Het omgekeerde gezegde "als de berg niet naar Mozes komt, komt Mozes naar de berg" is in ruime mate van toepassing op de Audio Physic Cardeas luidsprekers. Hoe graag we het ook willen, het inhuren van een hoogwerker om een paar luidsprekers van 63 kilo per stuk op 3-hoog af te leveren voor een paar weken gaat zelfs HIFI.NL te ver. Daarom is er koers gezet naar The Hifi Studio in Leiden, waar eigenaar Vincent van Nimwegen met liefde zijn luisterruimte afstond voor een langdurige luistersessie met de Cardeas.
Bij aankomst is alles tot in de puntjes verzorgd er staat de set al te spelen. Getuned op de ruimte, gekoppeld aan hoogwaardige apparatuur. Met een elektronisch aantekenboek in de hand streamde ik de eerste muziek, om te kunnen acclimatiseren en te wennen aan de voor mij zo goed als onbekende ruimte. Als kers op de taart kwamen directeur/eigenaar en de sales manager Europa van Audio Physic langs, samen met de Nederlandse vertegenwoordiger, om toe te lichten wat deze luidspreker bijzonder maakt.
Audio Physic Cardeas van buiten naar binnen
Het technisch beschrijven van de Cardeas heeft de nodige hoofdbrekens bezorgd. Waar 9 van de 10 luidsprekers bestaan uit MFD, fineer of lak, units en demping, heeft hoofd ontwerper Manfred Diestertich met zijn onderzoekende geest een overvloed aan creatieve oplossingen verwerkt in de Cardeas. Als ware het een kennismaking tussen mensen is de eerste indruk gebaseerd op uiterlijk, waarna het innerlijk te ontdekken valt.
Die weg volgend staar ik naar een forse luidspreker met een hoogte van 128cm en een breedte van 25cm, terwijl de diepte 43cm is. Het gezonde gewicht is 63 kilo per speaker, zonder de verpakking. Het gewicht heeft alles te maken met de glaspanelen, bevestigd met elastomeermateriaal aan de zijwanden van de MDF romp.
De dempende werking van MDF, elastomeer en glas is vele malen groter dan van alleen MDF, een technisch voordeel. Esthetisch is het fraai en als een glasplaat zou beschadigen, dan is die eenvoudig te vervangen. Veel eenvoudiger dan een kast opnieuw laten fineren of spuiten. Lapje over het glas en de Cardeas is weer netjes.
De baffle laat zien dat de units asymmetrisch zijn geplaatst, normaliter wordt de Cardeas met de units aan de binnenzijde neergezet, niets belet de gebruikers om te experimenteren met plaatsing waarbij de units aan de buitenkanten staan. Alle materialen om een Cardeas te bouwen worden lokaal geleverd door bedrijven in of op korte afstand van de fabriek in de Duitse stad Brilon.
De Cardeas staat op van de kast ontkoppelde metalen steunen die naar weerszijden uitsteken. Spikes zijn vervangen door in hoogte verstelbare dempers waarin twee magneten elkaar afstoten, zodat de Cardeas “zweeft”. Een veelal betere oplossing dan koppelen met spikes, zo blijkt uit het succes van Gaia voeten en Townshend podiums. In de Cardeas zit dat al in de prijs inbegrepen.
Die obsessie tot ontkoppelen gaat voor Manfred en zijn team nog veel en veel verder. Steek een banaanstekker in de WBT PlasmaProtect terminals aan de achterzijde en je voelt dat elke terminal apart is ontkoppeld. Dat gaat door aan de binnenzijde, de plaats waarin de terminals zitten wordt extra gedempt met een honingraatstructuur materiaal. Het ontkoppelen van de scheidingsfilters en de units is voor Audio Physic normaal. Zo heeft de tweeter een eigen paneel met behuizing, vrij opgehangen ten opzichte van de andere units op de baffle. Units worden vastgezet met schroeven in een soort van Neopreen pluggen.
In onderzijde van de kast zijn onzichtbaar vanaf de buitenzijde twee woofers in een eigen behuizing geplaatst, die rug aan rug werken met een basreflex. Door het push-push principe heffen mechanische resonanties zichzelf op, immers de bewegingen zijn tegengesteld. Samen naar buiten, samen naar binnen. Elke unit, behalve de tweeter heeft een dubbele korf. Aluminium voor de stevigheid, daar tegenaan een kunststof korf waaraan de conus in zijn rubber hangt. Met oog voor detail en op het gehoor gekozen, zijn op de units WBT PlasmaProtect aansluitingen gemaakt die … met neopreen ontkoppeld zijn van de korf.
Cardeas drivers
De units van de Cardeas hebben allemaal een geanodiseerde, geëloxeerde en resonantievrije aluminium conus, zelfs de tweeter heeft een conus van hetzelfde materiaal, al blijft die verborgen onder een dome stofkapje. Het vasthouden aan één soort materiaal zorgt voor een consistente weergave zonder klankovergangen tussen de units.
Op de baffle zijn vier units te vinden: een tweeter, een middentoon unit en twee kleine woofers. In de kast zitten nog eens twee 28cm woofers met een vlak membraan, werkend als subwoofer. Audio Physic gaat op zijn website in op de diverse vindingen voor de units, het meest speciaal is het ontbreken van een spider, de interne ophanging van de conus.
Wat iedere fabrikant weet, is dat een spider werkt als een rem. Een spider haalt net als een surround snelheid weg. Audio Physic heeft kans gezien de spider weg te laten door toepassing van een dubbele surround voor de twee interne woofers en de woofers op de baffle. Eén om de conus te kunnen laten bewegen, één om de conus op zijn plaats te houden. De tweeter en de midrange gebruiken gewoon één, vlakke, strakgetrokken surround.
Audio Physic maakt er geen geheim van dat de drivers worden vervaardigd bij Wavecor. Door een innige samenwerking worden ideeën van Diestertich omgezet in productiemodellen, gebaseerd op door Audio Physic specificaties. Wie in het inwendige kan kijken zal Clarity Caps condensatoren vinden, luchtspoelen uit vlakdraad en een vreemd soort ruw koperstrip om onderdelen hardwired te verbinden. Zal tevens zien dat verstevigen vaak bestaan uit 3mm dun multiplex met daartussen een honingraatstructuur.
De gebruikte demping in de kast en de poort van de basreflex is wel heel speciaal. Het is een keramisch materiaal met een voor 85 procent open structuur. Lucht passeert door kleine gaatjes dwars door het materiaal. Normaliter vindt het toepassing in productie van metalen, om het gesmolten metaal vrij te houden van metaalslakken. Manfred Diestertich zag het, zag de mogelijkheden en ging ermee aan de slag. Het materiaal is goedkoop, maar zo hard als diamant, waardoor de bewerking en het op maat snijden erg kostbaar is. Door de poreuze kanalen treedt geen luchtruis op zoals bij een basreflexpoort veelal het geval is. Bovendien werkt het als demping in de kast, zonder snelheid weg te halen of het rendement te verlagen. Wat niet te vermijden negatieve eigenschappen zijn van wol, BAF of schuimstof. Er is bovendien veel minder fysieke demping nodig.
Wellicht nuttig om te vermelden dat de Cardeas een rendement heeft van 89dB, gekoppeld aan een lage impedantie van 4 Ohm. 4 Ohm is niet zo verwonderlijk in een 4-weg systeem met 2x2 woofers per kant. Dus een krachtige versterker kan geen kwaad. 40 Watt als ondergrens tot 350 Watt maximaal zegt de brochure.
Wie een Audio Physic bestelt, zal vaak rekening moeten houden met een levertijd. Elk model wordt gebouwd na ontvangst van een order. Omdat het een puur Duits product is, bestaande uit lokaal verkrijgbare onderdelen, is de levertijd over het algemeen kort. De eerste koper van de luidspreker heeft recht op een garantietermijn van 5 jaar, door registratie te verlengen tot maar liefst 10 jaar. De prijs is in wit of zwart glas, of in walnoot 18.275 euro per stuk. Andere houtsoorten, andere kleuren glas en hoogglans geven een meerprijs van 720 euro per stuk.
Aansturing
The Hifi Studio heeft gekozen voor een systeem dat al eerder voor een andere auteur is ingezet. Het hart wordt gevormd door een Accuphase E800 geïntegreerde klasse A versterker, een krachtige bron voor de grote luidsprekers. Verbonden aan de Cardeas met AudioQuest William Tell Zero luidsprekerkabels, netjes gelift van de vloer met geveerde onderzetters. Muziek is rechtstreeks te streamen vanaf een Aurender N20 interne opslag, of zoals ik later ging gebruiken Qobuz via de Aurender. De USB uitgang van de N20 gebruikt een Innuos Phoenix USB Reclocker, vandaaruit naar een Chord Hugo M Scaler en een Hugo TT 2 DAC. De N20 is naar het interne LAN gekoppeld met een Innuos Phoenix Net Switch.
Waar externe voedingen mogelijk zijn zet Vincent SBoosters en een Farad LPS neer. De netspanning wordt deels betrokken uit de WCD achter de set en deels uit een AudioQuest Niagara 3000 netfilter. Het gaat te ver om kabeltje voor kabeltje te noemen, het is achter het systeem een overwogen mix van Chord Cable, Isotek en AudioQuest, voor stroom, analoge en digitale interlinks. Met een draaiende opstelling, door en door warm, kun je gelijk aan de slag als recensent.
Gevonden op de Aurender N20
Er is weinig fraaiere muziek voor mij te bedenken dan de stem van een vrouw, om te wennen aan een ruimte en aan een systeem. Zelfs al ben ik niet geheel onbekend met de luisterruimte van The Hifi Studio. Ik weet inmiddels wel hoe stil het in de ruimte kan zijn, te danken aan 3-dubbel glas en dubbele wanden, zodat het alleen de luidspreker is die enig geluid voortbrengt. In dit geval beluister ik de stem van Diana van der Bent en de gitaar van Paul den Bakker. Een high-res opname van TRPTK in Flac 352,8kHz/24bit, een resolutie die voor mij over de top gaat, maar als het beschikbaar is gebruiken we het.
Ik speel als eerste van “Tout finit par des chansons” de track “Saint-Germain-des-Prés” die al een aardig inzicht geeft van wat mij te wachten staat. “Mon enface” als tweede track geeft aanleiding voor de eerste aantekeningen. Diana’s stem staat mooi op tweeterhoogte. Paul’s gitaar is daaronder gezet en staat verder naar achteren. De zang is virtueel herschapen naar studio niveau, zonder dat de stem op enige manier te herleiden is naar de weergevers. Krachtig en helder, heel natuurlijk en soepel weerklinken de Franse chansons. Het is haast beangstigend stil in de ruimte als de muziek stopt, je verlangt bijna naar wat geluid om je heen. Juist omdat de weergave heel dicht bij een live uitvoering komt en je verwacht publiek dat geluid zou moeten maken. Zelfs de hoge resolutie van 352,8kHz/24bit kan niet alleen de reden zijn van de behaalde weergavekwaliteit. Het is bijzonder om te luisteren in een ruimte waarin niets doordringt en die erg droog is afgestemd.
Dwalend door de Aurender App stuit ik al snel op klassieke muziek om daarmee in gedachten weg te zinken. Gespeeld wordt het “Violin Concerto Opus 25” gecomponeerd door Borgström en uitgevoerd door het Wiener Symphoniker met Eldbjorg Hemsing op viool. Als Flac 96/24 dit keer. In een veel breder stereobeeld wordt een zelfde opzet gehaald als daarnet, muziek los en vrij van de weergevers. Voor mij is dat een belangrijk gegeven, ik wil geen speakers horen maar alleen instrumenten en/of zang, zoals het in werkelijkheid zou zijn. De solo viool is fraai verweven met het orkest, waarin pauken opduiken aan de linkerkant, ver naar achteren gezet in het stereobeeld. Het spel is levendig en soepel, alle instrumenten spelen zonder rare randjes, brengen emotie en gevoel. Meeslepend genoeg om de aandacht 100 procent vast te houden.
Viool wisselt met het grootste gemak tussen piepklein en zacht tot krachtig en groot op de Cardeas luidsprekers. Het is een opname om te onthouden en eenmaal thuis aan de eigen collectie toe te voegen. Het is bijna filmisch hoe plastisch het orkest virtueel herschapen speelt. Met spanning zit ik te wachten tot het ergens fout gaat, wat vervolgens niet gebeurd, niet in de zachtste en niet in luidste passages. Muziek staat in de ruimte, met duidelijk aanwijsbare secties in het orkest, een orkest dat zo mooi samenvloeit met de solist.
Terug naar gewone cd-kwaliteit met Laura Marling en haar song “Soothing”. Marling laat even horen hoe diep en strak de Cardeas kan en wil gaan. Waarbij de lage tonen alles uit de kast halen om de stem weg te drukken, maar de unieke middentoon unit daartoe geen kans geeft, door Laura helder en geprojecteerd in de ruimte haar gang te laten gaan. De enige beperking voor het stereobeeld zijn de muren van de luisterruimte, anders zou het nog breder gaan. Mijn luisterafstand tot de luidsprekers is ongeveer 3 meter, de afstand tussen de speakers onderling is 2,3 meter. Een in de mix toegevoegde band en wat extra strijkers blijven los van de zang.
De vleugel van Marietta Petkova blijft op de cd “En face” en daarvan het deel “Bach partitia No.1, Praeludium” wat mager. Pas na het opendraaien van het volume komt de romp bij het klavier. Vanaf dat moment laat haar virtuoze spel zich gemakkelijk neerzetten. Op gepaste afstand van de luisteraar, duidelijk wordt dat de microfoon afstand behoorlijk groot is tot de vleugel, terwijl de opnameruimte weinig galm kent. De ruimte bij The Hifi Studio evenmin en toch zit er leven in de muziek. Dansen de vingers in gedachten over het klavier en maken dat ik steeds intenser ga luisteren naar de muziek. Meer delen van Bach komen langs en terwijl het volume opgedraaid blijft, geven de piek VU meters op de Accuphase 100mW tot 1 Watt aan uitsturing. Het is de moeite niet. De weergave van de Cardeas is erg mooi, de luidspreker lijkt heel weinig toe te voegen aan de klank en houdt de weergave zuiver.
Qobuz neemt over
“Mon enface” in een andere interpretatie, met orkest dit keer en gezongen door Angelina Whismes. Er komt veel power vrij in haar stem, die tegelijk teder en bescheiden blijft. De Cardeas drukt stevig door in de lage tonen, strijkers zijn daarentegen wat blikkerig. Duidelijk hoorbaar dat de opname veel commerciëler is dan het equivalent van Diana van der Bent. Het is Angelina die je met haar zang meeneemt, zich losmaakt van de achtergrond om een gevoelige snaar bij mij te raken. Haar stem maakt alleen op echt goede systemen iets los, dit is dus zo’n systeem dat snapt dat muziek alles te maken heeft met gevoel en niet alleen met techniek. “Le mal de vivre”. Nog steeds die vette bas met gebrek aan definitie. Piano wel mooi achter haar. Stem losgemaakt van de weergevers en intens aanwezig. Ze zingt, vertelt, hijgt als een Française, neemt je mee naar het Frankrijk van vroeger. Het landschap, de steden, de markten. Ik vind het prachtig en zit te genieten van wat zij presteert. Soms heel klein, soms met kracht, de Audio Physic luidspreker volgt moeiteloos wat gevraagd wordt. Met de nodige snelheid, zodat de stem door een brein steeds meer geaccepteerd zal worden als een echte stem. Een opduikende viool heeft de klank van een straatmuzikant. Hij vult in waar Angelina zwijgt. Als Vincent binnenloopt en vraagt hoe het gaat mopper ik wat over de druk in het laag. Samen zoekend naar een betere positie voor de luisterplek lossen we dat binnen een minuut op. Daarmee wordt Angelina nog wat frisser en jeugdiger. Zo simpel kan het zijn.
Heeft u het gezien? Het Songfestival met die leuke Française? Barbara Pravi veroverde in drie minuten mijn hart met haar uitvoering van “Voila”. Ik krijg kippenvel op de armen, haar zang, piano en viool, steeds intenser, steeds gedrevener. Wel af en toe toch nog een zwaar accent in de lage tonen, de ruimte zou groter mogen zijn voor een systeem als dit. Want het is een forse luidspreker waarbij wordt aanbevolen hem op te stellen in een middelgrote tot grote ruimte. Positief is dat zelfs tegen het eind van de track, als de muziek drukker en drukker wordt, de Cardeas instrumenten en stem gescheiden weet te houden.
Allan Taylor met “Leaving at dawn” brengt het verwachte zware laag dat het handelsmerk is van het platenlabel. Het is knap hoe strak en beheerst de Cardeas daarmee weet om te gaan. Beperkte ruimte of niet, het gaat simpelweg volgens het boekje. Taylor zelf gitaarspelend op de voorgrond. Waarbij verstaanbaarheid troef is, geen woord hoef je te missen van de tekst. Gebracht op een gemakkelijk manier, met emotie en gevoel. Veel intonatie en alle te verwachten stembuigingen zijn aanwezig.
Wie deze muziek weet te waarderen vindt zijn systeem bij Audio Physic zo te horen. Het hoeft ook niet hard te staan. Het speelt uitstekend op een volume waar de buren niet van gaan wakker liggen. Toch vol aanwezig en niet geknepen. Dat er een fraaie set achter staat helpt, maar de weergever moet het wel over kunnen dragen.
Mono?
Met regelmaat val ik toch terug op bekende tracks, zoals “Beat” van het Tingval Trio, gewoon nodig als een referentie. Het trio speelt op de Cardeas heel melodieus, laat wat echo en galm horen op sommige instrumenten. Houdt de bekkens best zacht, wel ruisend. Bas netjes en met melodie. Piano helder met de hoge noten die gespeeld worden. Als de bas solo gaat, ik weet dat de bas in de opname goed is, dan loopt de bassist de toonladder langs en is het geen zware, verfrommelde eenheidsworst. Ook de bas weet tonen duidelijk van elkaar te onderscheiden. Om de muziek uiteindelijk in het niets, in de stilte, te laten verdwijnen.
Ik zoek naar Miles Davis op Qobuz en vind in 96/24 zowel een stereo als een mono versie van “Blue in green”. Een leuk vergelijk waar de Audio Physic Cardeas mag laten horen wat het dichtste bij het ideaal komt. Niet verwacht is het de mono versie die natuurlijker in de oren klinkt dan de stereo opname/mix. Piano en bas staan in mono meer op elkaar, maar wel op de juiste hoogte en dat was met stereo niet zo. Terwijl de trompet in mono er op een veel intensere manier er boven uit stijgt. Wonderlijk dat mono toch behoorlijk veel ruimte-informatie kent en meer de essentie raakt van de muziek. Nog steeds breed vullend tussen de weergevers en echt niet als een smalle bundel centraal gehouden. Bijna geen enkele versterker heeft nog een mono-knopje, het zou niet zo heel gek zijn, al was het maar om juist met oudere opnames door te dringen tot de artiest en minder tot de mix.
Afsluiten met muziek van Katie Melua op “Live in the O2 Arena”. Ruim en breed zoals dat terug te horen moet zijn als live wordt gespeeld in de O2 Arena. Fysiek behoort er een kleine artiest te staan, waarbij het de ruimte is die Katie Melua groot maakt. Het gevoel wil ik terug hebben haar te beluisteren over een PA systeem. Met dat soort impact en kracht. Haar stem zuiver en precies zoals ik mij dat voorstel. Publiek breed uitgespreid. Ik draai wat willekeurige tracks waarmee de eerste, zeer goede indruk, in elke track blijft bestaan. Al snel wip ik mee op de stoel, bevind ik mij tussen het publiek, geniet van de herschapen sfeer en bedenk dat ik behoorlijk blij kan worden van dit Cardeas systeem. Juist het behoud van alle gevoel, zonder iets te versluieren, past in mijn straatje.
Een vrolijk nummer als “Nine million bicycles” mag niet ontbreken en is het laatste wat ik deze dag draai. Een waardige afsluiter die het fijne gevoel van luisteren in de herinnering weet te houden. Net zo als dat het geval moet zijn geweest voor het publiek dat die dag aanwezig was bij haar concert.
Slotsom
U heeft gelijk, een luisterindruk in een vreemde omgeving weegt niet op tegen een periode van minimaal twee weken intensief thuis luisteren op het eigen systeem. Waarin slechts één component, in dit geval zou dat de Audio Physic Cardeas zijn, wordt gewisseld binnen de eigen opstelling.
Een andere overweging is dat in de luisterruimte van een winkel de akoestiek verder geoptimaliseerd kan zijn dan in een woonomgeving, met minder bijgeluiden. Plus dat de winkel die zijn ruimte en apparatuur ter beschikking stelt, weet welke set het beste speelt met de opgestelde luidsprekers. Zo wegen argumenten tegen elkaar op.
Op basis van uren luisteren bij The Hifi Studio durf ik de nek wel uit te steken en de Audio Physic Cardeas luidsprekers een diploma met een hoge cijferlijst te geven. Het is een weergever die zachtheid weet te combineren met kracht, waarin emotie weerklinkt en de muziek voorrang krijgt.
De tweeter zal zich nooit overdreven gedragen, is eerder bescheiden afgesteld. De middentoon unit met zijn bijzondere ophanging zorgt voor snelheid, natuurlijk gedrag en een ongekleurde klank, bij stemmen en bij instrumenten. De laagweergave waarvoor twee kleine en twee grote woofers worden gebruikt, ziet kans strak en imposant de lage tonen de ruimte in te jagen.
Het afstellen van een 4-weg systeem is geen sinecure en vergt veel van de ontwerpers. Daarbij past Audio Physic technieken toe zoals ontkoppeling van alle delen van de weergever als geen ander. Het eindresultaat is een groot spelend systeem, voor een middelgrote tot grote ruimte om te kunnen ademen. Zijn randvoorwaarden als bron en versterking op de juiste manier ingevuld, dan staat niets de muziek in de weg. Van een kleine fluistering door een Franse dame tot de zware stem van singer/songwriter. Van een solo vleugel tot groot orkest, de Cardeas blijft overeind. Zal vertalen wat hij aan de WBT terminals ontvangt. Niet meer en zeker niet minder.
Audio Physic Cardeas
€ 18.275 per stuk | www.pai-audiovideo.nl
(wit of zwart glas of walnoot; meerprijs overige kleuren € 720 per stuk)
Beluisterd bij The Hifi Studio, Leiden | www.number-one.nl
