Ideon Audio is een Griekse fabrikant van digitale converters en enkele apparaten waarmee bijvoorbeeld het naar een usb-aansluiting lopende signaal kan worden geoptimaliseerd. Denk dan aan de Alpha Wave LAN optimizer to USB. Dit verslag is geen review. Het is een kennismaking met de producten van Ideon Audio en gaat over de bijzondere insteek die eigenaar en ontwerper George Ligerakis heeft op het gebied van digitale technieken. George was internet pionier, werkte onder andere voor Microsoft en is bovenal een muziekliefhebber. Hij studeerde wiskunde, psychologie, strategisch management en business administration. Zijn doel is om converters te ontwerpen die digitaal geluid natuurlijker en levensechter weergeven. Uw auteur communiceerde over een tijdsspanne van enkele maanden herhaaldelijk met George Ligerakis.   

George, hoe begon jouw loopbaan in de audio?
“Ik kwam uit de software business en werkte jarenlang in de IT. Voor Microsoft in de United States en in Griekenland had ik mij eigen bedrijf dat applicaties bouwde voor mobiele toepassingen. Op een gegeven moment wilde ik mijn converter vervangen. Daarom luisterde ik naar veel verschillende dacs. Er waren een aantal uiterst dure converters die de prestatie leverde die ik zocht."

"In Griekenland ontmoette ik iemand die converters ontwierp. Hij had een product en dat was slechts een board met componenten. We sloten dat aan op een trafo en een voeding en dat klonk erg goed. Veel beter dan het super high-end apparaat dat ik gebruikte.” 

Jij was dus al bezig met hifi?
“Vooral als een muziekliefhebber en niet als een professional. Ik veranderde wel regelmatig van systeem en heb een uitgebreide verzameling met muziek. In mijn geboortehuis stonden drie piano's dus muziek vormt een belangrijk deel van mijn bestaan. Luisteren naar dat board was voor mij verrassend. Die Griek had veel research gedaan en kwam met een heel organisch en muzikaal geluid. We werkten vervolgens samen om het product te perfectioneren, af te ronden en het kwam in mijn systeem terecht. Tijdens het luisteren ontstond vervolgens de gedachte om deze ervaring te gaan delen met andere muziekliefhebbers.”

Een eigen business?
“Het was niet de bedoeling om een business te starten. Er waren anderen die kwamen luisteren en daar enthousiast over werden. Zo ontstond het idee om daar een bedrijf voor te starten. Als eerste product ontstond de Ayazi-dac en dat betekende een cool breeze. Die kostte minder dan 2000 euro en daar zouden er dus veel van kunnen worden verkocht. We hadden helaas nog niet de internationale brand awareness, dus we verkochten niet zoveel als wat was ingeschat. Vervolgens ontstond het idee om de beste dac in de wereld te gaan maken. Een ‘no compromise’- ontwerp. Dat begon in 2018 en daaruit ontstond the Absolute dac en dat is ons flagship product. Na de introductie in de markt werd dat een groot succes. Vervolgens begonnen we ook om de voordeliger modellen te verkopen, want we waren nu meer ingevoerd in de internationale markt.”         

Welke techniek schuilt er achter een dac
die realistisch en natuurlijk moet klinken?
“Dat is uiteraard de meest belangrijke vraag en raakt de essentie van waar we mee bezig zijn. In mijn beleving streven we niet naar een analoge sound, maar naar echte muziek. Of het nou van een analoge of digitale bron komt, je herkent of iets realistisch klinkt. De natuurlijke sound heeft een enorme dynamiek waardoor je alle andere factoren vergeet, zoals bas, soundstage, hoge frequenties enzovoorts. De dynamiek brengt je naar het echte muzikale event. Het bouwen van zo'n dac ontstaat uit een combinatie van veel factoren, bijvoorbeeld hard- en software."

"Waarschijnlijk ligt het grootste geheim bij de USB-interface. We hebben een specifieke techniek ontwikkeld om het beste uit zo'n board te krijgen. Anderen hebben waarschijnlijk minder tijd daarin gestoken of ze weten niet helemaal hoe dat moet. We verklaren de oorlog aan ruis en vervorming. Dat betekent bijvoorbeeld dat we zeventien verschillende voedingen hebben ontwikkeld voor het gebruik in deze dac.”

Switched?
“Alleen lineair met een zeer lage ruis en uiterst dure regulatoren. De dac heeft dus zeventien power supplies. Er is ook een aparte transformator voor het beeldscherm, waardoor er veel minder storing komt vanaf dat scherm. De transformatoren worden volgens onze specificaties met de hand gewikkeld. We hebben zogenaamde 'active bridging'. Dat is een techniek waarbij de diodes vervangen worden. Je hebt dan geen ruis meer die ontstaat tijdens de gelijkrichting. Het is gebaseerd op het gebruik van FETs (field effect transistoren). De single analoge uitgangsschakeling heeft een uitgang die zeer veel stroom levert. Dat is nodig om aan de benodigde dynamiek te komen."

"De meeste bedrijven realiseren dat door de volgende analoge stage steeds achter de vorige te schakelen. Een cascade van transistoren of opamps. Dat geeft complexiteit en meer ruis en vervorming. We gebruiken daarom een enkele stage die direct gevoed wordt uit de dac-chip die zelf al veel stroom levert. Er zitten dus geen power-FETs of andere stages in de analoog-uit. Er worden ook geen condensatoren gebruikt in die stage. Het is een techniek die we hier zelf helemaal ontwikkeld hebben en die je niet vindt bij andere fabrikanten.”

Welk type dac-chip gebruiken jullie?
“De dac is een standaard delta-sigma model van ESS. We beschouwen delta-sigma conversie als het beste dat beschikbaar is. Die chip wordt helemaal gestript, waaronder allerlei processen die veel ruis en vervorming introduceren. Zulke chips hebben veel configureerbare parameters waar je invloed op kan hebben."

"Er zijn veel libraries en registers die je kunt optimaliseren. Hoe minder power zo'n chip gebruikt, hoe minder processing nodig is en hoe beter het geluid is omdat je minder beslag legt op de core. De meeste bedrijven doen dat niet. Ze bouwen een circuitje rondom zo'n standaard chip en plakken daar een analoge uitgangsstage tegenaan. Wij hebben vervolgens 4000 lines of code geschreven in C.”

Wat doet die software dan?
“De software configureert feitelijk het deel van de chip dat we wel gebruiken. De overblijvende processen worden daardoor geoptimaliseerd. Er ontstaat dan een natuurlijk en dynamisch geluid.”

Speciale componenten?
“Door allerlei technieken te combineren ontstaat een heel stille achtergrond. Je hoort dus veel detail. We gebruiken de beste componenten en hebben de beste klok, condensatoren en regulators. Onze ontwerper volgt al veertig jaar de componenten die het beste zijn in de markt. Je kent waarschijnlijk de Elna/Silmic condensatoren. Dat zijn de beste, maar twee jaar geleden is de fabrikant gestopt met deze productlijn. We kochten dus de hele voorraad die nog in de markt beschikbaar was. Voor de komende drie jaar hebben we nog voorraad, maar tegelijkertijd onderzoeken we alternatieven voor de volgende generatie producten.”

Ik begrijp nu waarom ik die Elna's nauwelijks nog kan vinden. Doet die software nog meer?
“We hebben ook code geschreven voor de USB-input. Als je met micro-voltages gaat spelen, dan heeft dat een flinke invloed op de prestatie.”

Als je een dac ontwikkelt, wat is dan je referentie voor het geluid?
“Feitelijk zijn dat live-concerten, ik weet hoe een piano klinkt en niet hoe het zou moeten klinken. Om te luisteren gebruiken we luidsprekers van Wilson, Von Schweikert, ELAC, Bowers & Wilkins en Sonus faber. De versterkers zijn van DMF, Soulution, Boulder en de licht gemodificeerde, eerste Electrocompaniet 25 watt versterker uit de zeventiger jaren, die indertijd een enorme reputatie had. Het zijn steeds verschillende systemen. We luisteren niet met slechts een enkel systeem.”  

Als ik luister dan klinkt het geluid realistisch, plastisch en dynamisch.
“Die dynamiek is onze signatuur. Het hele plaatje wordt door ons brein ook als natuurlijk ervaren. Een geluid dat overal vandaan komt en niet alleen vanuit de luidsprekers. Dat is in ieder geval wat we proberen te bereiken. De Absolute is ons flagship, daana de Ion met een versie waar ook optioneel een analoge voorversterker ingebouwd kan worden. Vervolgens de Eos en ten slotte de Ayazi.

Vanaf de Eos wordt dezelfde klok gebruikt omdat dit een van de meest belangrijke onderdelen in een dac is. Ook de software is hetzelfde. De twee topmodellen hebben dezelfde active bridging.”

Welke businessplannen zijn er voor de nabije toekomst?
“We zijn bezig met geografische uitbreiding. Daarnaast ontwikkelen we een super-dac. De codenaam is Action, maar ik weet niet of dat de uiteindelijke productnaam wordt. Dit model biedt over-engineering en is een extreme dac. Tweeënveertig parallel werkende dacs vanbinnen, een dubbel chassis, waarbij de voeding voldoende vermogen levert om een flinke eindversterker aan te drijven, hoewel we slechts tien procent van dat vermogen gebruiken. Het is verbazingwekkend welke invloed die reserve heeft ook al gebruik je daarvan maar tien procent.”

Dat is inderdaad ook geldig voor versterkers.
“De Action, die boven de Absolute komt is niet alleen een product. Het is een filosofie en ook een testbed voor al onze technologie.”

Je ziet steeds meer producten met extreme prijskaartjes. Is daar een markt voor?
“Ik deed een test met de Absolute en vergeleek deze met exemplaren van 100.000 euro plus. Met sommigen daarvan waren er betere resultaten. Die klonken nog net meer 'enjoyable'. Toch kon het prijsverschil dat kleine verschil in prestatie niet rechtvaardigen."

"We besloten toch om naar dat prijsniveau toe te gaan. Niet om producten te gaan verkopen, maar om te laten zien dat als je naar zo'n prijsniveau toegaat je dan denkt dat je daarvoor iets krijgt maar dat feitelijk vandaag de dag niet beschikbaar is. Het hoge prijsniveau in de high-end zorgt ook voor problemen. Er is in deze wereld geen elektronica die echt 300K kost en dat weet iedereen."

"Natuurlijk is R&D belangrijk en we geven daar best veel geld aan uit. De toekomst zal deze prijzen uitdagen en de focus zal komen te liggen tussen de 20- en 40K. De Absolute is een cnc-product uit een blok massief aluminium. De prijs van aluminium is de laatste jaren verdubbeld. Je hebt dan vervolgens de nabewerking, waaronder het anodiseren. Dat maakt dat het alleen daardoor al een duur product is. Voor dat geld kun je in mijn beleving toch het best mogelijke product maken en je hoeft daarvoor niet naar 200k.” 

Epiloog

Een drietal dacs uit het aanbod van Ideon Audio zijn de afgelopen maanden op drie verschillende locaties beluisterd binnen minimaal vijf zeer verschillende systemen. Tijdens het schrijven van dit verslag staan producten van Ideon ook in de luisterruimte. De Absolute is onder andere beluisterd in een systeem met de zeer fraaie Rockport Lynx luidsprekers, aangestuurd met een Soulution 331-versterker. Dat is een set die een zeer rijk en innemend klankbeeld presenteert met realisme, snelheid en ruimte. Een ander geluid dan sommige high-end sets die afstandelijker en soms dunner klinken. De gemene deler is in alle gevallen dat de Ideon converters inderdaad een enorme dynamiek leveren en inderdaad een realistischer en natuurlijker geluidsbeeld presenteren. Deze converters nemen afstand van een digitaal geluid dat vaak zouteloos en saai is. Ze hebben daar in Griekenland weer stappen gezet op weg naar een betere weergave van de digitale code.

Kijk voor meer informatie op symphonyaudioimport.com.