De producten van Audio Physic zijn sinds jaar en dag te vinden bij The Hifi Studio aan de Korevaarstraat in Leiden, het is daarom niet zo gek dat GVR Audio Import en Manfred Diestertich van Audio Physic juist deze locatie uitkozen om de laatste ontwikkeling in de Cardeas luidsprekers aan het publiek voor te stellen. Gedurende twee drukbezochte dagen kon het publiek en mocht ondergetekende kennis maken met een topklasse luidspreker, waarin een nieuw conusmateriaal de meeste aandacht heeft gekregen.
RECOTec en Manfred
Manfred Diestertich is sinds 26 jaar de hoofdontwerper van Audio Physic luidsprekers, het Duitse merk dat modellen biedt in een Reference lijn en in een Classic lijn. Van een bescheiden monitor tot aan het Cardeas topmodel. In een evolutie van jaren is de Cardeas steeds verder verbeterd, upgrade van drivers, upgrade van de surrounds waarin een conus van een luidspreker is opgehangen en nu na de zomer van 2025, de introductie van een nieuw conusmateriaal voor tweeter, midrange en midwoofer. Waarmee de Cardeas eigenlijk een nieuw model is geworden al is het principe hetzelfde, net als het uiterlijk.
Laten we eerst Manfred aan het woord laten, aangezien hij gepassioneerd vertelt over het nieuwe conusmateriaal: “Waren de conussen van alle drivers in een Cardeas altijd al uit hetzelfde materiaal gemaakt, aluminium voor deze weergever, dat principe is eigenlijk niet anders geworden. Wel is het materiaal van de conus nieuw. Audio Physic koopt net als heel veel andere luidsprekerfabrikanten elke conus in bij het Duitse bedrijf Dr. Kurt Müller. Het was deze onderneming die bij ons aanklopte met een nieuw ontwikkelde conus onder de naam RECOTec. Een op de rol gemaakt materiaal dat dunner en lichter is dan aluminium. Het bestaat uit een mix van carbon fibers, die niet geweven zijn maar in een chaotisch patroon worden toegevoegd aan polypropyleen en daarmee in een matrix wordt geperst. Het is een volkomen karakterloos materiaal dat verschillende eigenschappen combineert."
"Het brengt het positieve van keramische drivers, zonder de pieken en dalen van keramiek, het gedraagt zich als een papieren conus, rijk van klank en met een hoge resolutie. Tegelijk is het licht, sterk, laat zich niet vervormen en is heel consistent qua samenstelling. Heeft daardoor minder last van compressie, is smooth in het gehoor, al is dat niet meetbaar, wel hoorbaar. RECOTec vervangt aluminium in de tweeter, de midrange en de midwoofers van een Cardeas, aluminium blijft alleen in gebruik voor de (sub)woofers aan de zijkant van een Cardeas."
"Door voor elke driver hetzelfde conusmateriaal toe te passen, verkrijg je een consistente weergave. Daarmee is het mogelijk om lang te kunnen luisteren, want ons brein ervaart geen separatie tussen drivers. RECOTec zorgt bovendien voor lage vervorming en goede imaging.”
Manfred vervolgt met oud en nieuw
“De nieuwe Cardeas is in juni van dit jaar geïntroduceerd op de High End Show in München en levering komt langzaam op gang. Veel is hetzelfde gebleven in de Cardeas omdat we daarmee uitstekende resultaten bereiken. Zo zijn de midrange drivers nog altijd zonder spider, spiders veroorzaken compressie en detailverlies. Werken de woofers aan de zijkanten nog altijd tot ongeveer 100 Hertz en geven hun energie af via een reflexpoort aan de onderzijde van de Cardeas en via de lucht tussen de romp van de Cardeas en de glazen panelen waarmee de luidspreker is afgewerkt. Deze panelen zijn geprint met een motief, kun je eigenlijk niet beschadigen, mocht dat toch het geval zijn dan kun je ze vervangen. Het motief van de print ligt bij ons digitaal opgeslagen, dus kan dat altijd gereproduceerd worden.”
“Wie aan de achterzijde kijkt van een Cardeas ontdekt daar schakelaars voor het kunnen veranderen van de Q-factor van de woofers. Een hoge Q-factor geeft een rijke, volle basweergave, hoe lager de Q-factor, des te strakker en meer gecontroleerd worden de lage tonen. Het kunnen aanpassen is fijn voor buizenversterkers met een lage dempingsfactor, voor klasse D versterkers met juist een heel hoge dempingsfactor, voor het enigszins kunnen inpassen in de akoestiek van een ruimte of voor plaatsing dichter bij een muur. De Q-factor is in drie standen instelbaar. Audio Physic maakt gebruik van een tweede wikkeling van koperdraad op de spreekspoel om de Q-factor aan te passen, waarbij de opgewekte Eddy Current wordt gebruikt om de woofer los te laten of juist af te remmen. De instelling heeft een minimale invloed op de impedantie van de weergever en vormt daarmee geen belemmering voor de toegepaste versterker.”
Mijn inbreng
Tot zover het verhaal van Manfred Diestertich over de Cardeas, maar daar stopt het niet mee. Elke Cardeas maakt gebruik van een asymmetrische, multi-sandwich behuizing, bestaande uit multiplex, een honingraatstructuur en glazen panelen aan de buizenzijde. De opbouw heeft een hoge mate van stijfheid, voorkomt resonanties en maakt het gebruik van dempingmateriaal aan de binnenzijde overbodig. Koper foam materiaal bestaande uit 95 procent lucht wordt als demping toegepast op condensatoren in het wisselfilter. Uit siliconencarbide gevormde plaat, met een open structuur met daarin 85 procent lucht wordt toegepast voor braces om de kastconstructie te verstevigen. Audio Physic luidsprekers wijken in die zin behoorlijk af van meer conventionele merken en bereiken daarmee een unieke status binnen de high-end luidsprekerindustrie.
Enige technische details zijn wel op zijn plaats, om u een idee te geven van afmetingen en bezetting met drivers. Een Cardeas is 128 cm hoog, 25 cm breed en 43 cm diep. Daarmee is het een slanke weergever die zijn interne volume haalt uit de diepte. Optisch altijd aantrekkelijk in een woonomgeving. De impedantie van 4 Ohm is voor huidige versterkertechniek nimmer een probleem. Zeker niet bij een rendement van 90 decibel. De tweeterconus heeft een doorsnede van 39 mm, de midrange 150 mm. Boven een onder tweeter/midrange zitten twee 180 mm woofers en aan de zijkanten van een Cardeas twee 280 mm (sub)woofers.
Het is daarmee een echte vierweg. Oh ja, laat de Cardeas vooral bezorgen door uw dealer want hij weegt 63 kilo per stuk. Wie graag nog veel meer wil lezen over de Cardeas kan ik verwijzen naar de zeer informatieve website van Audio Physic, waarop dieper wordt ingegaan op elk aspect dat Audio Physic bijzonder maakt.
Aftrappen met muziek
In de akoestisch geprepareerde luisterruimte van The Hifi Studio passen deze middag 12 personen, waarbij niet iedereen op de hotspot kan zitten. Het zal blijken dat dat helemaal geen probleem is met een spelende Cardeas. Waar ik zit, linksachter, is nog steeds een volledig stereobeeld op te bouwen. The Hifi Studio heeft voor deze gelegenheid versterking van Chord Electronics neergezet, een Grimm Audio MU2 als bron en laat een mix van Chord Company en AudioQuest kabels het signaal vervoeren.
GVR Audio Import voorziet goede combinaties van Audio Physic luidsprekers met het eveneens door hen gevoerde elektronica merk Leema Acoustics, Van den Hul bekabeling en daarbij voor de vinylliefhebber Acoustic Solid draaitafels. Vincent van Nimwegen, eigenaar van The Hifi Studio heeft een aangename en gevarieerde mix van muziek samengesteld om na de toelichting van Manfred Diestertich aan de toehoorders te presenteren. In twee andere ruimtes staan ook Audio Physic modellen opgesteld, maar helaas ontbreekt de tijd om ook die uitgebreid te kunnen beluisteren. Iets voor u lezers om zelf te gaan ontdekken in Leiden of bij uw plaatselijke Audio Physic dealer.
Elke luistersessie begint ergens mee, voor mij is dat Till Brönner die op de track ‘A thousand kisses deep’ zijn trompet door de ruimte laat zweven. Een track afkomstig van zijn album ‘Nightfall’. Een prima begin want zijn trompet heeft een prachtige, natuurlijke klank – en een geplukte bas bespeeld door Dieter Ilg vormt een heerlijk fundament. Opvallend dat zelfs waar ik zit de hoogte afbeelding klopt, de bas duidelijk lager dan de op menselijke hoogte neergezette trompet. Fijn dat als eerste gekozen is voor akoestische instrumenten en niet voor elektro-nisch gevormde klanken. Gelijk na Brönner zingt Steve Strauss over ‘Youngstown’ op zijn album ‘Just like love’. Zijn diepe stem staat verstaanbaarheid totaal niet in de weg op de Cardeas, integendeel, elk gezongen woord is goed te volgen. Als detail komen de metalen snaren van een gitaar duidelijk naar voren. Een bas vormt samen met prominent aanwezig slagwerk het fundament onder de zang van Strauss. Het stereobeeld is uitgespreid en hangt zelfs voor mij niet naar één kant. De weergave is mooi in balans ondanks de zware stem en de diepe bas.
Lage tonen
‘Sixteen tons’ van Geoff Castelluci’s gelijknamige album laat horen wat een Cardeas met lage tonen voor elkaar weet te krijgen. Muziek die zwaar en drukkend is. Heftig, met als contrast het knippen van vingers dat als eigen entiteit los in de ruimte hangt. Een achtergrondkoor vult de overgebleven ruimte in. Met twaalf aanwezigen heeft de Cardeas geen enkele moeite om de ruimte vol te spelen, op een heel goed gekozen volumeniveau.
Geen pijn in de oren na afloop van de track. Waarbij ik het gevoel overhoud dat je een Cardeas probleemloos veel en veel meer gas kunt laten geven als dat gewenst is. Het gespeelde staat helemaal los van de fysieke weergevers en vormt een breed stereobeeld dat zijwanden doet verdwijnen.
Fink kan live zijn gang gaan. ‘Perfect darkness’ op ‘Wheels turn beneath my feet’ is een opname uit 2012. Met livemuziek is er vaak een probleem, of het is hard en onzuiver, of het live gevoel komt niet over. Fink zorgt wel degelijk voor een live ervaring via een Cardeas, doet dat bovendien zuiver. Slagwerk is bijvoorbeeld heel erg snel, haalt de snelheid van een PA-systeem met hoorns. Is dynamisch, weer bedenk ik dat de Cardeas moeiteloos elk volumeniveau volgt. Er is attack, fundament, veel detail in het aanslaan van bekkens. Fink zelf staat naar voren, achter hem een diep grommende bas. Drums de gehele track levensecht en heftig. Een impactvolle gitaar komt naar voren in de muziek. Alles speelt met veel gemak en afwezige vervorming. Als Fink met zijn mond dicht op zijn microfoon nadert gaat het totaalbeeld wijd open.
De O-Zone Percussion Group trommelt er flink op los. Indrukwekkend, snel en dynamisch. Voor mij een leuke test, maar muzikaal doet het mij niets. Veel liever luister ik naar The Philadelphia Orchestra dat ‘Variations on a rococo theme for cello’s’ speelt onder dirigent Eugene Ormandy. Klassiek en groot orkest met indrukwekkende weergave van cello en contrabas. Of is het toch een viool die de show weet te stelen door steeds zachter als het ware weg te lopen uit het orkest? Wederom breed in de ruimte gezet en zuiver weergegeven. Audio Physic kruipt met de Cardeas steeds dieper onder de huid en weet meer en meer te overtuigen.
Filmisch
Na een Diana Krall periode is het Melanie de Biasio die het stokje lijkt te hebben overgenomen. ‘With all my love’ brengt ze heel lang aangehouden pianonoten, sfeer scheppend voor haar heldere stem. Stem en piano duidelijk van elkaar gescheiden houdend. Stem hoger geplaatst, piano meer naar onder in het stereobeeld. Af en toe een duidelijke slis, die niets te maken heeft met scherpte in een Cardeas tweeter, omdat daarin scherpte totaal ontbreekt. Slagwerk vindt een plaatsje ver achter De Biasio. Lage tonen zetten zwaar in en laten de ruimte dreunen, op het angstwekkende af. Deze Cardeas zal het met films ook heel goed doen bedenk ik ondertussen. In de duisternis van het laag zit telkens onderscheid in toonhoogte en intensiteit, wat zorgt dat het geen eenheidsworst dreigt te worden. Het zorgt voor een enorme stage, los gemaakt van baffles. Slagwerk is indrukwekkend helder boven de duistere klanken, detailrijk en onderscheidend.
Voor Michael Kiwanuka met ‘Piano joint (this kind of love)’ geldt een gelijk commentaar als op andere zangers. Jazzy, imposant en opnieuw goed gekozen materiaal om duidelijk te maken waartoe een goede luidspreker als een Audio Physic Cardeas in samenwerking met elektronica tegenwoordig in staat is. Tot slot van de luistersessie French 79 met ‘Golden times’. French 79 bestaat uit veel elektronica en heftig vervormde stemmen. Not my cup of tea. Maar French 79 geeft wel de veelzijdigheid van de speaker aan. Een setup als hamerende disco weergevers, bij tijd en wijle de lucht doorsnijdend. Muziek wordt opgebouwd in laagjes, maar wel laagjes met weinig tussenruimte. Edoch, let even op de hoogteafbeelding van de Cardeas want die is uitmuntend met ‘Golden times’.
Eigen citaat
Aan het einde gekomen van muziekluisteren doen mannen wat mannen doen. Naar de luidspreker lopen en erachter gaan kijken. Nee, de muzikanten zijn daar niet te vinden! Wonderlijk eigenlijk want zeker met de live opnames kreeg ik het idee voor een podium te staan. Of in een zaal te zitten met de klassieke opname. Een Audio Physic Cardeas laat een zeer positieve indruk achter. Tegelijk realiseer ik mij terdege dat op mijn stoel links achterin de ware aard waarschijnlijk nog niet geheel naar buiten is gekomen. Des te groter mijn bewondering voor het team van Manfred Diestertich en hun werk. De Cardeas is een weergever die heel hoog scoort als het gaat om tonale zuiverheid, weinig kleuring kent, dynamisch en groot weet weer te geven. Een stereobeeld weet op te bouwen waaraan een puntje te zuigen is. Ik ken de ruimte van The Hifi Studio een beetje, mocht daar eerder de oudere versie van een Cardeas beluisteren en was ook toen al onder de indruk van hetgeen werd geboden.
Destijds schreef ik: “Op basis van uren luisteren bij The Hifi Studio durf ik de nek wel uit te steken en de Audio Physic Cardeas luidsprekers een diploma met een hoge cijferlijst te geven. Een weergever die zachtheid weet te combineren met kracht, waarin emotie weerklinkt en de muziek voorrang krijgt. De tweeter zal zich nooit overdreven gedragen, is eerder bescheiden afgesteld. De middentoon unit met zijn bijzondere ophanging zorgt voor snelheid, natuurlijk gedrag en een ongekleurde klank, bij stemmen en bij instrumenten. De laagweergave ziet kans strak en imposant de lage tonen de ruimte in te jagen. Het afstellen van een 4-weg systeem is geen sinecure en vergt veel van de ontwerpers. Daarbij past Audio Physic als geen ander technieken toe zoals ontkoppeling van alle delen van de weergever. Het eindresultaat is een groot spelend systeem, voor een middelgrote tot grote ruimte om te kunnen ademen.”
Welnu, met het nieuwe conusmateriaal, de vernieuwde surrounds rond de conus en het verder finetunen van de verbeterde Cardeas geef ik een nog hoger cijfer op het rapport. Deze kennismaking met het werk van Manfred en zijn team toont aan dat zelfs vandaag de dag nog altijd verbeteringen aan luidsprekers mogelijk zijn. Dat nieuw basismateriaal veel meer brengt dan alleen een verandering op papier. Waarbij ik het toch bijzonder blijf vinden dat de verandering van conusmateriaal niet meetbaar en wel hoorbaar is. Onze oren zijn wonderinstrumenten. Gelukkig zijn luidsprekers om naar te luisteren, niet om meetbare specificaties aan papier toe te vertrouwen. Met een Audio Physic Cardeas is dat luisteren niet alleen een plezier, het mag ook heel, heel lang duren.
