Bij Grimm Audio in ruimte 116 was het goed toeven. Heldere, voor iedereen begrijpelijke uitleg over doorgaans ingewikkelde technische onderwerpen werd als vanouds afgewisseld met fraaie, verrassende muziek die erg goed klonk. Op DAE2024 toonde Grimm Audio twee primeurs: de nieuwste versie van hun gelauwerde actieve LS1 luidsprekersysteem, de LS1c, en een heuse phonotrap die naar de naam PW1 luistert.
De actieve LS1 is in al zijn versies een bijzondere en onmiddellijk herkenbare verschijning. Met zijn breder dan diepe kast lijkt deze luidspreker aan te willen haken bij een vernieuwde interesse voor vintage luidsprekerdesign, maar niets is minder waar: 14 jaar geleden was dit een heldere keuze vanuit de technische filosofie bij Grimm Audio. Door de baffle zo breed te maken verlaag je volgens Guido Tent – de Technical Director en medeoprichter van Grimm Audio die de demo verzorgt – de invloed van de ruimte op de weergave.
De modulair toe te voegen SB1 subwoofer van Grimm werkt met een in eigen huis ontwikkelde digitale versie van de Motional Feedback technologie, die oorspronkelijk door Philips werd ontwikkeld om de vervorming van de lage frequenties te verkleinen, en zo de kwaliteit van de basweergave te verbeteren omdat er minder harmonische ‘room modes’ (zoemende bassen) in de luisterruimte aangestoten worden. De SB1 heeft vanwege de MFB technologie een tot maar liefst 30dB lagere vervorming.
LS1c actieve geïntegreerde luidspreker
De tijdens DAE 2024 getoonde LS1c is de opvolger van het topmodel LS1be. Het was nodig om een nieuw topmodel te ontwikkelen omdat de fabrikant van de tweeter in de LS1be om ideologische redenen stopte met het gebruik van het vederlichte maar zeer sterke Beryllium. Een prachtig materiaal om tweeters mee te maken, maar de winning ervan is omstreden, en het fabricageproces is gevaarlijk omdat het spul uiterst giftig is.
Daarom heeft Grimm Audio in samenwerking met de Noorse luidsprekerfabrikant SEAS een nieuwe Carbon-composiet tweeter ontwikkeld (vandaar de ‘c’) die dezelfde verfijning heeft als de Beryllium versie, maar ethisch en ecologisch verantwoord is. Dat is iets waar Grimm Audio als bedrijf sowieso veel waarde aan hecht. De LS1c bevat naast de nieuwe tweeter ook een volledig nieuwe versie van de firmware, die met een nieuwe tool werd ontwikkeld om toekomstvast te zijn, en de nieuwste N-Core plus versterkers van Hypex.
PW1 Phonotrap
Hoewel de nieuwe LS1c met een bijzondere en innovatieve tweeter al een prachtige primeur is gaat de award voor ‘grootste verrassing’ naar de nieuwe PW1 phonoversterker, waar de afgelopen jaren in het diepste geheim aan gewerkt is. Volgens Guido Tent was de ontwikkeling ervan logisch, omdat de LS1 weliswaar een geïntegreerd systeem is, maar je moet er – vooralsnog – gewoon een externe bron op aansluiten om te kunnen streamen (zoals de met internationale awards overladen Grimm Audio MU1), of een phonotrap om muziek van vinyl te kunnen beluisteren. Voor het ontwikkelen van de PW1 (die uiteraard ook naadloos bij de MU2 of andere systemen past) werd samengewerkt met Peter van Willenswaard, een legende in de vaderlandse audiowereld, die ooit mede-oprichter was van Grimm Audio.
Peter bouwt al jaren fantastische (custom) phonotrappen op basis van buizen, maar commercieel gezien zijn buizen niet ideaal. Ze moeten regelmatig vervangen worden, hun levensduur is grillig, de kwaliteit van de buis bepaalt in hoge mate het klankmatige resultaat én er zijn – hele dure – MC-elementen die ruistechnisch niet goed combineren met buizen omdat ze een extreem lage uitgangsspanning hebben. Die variabelen horen wat Grimm Audio betreft niet bij een seriematig gebouwd topproduct waar hun naam op staat. Grimm Audio staat voor een zeer lange levensduur en een probleemloze werking van al hun producten. Dus ging Peter van Willenswaard aan de slag met JFET’s. Dat zijn transistoren die wat hun harmonische klankstructuur betreft erg dicht bij buizen in de buurt komen. Dan heb je dus wél de klankmatige voordelen van een buis, maar niet de mechanische nadelen ervan. Om continuïteit en levenslange service te kunnen garanderen werd hiervoor de totale resterende voorraad van de best klinkende maar inmiddels niet meer gemaakte 2SK369 JFET van Toshiba opgekocht.
De schakeling van de PW1 is een zero-feedback ontwerp, hetgeen inhoudt dat alle componenten zich hoorbaarder uiten, en verder heeft hij onder andere een passieve RIAA correctie en een extreem stille, in samenwerking met het Nederlandse bedrijf Amplimo ontwikkelde interne dubbel afgeschermde ringkern als voedingstrafo. De PW1, waarbij PW – uiteraard – staat voor Peter van Willenswaard, maar óók voor Phono Wizard, zal naar verwachting eind 2024 leverbaar worden. De PW1 zal tegen de 5.000 euro gaan kosten, een recensie-exemplaar is inmiddels vastgelegd. Wordt vervolgd dus!
Luisteren naar de PW1 en de LS1c
Om de PW1 en het LS1c systeem van mooie analoge muziek te voorzien had importeur Music2 aan de mannen van Grimm Audio een zeer fraaie platenspeler van Dr. Feickert uitgeleend, met een Van den Hul element in een Reed toonarm. Het in 1956 opgenomen en prachtig klinkende album Ella and Louis van Ella Fitzgerald en Louis Armstrong werd met veel timbre en ruimtelijkheid weergegeven, waarbij inderdaad een uitermate prettig buisachtig karakter doorklonk in de muziek. Maar hoe goed en vooral levensecht het systeem kon klinken werd pas duidelijk bij het luisteren naar het subliem geregistreerde jazz-album First Song van het Søren Bebe Trio.
De meeslepende ritmiek en de snelheid van de weergave – meer bepaald de start- en stoptijden van de verschillende elementen in de mix – waren adembenemend en de weergave ‘voelde’ dermate natuurlijk dat analytisch luisteren praktisch onmogelijk werd.
Het was een uiterst overtuigende demonstratie bij Grimm Audio, die praktisch een thuiswedstrijd speelden, en een mooi voorbeeld gaven van wereldklasse high-end hifi die dus óók gewoon in Nederland wordt gemaakt.
