikaal tijdperk zou gaan aanbreken. Weg met die langdradige, perfect opgenomen muziek uit de jaren zeventig (Eagles, Yess, ja ook Pink Floyd!). Terug naar de basis met punk, de muzikale stroming voor iedereen, dat wil zeggen: iedereen die dacht maar een beetje een muziekinstrument te kunnen spelen mocht ‘meedoen’. Die punk ging al vrij snel meer naar new wave. Die muziek bleek (ook) naadloos aan te sluiten bij de tijdgeest van toen: economische crisis, hoge werkeloosheid. De teksten van de songs waren niet bepaald vrolijk. Is het woord doemdenken toen uitgevonden? Anyway, Bruce Springsteen bleef gewoon zijn eigen pad volgen. Maar met het album The River volgde wel zijn grote doorbraak. Wellicht ook omdat zijn teksten naadloos aansloten bij die tijdgeest. Nou waren zijn teksten altijd al ‘sociaal bewogen’ en veelal gericht op wat er zich bij de arbeidersklasse afspeelde en juist verder: bij de outlaws, de buitenbeentjes, de verschoppelingen. Maar met The River was het in één keer bingo. Hoewel het album veel geweldige songs bevat, is de titelsong ‘The River’ ontegenzeggelijk het ankerpunt. En tekstueel van het hoogste niveau:
Then I got Mary pregnant,
and man, that was all she wrote
And for my nineteenth birthday I got
a union card and a wedding coat
Ook ik vond The River prachtig, heb het grijsgedraaid. Maar het was wel allemaal uh…erg veel. Bijna manisch. Maar goed, mijnheer Springsteen verkocht maar liefst tien miljoen exemplaren van zijn vijfde album en vestigde daarmee definitief zijn naam als rock star. Daarmee lag ook de lat hoog voor het volgende album en nam de druk toe. Zijn platenmaatschappij wilde maar wat graag het succes van The River herhalen, evenaren of zelfs vergroten. Maar Springsteen was doodmoe teruggekeerd van een wereldtournee, die zeer succesvol was geweest, dat wel. Succes maakt je niet per se gelukkig(er), zo ondervond Springsteen aan den lijve.
In plaats van de studio in te duiken met zijn veelkoppige E Street Band, trok Bruce zich terug op een afgelegen plek. Om er tot rust te komen. Om terug te blikken. Om het geboekte succes voorbij te laten razen. Ik kan hier nog een heel lang verhaal over gehouden, maar het komt allemaal perfect naar voren en voorbij in de film Springsteen: Deliver me from Nowhere. Als je die gezien hebt, begrijp je de move die Springsteen maakte na The River. Terug naar af, terug naar de roots. En een rootsalbum is Nebraska absoluut te noemen.
Voor mij is het eigenlijk het eerste pure Americana album dat ik heb leren kennen. Dat verscheen dus in 1982. Pfff, ik heb geen idee meer van wat ik toen allemaal uitspookte. Veel naar muziek luisteren, dat weet ik nog wel. Veel daarvan was die typische new wave muziek: The Cure, Joy Division of ‘ons eigen’ Clan of Xymox. Doom music. Daar kwam toen plotseling Nebraska van Springsteen tussendoor. Wouw, dacht ik, zo ‘kaal’ kan muziek dus ook klinken, bijna unplugged avant-la-lettre, maar gelukkig bestond die term toen nog niet…
Op de hoes van het album pronkte niet de gevierde held, maar was een desolaat landschap afgebeeld, volgens velen een ‘naargeestige foto’. Het zou mijn niet verbazen dat fotograaf Stefan Vanfleteren hierdoor geïnspireerd is geraakt. Maar het zou net zo goed kunnen zijn dat Springsteen door onze eigen Anton Corbijn is geraakt.
De eerste reacties op het nieuwe album waren in het begin niet al te positief, op zijn zachtst gezegd. Wat was dit nou? Niks geen opwindende rock’n’roll meer, maar slechts een verzameling van tien ‘kale’ liedjes, bijna demo’s, waarop je alleen Bruce met een gitaar en een mondharmonica hoorde. Ik vond het geweldig. Zo kon muziek dus ook klinken. Ingetogen, rouw en kaal. Niks geen toeters en bellen, dus ook geen E Street Band. Dan moet je wel lef hebben. En vooral: het heft in eigen hand willen houden. Dat kan dus.
Voor mij was Nebraska de muzikale poort naar het verleden en de verbinding naar de toekomst, zo bleek later. Op deze manier ontdekte ik de muziek van de ‘oppergod’ Bob Dylan, maar ook van die ander ‘goden’: Robert Johnson en Woody Guthrie. En andersom: ik kan me bijna niet voorstellen dat mijn grote muzikale held (van toen) Ryan Adams niet in de mosterdpot van Springsteen heeft gezeten. Adams heeft nota bene in 2023 Nebraska integraal gecoverd. Weliswaar niet zo indrukwekkend zoals bij '1989' van Taylor Swift, maar toch buitengewoon fraai. Luister vooral naar zijn maniakale versie van ‘Atlantic City'.
Nebraska. Het openings- en titelnummer is al fenomenaal. Je krijgt het gevoel alsof je mag instappen bij de Cadillac van Springsteen en op de bijrijdersstoel samen met hem door het desolate Nebraska mag meerijden, zonder afleidingsmanoeuvres. What you hear is what you get. En wat je gelijk ook voor je ziet.
Door de sobere muzikale begeleiding komen de teksten nog veel beter door. Wat een schrijver is dit. Als Dylan de Nobelprijs kon winnen, waarom deze man dan niet? Dan Atlantic City. Nou ja, dat heb ik al verklapt. Mooier wordt het niet. De tekst is een film op zich. Het refrein:
Well, now everything dies, baby, that's a fact
Maybe everything that dies someday comes back
Put your makeup on, fix your hair up pretty
And meet me tonight in Atlantic City
Springsteen voelde zich helemaal leeg na het succes van The River en alle concerten erna. Het refrein zou een mooie metafoor kunnen zijn van zijn gevoelstoestand toen. Kan iemand hier niet een mooie Nederlandse versie van maken? Ik geef alvast een voorzetje: ‘Ontmoet me een nacht in Almere-Stad’…
De rest van het album bestaat uit allemaal miniatuur meesterwerken (State Trooper, anyone?).
Nebraska, 43 jaar later (Bruce was trouwens 32 jaar in 1982). Nu is er dan een speciale box uit. Twee zelfs. Je kunt kiezen uit de 5-lp-box met een blu ray schijf en 4-cd box met diezelfde blu ray schijf. Ik heb de cd-versie. Daarop: op cd 1 de ‘Nebraska Outtakes’, op cd 2 de ‘Electric Nebraska takes’, op cd 3 ‘Nebraska live’, op cd 4 ‘Nebraska remaster 2025’ en ten slotte op de blu-rayschijf het live concert dat ook op cd 3 staat, maar nu dus met beeld, opgenomen in het Count Basie Theatre in Red Bank NJ.
De boss heeft jarenlang volgehouden dat er geen elektrische versie van Nebraska bestond en zie hier: op de tweede cd staat de eerste versie van Nebraska met de E Street band. En je hoort gelijk waarom Springsteen voor de andere, kale versie koos. Die was en is veel krachtiger. De ‘elektrische’ versie van Atlantic City? Ach, die is best wel tof, maar haalt het bij lange na niet bij de kale versie. Dat geld ook voor de rest. Dus daar zit niet de meerwaarde van deze box. Die zit hem in de fraaie outtakes.
Na Nebraska verscheen Born in the USA. Van The River naar Nebraska naar Born in the USA, het is bijna niet te filmen welke stappen Springsteen hier in zijn carrière zet. Maar kennelijk was dat nodig. Van uitgelaten naar introvert naar uitbundig. Persoonlijk vond ik Born in The USA…vreselijk. Maar de beste man verkocht er wel 20 miljoen exemplaren van, dus who am I?
Bij de outtakes bij de nieuwe box krijg je nu een Nebraska-versie van ‘Born in the USA’ te horen. Dat klinkt-ie plotseling veel minder als een vereringslied voor een land. Maar goed, dat bleek al gelijk uit de tekst, die lang niet door iedereen werd opgepikt (Trump gebruikte het zelfs voor zijn MAGA-campagne…).
Cd 3 en de blu-rayschijf bevatten dus de live-registratie van Nebraska. Met beeld zie je dan Bruce Springsteen anno nu. Het is een zwart-wit opname, natuurlijk. De man zit moederziel alleen op een kruk op het podium. Bruce is inmiddels 75 jaar. De wilde haardos is verdwenen, daarvoor in de plaats strak achterovergekamd haar. Ik schat dat zijn gezicht door plastische chirurgie redelijk strakgetrokken is. Eigenlijk te strak voor deze ‘rouwe muziek’, maar goed, wellicht had ik te veel een Johnny Cash gedurende zijn American Recordings in gedachte. Het doet verder niks af aan de kracht van de muziek, die hier vooral met hart en ziel wordt gebracht. Het Engelse muziekblad Uncut gaf deze heruitgave een tien. Ik kan en wil hier helemaal niks van afdingen dit keer!
Muziek: 10,0
Klank cd: 9,0
Label: Colombia
Te bestellen bij Kroese-Online
