SAMENVATTING

Streaming audio is onderhand de meest gebruikte bron voor het afspelen van muziek. Of u dat nu onderweg beluistert via een paar oortjes, of thuis met een simpele tot aan hoogwaardige muziekinstallatie. De streamingdiensten zijn niet meer weg te denken, zeker niet nadat de cd-collecties geript werden en de fysieke media verhuisden naar de rommelmarkt. Thuis gebruikt u een router voor toegang tot internet, veelal aangeboden door uw provider. Achter die router zitten meestal één of meerdere switches om de data te verdelen over de aangesloten apparatuur.

Voor data (tekst, cijfers, plaatjes) volstaat een simpele ethernet switch, voor muziek en bewegend beeld gebruiken wij veel liever een switch die de muziek streamt zonder toevoeging van elektrische storing. Omdat zulke storing via een ethernetpoort in uw apparatuur kan komen en daar onderdeel gaat uitmaken van het muziek- en/of beeldsignaal. Wat zoveel mogelijk vermeden dient te worden. Moederbedrijf Thunder Data van Silent Angel sprong daar al vroeg op in met de Bonn N8 ethernetswitch en de Forester F1 voeding.

Inmiddels heeft Silent Angel zich ontpopt tot leverancier van muziekservers, muziekspelers, voedingen en uiteraard nog steeds ethernetswitches. Met de nieuwe Bonn NX switch en de Genesis GX word clock begeven zij zich in het topsegment waar andere merken al een poosje met succes boeren.

Silent Angel Bonn NX Ethernet switch 

Een ethernetswitch is in basis een simpel ding. Als een verkeersagent verdeelt de switch de data over de verschillende poorten, waarbij de switch slim genoeg is om precies te weten welk apparaat op welke poort zit aangesloten, zodat data niet over het gehele netwerk wordt verspreid. Dat scheelt heel wat drukte op de kabels, niet dat ze daaronder lijden of warm kunnen worden, het ontlast de ontvangers van data die niet voor hen bestemd is en zo kan effectief meer data over de lijn tussen bron en ontvanger.

So far, so good, lijkt simpel, waarom dan een heel dure switch gebruiken? Welnu, wat we niet willen is wat ik in de kop al aanhaalde, storing in de vorm van hoogfrequente signalen die meeliften op de ethernetkabels. Ontstaan in goedkope schakelende voedingen van switches, zich ontwikkelende storing in de goedkoper dan goedkope elektronica van de switch zelf, of ergens onderweg opgepikte ruis omdat kabels nu eenmaal als een antenne werken. Daarnaast kunnen zwerfstromen ontstaan door verschillende aarde in huis, uw randaarde van het energiebedrijf is een heel andere aarde dan van uw provider die met coax het huis in komt. Samengevat noemen we dat soort storing Common Mode Noise.

Silent Angel is één van de bedrijven die switches ontwikkelt die niet primair gericht zijn op het distribueren van ruwe data, maar juist op het in real time muziek en beeld doorgeven. Een Word document dat 2 seconden later in beeld komt, daar liggen we niet wakker van, muziek die telkens even stopt, dat willen we niet. Real time dus. Silent Angel doet er in zijn switches alles aan om ruis omlaag te brengen, diverse aangesloten apparaten van elkaar te isoleren en binnenkomende spanningen te filteren. Effectief in de Bonn N8, nog veel effectiever in de Bonn NX waar een ander prijskaartje aan hangt. Wat Silent Angel bijvoorbeeld nooit heeft gedaan, is een standaard switch uit de markt trekken, kastje er omheen, fancy sticker er op, veel blabla en een truttige voeding erbij leveren.

Het begint bij de NX met de acht 1000Base-T poorten aan de achterzijde. Niet pal naast elkaar, er zit ruimte tussen de poorten onderling. Zelfs de meest over gedimensioneerde RJ45 stekker heeft alle ruimte. Er is een aansluiting voor een ground box, een centraal aardpunt met een super lage impedantie. De 230V aansluiting met eigen AC netfilter verraad dat in de Bonn NX een voeding zit. 

Er is daarnaast een aansluiting voor een externe voeding zoals een Silent Angel Forester F2. Zelfs een aansluiting voor een externe word clock. De LED’s die aanwezigheid van dataverkeer op een poort visueel maken, kunnen (voor de purist) uitgezet worden.

Dat alles gevat in een ruime, prachtig afgewerkte behuizing, glad aan de voorzijde, want alle aansluitingen zitten aan de achterzijde. De binnenzijde van de Bonn NX kast is RVS, de buitenkant een aluminiumlegering. Het geheel is gezet op een drietal voeten voorzien van dempende, rubber ringen.

Bij het openen van de Bonn NX zie je een stuk vakwerk dat afwijkt van een huis-tuin-en-keuken ethernetswitch. Ruime printen zodat voeding en switchgedeelte uiteen liggen. Hoge mate van integratie en uiteraard veel SMT toegepast (Surface Mount Technology miniatuur onderdelen). Nauwelijks draad en één enkele bandkabel. De techniek van de voeding komt uit de radar industrie, waar storing uit een voeding absoluut uitgesloten moet zijn.

Voor de timing van de data zijn er TCXO klokken ingebouwd met minimale jitter. De Bonn NX is geen kleine switch, hij meet 439x63x250mm en weegt een lieve 6,4 kilo. Verkrijgbaar in zwart of in zilver. Update mogelijkheden zijn een externe voeding (12V/1A met 5,5mm x 2,5mm connector), een externe 25MHz word clock en/of een ground box. Eén klein nadeel (voor sommigen een voordeel) er zit geen indicatie aan de voorzijde die aangeeft dat de switch actief is. De LED’s aan de achterzijde zijn bovendien goed verborgen in het paneel.

Zo goed dat ik bij de eerste keer aansluiten moest zoeken of de Bonn NX wel actief was. De prijs voor de Silent Angel Bonn NX is op het moment van schrijven 3.499 euro.

Silent Angel Genesis GX word clock 

Vooraf, wat is een word clock. Een word clock is een generator van kloksignalen. Kloksignalen zijn noodzakelijk in alle digitale apparaten. Digitale techniek schakelt continue tussen aan en uit, de snelheid waarmee wordt geschakeld is bepaald door de klok. Binnen de schakeling kan een kloksnelheid omhoog of omlaag gebracht worden, afhankelijk van de gebruikte onderdelen. Een klok veroorzaakt jitter, tot afschuw van muziekliefhebbers omdat wij jitter ervaren als een nare vervorming. Jitter is een onregelmatigheid in het kloksignaal en dient altijd zo laag als mogelijk te zijn. Omdat de Bonn NX ethernetswitch digitaal schakelt, zoals elke switch, is er een kloksignaal nodig. Vanuit zijn interne klok of vanuit deze Genesis GX.

Binnen een studio omgeving wil elke engineer alle digitale apparatuur klokken vanuit één klok om jitter en timing problemen te voorkomen. Daarvoor worden word clocks ingezet. Vanuit het centrale apparaat wordt het kloksignaal gedistribueerd naar apparaten die daarvoor een aansluiting hebben.

In de audio voor thuis is een externe word clock een zeldzaamheid, je vindt ze wel bij voorbeeld bij dCS, TEAC en Esoteric, allemaal merken met roots in de opnamestudio.

De word clock heeft maar één taak: heel nauwkeurig een ongestoord signaal afgeven, met perfecte timing en minimale jitter. Precies datgene wat de Silent Angel Genesis GX klok doet. Silent Angel werkt in de Genesis GX niet met één klok voor vier aansluitingen, maar met vier klokken die onafhankelijk van elkaar werken. Twee stuks met een 10MHz signaal, twee stuks met een 25MHz signaal. Opgezet in een ruime lay-out om onderlinge beïnvloeding te voorkomen. De Genesis GX is er dus niet zozeer om timing exact houden tussen apparaten onderling, maar om een zuiver kloksignaal aan te bieden met minimale jitter en artefacten. Dus puur voor audio toepassing thuis. De Genesis GX vertoont qua opbouw veel overeenkomsten met de Bonn N8.

Een voeding uit de radar techniek, met daarbij een AC netfilter en ook weer een aansluiting voor een externe voeding. Een zelfde behuizing, zelfde voeten. Zelfde onvindbare LED’s aan de achterzijde. Gekozen is wederom voor TCXO gebaseerde oscillatoren, waarbij Silent Angel ontdekte dat een 25MHz signaal voor sommige toepassingen in de audio te prefereren is boven de meer gebruikelijke 10MHz. De Genesis GX is bijvoorbeeld ook te gebruiken op de Rhein Z1 Plus muziek server van Silent Angel of op andere apparaten met een word clock ingang. De prijs van de Genesis GX is 3.299 euro.

Hoofdrol voor de switch 

In de opstelling gaat het uiteraard om de switch en niet om wat er allemaal aanhangt. Toch acht ik wel van belang de rest te benoemen. Allereerst hangt elk apparaat in de kleine luisterruimte met een Ricable netsnoer aan een AudioQuest Niagara netfilter. Behalve mijn Trend switch met zijn Audiophonics voeding. Bron is een Auralic Aries G1 met Hörwege voeding. Dac is een Metrum Acoustics Adagio DAC3, die vanwege zijn unieke volumeregeling direct het eindversterkerdeel van een EAR/Yoshino 8L6 versterker aanstuurt. Luidsprekers zijn Falcon LS3/5A met Townshend Supertweeters. Alle onderlinge ethernetkabels zijn AudioQuest Vodka.

Aan de Trend switch, een goedkoop ding dat voor mij ideaal bleek vanwege 4x RJ45 en 1x SFP, hangt normaliter met glasvezel een Melco S100 switch met een Audiophonics voeding. De voeding zou beter kunnen, voor deze ruimte voldoet hij boven verwachting. Voor de Silent Angel spullen ga ik met een Vodka regelrecht de Trend en de Bonn NX switch in. Sla de Melco geheel over. Meest eerlijke vergelijk. Niet geheel duidelijk? Zie de tekening van het totale netwerk vanaf de provider tot aan de Aries hierboven. Oh ja, het aanbieden van het kloksignaal vanuit de Genesis GX klok kan in- en uitgeschakeld worden met een schakelaar op de Bonn NX. Dat is fijn vergelijken.

Steeds weer luisteren 

Ik heb een afweging gemaakt, ga ik muziek track voor track benoemen of wordt het een generiek verhaal over de ervaring. Gekozen is voor het laatste, omdat het omsteken van kabels best tijd in beslag neemt. De streamer moet soms rebooten om weer verbinding te hebben als je de kabels van de ene in de andere switch stopt. Weg snel A/B vergelijk. Daar komt bij dat een ervaring over een langere tijd in dit geval meer oplevert aan input dan tracks selecteren ter referentie. Goed, daar gaan we van start. Ik ben al verwend met een Melco switch die als enig doel heeft de streamer van data te voorzien. Voorheen was dat vanuit een Linksys switch, later een upgrade naar een Bonn N8 met Forester F1. Dus tweemaal een verbetering in de loop der jaren.

Kan een Silent Angel Bonn NX dan nog wel iets toevoegen? Ja, dat kan zeker want de Bonn NX is nog net een tikje rustiger dan een Melco S100. Net wat stiller op de achtergrond en maakt daarmee de muziek transparanter. Haalt nog net een randje weg waardoor langer luisteren mogelijk is.

Let wel, het is Melco versus Silent Angel. De streamer aansluiten op de Trend switch betekent een dramatische achteruitgang. Met het gebruik van het woord dramatisch is in dit verband niets mis. Een eenvoudige Linksys met iFi voeding is al een stuk beter dan de Trend. Zoeken op internet met Google gaat via de Trend echt niet langzamer dan met audiofiele switches. We hebben het hier steeds over muziek beluisteren.

Kortom de Silent Angel Bonn NX vangt heel, heel veel rommel af en levert een schoon signaal aan de streamer. Wat passeerde is uren klassieke muziek, verdeelt over meerdere dagen luisteren. Veel genres, waaronder klassieke zang dat tergend kan zijn, viool waarbij bewust de bekende scherpe opnames uit mijn muziekopslag kwamen. Kleine bezettingen voor het beoordelen van klank en zoeken naar details. Groot orkest om grenzen op te zoeken. Een zelfde soort mix is gemaakt voor jazz, pop en singer/songwriter. In alle gevallen kon ik onmogelijk wijzen naar de Bonn NX als een soort van boosdoener.

De Bonn NX heeft de neiging lief te zijn voor het bronmateriaal door niets weg te laten en weinig eigens toe te voegen. Een fijn product dat in vergelijk met andere merken minstens even hoog scoort in zijn prijsklasse. Dat de Bonn NX duurder is dan de Melco S100 heeft te maken met de ingebouwde voeding. Voor een Melco S100 komt er nog een lief sommetje bij als je de voeding wilt optimaliseren. Wat wel weer echt de investering waard is. Voor een complex netwerk is een glasvezelpoort zoals de Melco heeft fijn, het houdt potentiaal verschillen buiten het netwerk. Voor een klein netwerk is de toegevoegde waarde een stuk minder. Kan keuzebepalend zijn.

Tik tak tik tak 

De Genesis GX word clock aan de Bonn NX is een leuke optie voor wie het onderste uit de kan wil. Hier kun je wel A/B schakelen en luisteren, je moet er alleen je stoel voor uitkomen. Snel weer zitten en hetzelfde stuk muziek nogmaals spelen. Opgevallen is met de Bonn NX en zijn interne klok dat de muziek donkerder van klank is dan wanneer de Genesis GX de timing verzorgt. Het is maar een subtiel verschil en wie niet één op één kan vergelijken zal het mogelijk niet eens opvallen.

Ondanks de geringe toevoeging is de milde frisheid een welkom gegeven voor mijn systeem. Het zet net een puntje op de spreekwoordelijke ‘i’ waarmee muziekluisteren leuker gaat worden. Van extra stilte op de achtergrond durf ik zonder meetapparatuur niet te spreken, het is een puur subjectieve waarneming.

Overigens, muziek luisteren is altijd een subjectieve waarneming, maar dat terzijde. Ik kan mij bovendien voorstellen dat een systeem dat transparanter is, meer weet te bieden in de lage tonen weergave, met kostbare luidsprekers, bron en versterking, de verschillen eenvoudiger laat horen tussen de interne Bonn NX klok en de Genesis GX. Een systeem dat een extra uitgave van 3.300 euro meer rechtvaardigt. Al prijs ik mij gelukkig dat mijn met zorg en liefde uitgezochte systeem in staat is de subtiele verschillen duidelijk weer te geven.

Wat niet is geprobeerd, is het aansluiten van een Forester F2 als voeding voor switch en klok. Mijn advies zou zijn: probeer bij de dealer uit wat meer luisterplezier geeft: een voeding toevoegen of een klok aan de Bonn NX. Dan weet u upgrade stap 1 en kan daarna altijd nog stap 2 een keer komen.

Ethernet als component 

Een muzieksysteem dat gebruik maakt van streaming en op een hoogwaardige manier is samengesteld, kan niet meer zonder een behoorlijke ethernetswitch. Bron, versterking, luidsprekers, ze zijn in de loop der jaren zo vooruit gegaan dat ook rommel uit het ethernet hoorbaar is geworden als storende factor. Daarom is het van belang dat ethernet thuis aan te pakken. Met eenvoudige middelen als het budget niet toereikend is of de set het niet waard blijkt te zijn. Met kostbaarder producten als die hoorbare winst opleveren.

Silent Angel is één van de spelers in een huidig prijssegment waar ook ik vijf jaar geleden voor op mijn voorhoofd zou tikken. Inmiddels wijzer en meerdere merken en producten verder weet ik dat een goede switch onmisbaar is en een ultieme switch niet langer een overbodige luxe. 

De Silent Angel Bonn NX draait mee in de selecte groep ethernetswitches die speciaal voor audio zijn ontwikkeld. Niet wat betreft data doorvoer, dat doen alle andere merken ook goed, het gaat voornamelijk om het weghouden van storing op dat laatste stuk ethernet, van switchpoort tot RJ45 op een streamer. Isolatie, filtering en vooral het voorkomen van ruis op de lijn.

De Silent Angel Bonn NX biedt de koper de gelegenheid de switch op te waarderen met een externe word clock. 'Onzin', zeggen velen; 'hoorbaar', zeg ik. Probeer het zelf als u in de markt bent voor de Bonn NX. Of probeer eens een Forester F2 aan de Bonn NX en de Genesis GX, wie weet wat dat nog kan brengen. Het is wonderlijke materie, dat gedoe met ethernet, eigenlijk met alles in audio. Ons gehoor is misschien wel te goed voor onze eigen gemoedsrust.

Silent Angel
Bonn NX ethernet switch | 3.499 euro
Silent Angel Genesis GX word clock | 3.299 euro
www.dimex.nl