De Amerikaanse luidsprekerfabrikant Perlisten heeft circa twee jaar geleden zijn eerste producten gelanceerd. Als fabrikant zal je met iets nieuws moeten komen om een plek te krijgen in de overvolle markt. Perlisten heeft originele technische concepten ontwikkeld en toegepast. In onze luisterruimte staat de S7t, een vloerstaander en het vlaggenschip van Perlisten. Waarmee onderscheidt Perlisten zich van zijn concurrenten en is de S7t een goede luidspreker? Dat gaan we onderzoeken.
Perlisten: Amerikaanse luidsprekerfabrikant
Perlisten is een verkorting van Perceptual Listening Experience. Deze Amerikaanse luidsprekerfabrikant is opgericht in 2016 en heeft in de winter van 2021 zijn eerste producten gelanceerd. Intussen is het portfolio behoorlijk uitgebreid en zijn zelfs modellen voor inbouw verkrijgbaar. De drijvende krachten achter Perlisten hebben allemaal een ruimte ervaring met het bouwen van dynamische luidsprekers en drivers. Perlisten is dus weliswaar een jong bedrijf maar heeft intussen een schat aan kennis en ervaring in huis.
Dit medium heeft al eerder recensie over een vloerstaander van Perlisten gepubliceerd. Lees onze recensie over de Perlisten R5t waarin ook iets wordt verteld over de ontstaansgeschiedenis van Perlisten. Wie daar meer over wil weten verwijzen wij graag naar voornoemde recensie of naar de website van Perlisten.
In de onderhavige recensie staat het topmodel van Perlisten centraal en dat is de vloerstaande luidspreker S7t. De S7t is groter en zwaarder dan de R5t. Verder heeft de S7t vier woofers (de R5t heeft er twee) en de drivers in de S7t zijn meer geavanceerd en kostbaarder dan de drivers in de R5t. Er zijn ook overeenkomsten, zoals de plaatsing van de DPC array. Wat dat is leggen we verderop uit. Feit is dat Perlisten uiterst originele en technisch geavanceerde ontwerpkeuzes heeft gemaakt bij de bouw van zijn producten. Dat gaan we graag nader beschrijven.
Perlisten S7t: vloerstaander en vlaggenschip
De S7t is een vloerstaander en is het vlaggenschip van Perlisten. Met de afmetingen 1.295 x 240 x 400 millimeter en een gewicht van 55,7 kilogram is het een forse luidspreker, maar omdat de baffle maar 240 millimeter breed is heeft de S7t toch een slank voorkomen. De koper kan kiezen uit uitvoeringen in zwarte of witte pianolak of één van de vier gefineerde versies. Op verzoek kunnen ook andere kleuren geleverd worden.
 |  |
Perlisten ontwikkelt en bouwt zijn drivers en behuizingen in eigen beheer en heeft originele technische ideeën in zijn producten verwerkt. We gaan de techniek even bekijken voordat we muziek gaan luisteren.
Perlisten S7t: vierweg basreflex systeem
Perlisten’s vlaggenschip is een vierweg basreflex systeem met zeven drivers aan boord. Wie naar de S7t kijkt zal meteen de vier woofers zien die een diameter hebben van 180 millimeter. Wie overigens geen conussen wil zien, kan de meegeleverde magnetisch te bevestigen cirkelvormige roosters plaatsen. De conus van de woofers wordt door de fabrikant thin-ply carbon diaphragm (TPCD) genoemd. De merknaam van het gebruikte materiaal is Textreme. De Textreme conus is gemaakt van meerdere kruislings gestapelde lagen koolstof. Bij een grotere sterkte is de conus circa dertig procent lichter dan een vergelijkbare koolstofconus.
In het midden tussen de vier woofers bevindt zich wat Perlisten noemt de ‘Directivity Pattern Control’ array (DPC) waar het bedrijf octrooi voor heeft aangevraagd. De hoogweergave komt voor rekening van een drietal drivers in de DPC array met elk een diameter van 28 millimeter. In het midden van de DPC array bevindt zich een beryllium tweeter die in een golfgeleider (waveguide) is geplaatst. De tweeter geeft frequenties weer tot 37 kHz. Dat is ver buiten het bereik van het menselijk gehoor. De golfgeleider spreidt het geluid van de tweeter met name in de breedte en niet in de hoogte. Op deze wijze treden geen of in elk geval veel minder plafond- en vloerreflecties op en het resultaat is minder versmering en een scherpere focus van de hoge tonen. Nog een voordeel is de brede sweet spot.
De middelste driver van de DPC array, d.w.z. de beryllium tweeter, is goed zichtbaar. Minder goed zichtbaar zijn de twee TPCD drivers waarvan er één boven en één onder de tweeter is gemonteerd en die net als de tweeter een diameter hebben van 28 millimeter. Deze twee kleine drivers hebben net als de woofers een Textreme conus en nemen het midden en midhoog voor hun rekening. De DPC-array bevindt zich in het midden van de drivers en zal zich in veel situaties ongeveer op oorhoogte van de luisteraar bevinden. Dat is precies waar een tweeter zich idealiter hoort te bevinden.
Perlisten S7t: cross-over gericht op samenwerking van drivers en overlapping van toongebieden
Perlisten heeft een originele visie ontwikkeld op de werking van de cross-over. Kort samengevat, de drivers hebben grote overlappingen in de weergave van toongebieden en werken zoveel mogelijk samen. Natuurlijk krijgt de beryllium tweeter geen lage tonen van een bassdrum of basgitaar voor zijn kiezen, maar overlapping en niet strikte scheiding is het doel van de cross-over. De overlappingen zijn volgens Perlisten gemiddeld genomen veel groter dan bij andere fabrikanten.
Meer precies, de cross-over is verdeeld over twee printplaten. De bovenste en onderste woofer spelen frequenties tussen 22 Hz en 550 Hz. De middelste twee woofers spelen frequenties tussen 22 Hz en 1.350 Hz. De twee TPCD drivers in de DPC array spelen frequenties tussen 1 kHz en 4,4 kHz. De beryllium tweeter ten slotte bestrijkt het gebied van 1 kHz tot 37 kHz. Door de relatief grote overlappingen van de toongebieden die door de cross-over worden toegewezen aan de drivers, wordt volgens de ontwerpers een meer coherent geluid gecreëerd. De luisteraar hoort een luidspreker en hoort niet afzonderlijke drivers van de luidspreker.
Perlisten S7t: behuizing en baspoorten die regelbaar zijn met schuimpluggen
De behuizing van de S7t is gemaakt van HDF (high-density fiberboard). De verticale lijnen aan de voorkant zijn afgerond ter vermindering van diffractie en het geeft de kast een slanker voorkomen. De panelen hebben een dikte tussen twee en drie centimeter. De baffle is vijf centimeter dik. Aan de binnenkant zijn één verticale en vijf horizontale versterkingen gemonteerd. De binnenkant is bekleed met een overvloedige hoeveelheid dempingmateriaal.
De behuizing staat op een voet gemaakt van dik plaatstaal die is voorzien van vier verstelbare voetjes. De luidspreker kan dus wiebelvrij worden neergezet en eventueel kan de gebruiker de kantelhoek verstellen.
De S7t heeft twee naar beneden gerichte baspoorten in de voet verwerkt met een diameter van circa negen centimeter. Dit maakt de plaatsing van de luidspreker relatief makkelijk. Eventueel mag de S7t vlakbij een achterliggende wand worden geplaatst. Enige afstand van een zijmuur is altijd een goed idee. Perlisten levert per luidspreker twee grote schuimpluggen mee om eventueel in de baspoorten te duwen in geval de laagweergave wat te overdadig zou zijn. Dat is overigens geen heel eenvoudig klusje want de luidspreker, die ruim 55 kilogram weegt, zal op zijn kop gezet moeten worden om de voet te kunnen demonteren. Wie de schuimpluggen zou willen plaatsen, kan het beste hulp van een tweede persoon vragen. We hebben vrij snel kunnen constateren dat de schuimpluggen in ons geval in de doos konden blijven.
Perlisten geeft een gevoeligheid op van 92,2 dB (2,83 Volt / 1 meter) en dat is hoog. De S7t heeft dus geen hele krachtige versterker nodig. De impedantie is vier Ohm met een minimum van 3,2 Ohm. Voor de liefhebber van thuisbioscopen is het leuk om te weten dat de S7t het THX Dominus certificaat heeft gekregen.
Perlisten S7t: testomgeving
De Perlisten S7t’s worden aangestuurd door een set versterkers van het Amerikaanse Pass Labs die over het hele bereik in klasse A spelen. We hebben de luidsprekers ingedraaid naar de luisterpositie, maar we hebben ook gespeeld met de luidsprekers recht opgesteld met een evenwijdige luisteras. Het verschil in klank is klein. Ingedraaid is de focus wat scherper, maar de sweetspot, die overigens ongebruikelijk breed is, is ook wat smaller. Recht opgesteld is de sweetspot breder ten koste van een klein beetje breedteinformatie. Positionering is een kwestie van persoonlijke voorkeur. De opstelling is in ons geval ongeveer een gelijkzijdige driehoek met zijden van ruim vier meter.
Press play.
Perlisten S7t: klank, volkomen neutraal en evenwichtig
Het testen van een luidspreker om successievelijk een recensie te schrijven bestaat voor het grootste gedeelte uit het luisteren naar muziek. Dat begint altijd met het gedurende een zekere tijd in een ontspannen setting luisteren naar allerlei verschillende muziekstukken. Op die manier wordt een algemene indruk gekregen van de luidspreker en de wisselwerking tussen luidspreker en luisterruimte. Hoe is de klank? Neutraal of net niet neutraal? Een beetje warm? Of is juist er juist een vleugje koelte? Splinternieuwe luidsprekers moeten soms twintig uur of meer spelen om volledig tot hun recht te komen. Kritisch luisteren is de eerste tijd dus niet zinvol. Neemt niet weg dat intussen gewoon van muziek(weergave) genoten kan worden.
Nadat een eventuele inspeelperiode is verstreken en een algemene indruk is verkregen, volgen altijd een paar kritische luistersessies waarbij op een meer technische wijze naar de luidspreker wordt geluisterd. Tijdens een kritische luistersessie worden goedgekende muziekstukken of stukjes daarvan gekozen waarin technisch uitdagende passages zitten verwerkt. Als het gaat om de laagweergave zijn dat bijvoorbeeld de loopjes van een basgitaar die heel diep gaan of de putdiepe slagen op de pauken van een symfonieorkest. De dubbele bassdrum roffels van een rockband kunnen een uitdaging zijn. Ook middentonen en hoge tonen worden kritisch beluisterd. Klinken stemmen realistisch? Hoe klinken belletjes, bekkens of een triangel? En zo kunnen we nog wel meer voorbeelden geven. Tijdens de eerste luistersessies hadden we onszelf nog niet ingelezen in de techniek en ontwerpkeuzes die zijn gemaakt bij de totstandkoming van de S7t. Laat eerst het geluid maar komen. Later gaan we ons in techniek verdiepen terwijl we doorgaan met luisteren.
Laten we maar meteen naar de conclusie springen, die we daarna zullen toelichten: de S7t is een volkomen neutraal klinkende luidspreker. Als we zeggen “kleurloos” kan dat negatief worden opgevat. Wellicht is “vrij van kleur” een betere omschrijving. Waar het om gaat is dat de luidspreker lijkt te verdwijnen. De S7t heeft geen klank van zichzelf. We hebben tijdens de testperiode geen spoortje van warmte of koelte in de weergave kunnen bespeuren. De S7t is een neutraal doorgeefluik. Alle toongebieden zijn evenredig vertegenwoordigd en geen enkel toongebied springt er bovenuit. Dus geen schopjes in de maag bij de laagweergave, maar ook geen aangezette hoogweergave.
Van welk materiaal zou de kast gemaakt zijn? We hebben het hierboven beschreven maar tijdens de eerste luistersessies wisten we het nog niet. De klank verraadt niets. Luidsprekerkasten zijn vaak gemaakt van hout of een houtachtig materiaal zoals MDF, HDF, spaanplaat en multiplex. Het randje warmte dat een houten of houtachtige luidsprekerkast kan geven is afwezig bij de S7t. Aluminium heeft totaal andere eigenschappen dan hout maar is desalniettemin een uitstekend materiaal om luidsprekerkasten van te maken. Dat bewijzen o.a. de Zwitserse fabrikanten Piega en Stenheim en de Amerikaanse fabrikant Magico. Luidsprekers van aluminium kunnen wat analytischer klinken en een klein vleugje koelte aan de weergave toevoegen. Nee, de S7t is ook niet gemaakt van aluminium. Na enig speurwerk weten we dat de kast van de S7t is gemaakt van HDF, een houtachtig materiaal. De baffle is meer dan vijf centimeter dik. De klank is neutraal en roept geen associatie op met HDF of een ander houtachtig materiaal.
Nog een opvallende eigenschap is de naadloze samenwerking tussen de zeven drivers. Bij luidsprekers van dit formaat kan het voorkomen dat de luisteraar op korte afstand de weergave van individuele drivers kan waarnemen. Wie zich op minder dan een meter van de S7t bevindt zal misschien een individuele driver kunnen waarnemen, maar op een voor dit formaat vloerstaande luidspreker normale luisterafstand van meer dan drie meter zijn de drivers van de S7t niet waarneembaar. Alle drivers werken samen en ondanks het formaat gedraagt de S7t zich als een puntbron.
We kiezen “My Ugly Boy” van Skunk Anansie’s abum An Acoustic Skunk Anansie, Live in London. Op dit live album zijn vervormende versterkers weggelaten, of in elk geval niet ver opengedraaid. De akoestische gitaarpartijen klinken licht warm. De stem van zangeres Skin klinkt breekbaar en heeft een beetje scherpte. De luisteraar bevindt zich ongeveer op de tiende rij van het podium. Het zou ook iets meer of minder kunnen zijn. Geroesemoes van het publiek klinkt vooral van achteren. Voor de goede orde, we hebben geen luidsprekers achter ons staan, alleen de S7t’s voor ons. De basgitaar is niet alleen een laagje lage tonen in de muziek, maar de melodielijn is ook eenvoudig te volgen. Bekkens, hi-hat en de droge drumklappen zijn goed gearticuleerd en klinken realistisch. De S7t lijkt niet aanwezig. We zijn aanwezig bij een concert.
De Australische singer/songwriter Xavier Rudd maakt veelvuldig gebruik van de typisch Australische didgeridoo, een blaasinstrument dat hele lage tonen produceert en zeer geschikt is voor de dromerige muziek die hij maakt. We spelen “Pockets of Peace” van het album Food In The Belly. De didgeridoo legt een fundament van lage tonen. Daarbovenop bouwt Rudd een klanklandschap van o.a. een akoestische gitaar, slide gitaar en djembee drums. De opname doet ons denken dat we ons in een hele grote lege zaal bevinden. De wanden van de luisterruimte zijn verdwenen. Ook de S7t lijkt weer te zijn verdwenen. Als Rudd begint met zingen lijkt hij vlakbij ons te staan, vóór alle gebruikte instrumenten. De klank is zeer realistisch.
We selecteren “Cry Of Achilles” het eerste nummer van het album Fortress van Alter Bridge. Het nummer opent met een warm en realistisch klinkende akoestische gitaar. We kunnen de vingers van de gitarist over de snaren horen glijden. Bij tellerstand 0:32 vallen drums en een vetklinkende elektrische gitaar in. Het geluid loopt niet dicht. De S7t weet alle instrumenten apart te definiëren. Effectbejag is afwezig, ondanks het vette geluid. De S7t lust alle soorten muziek en geeft net zo makkelijk een intieme akoestische singer/wongwriter weer als een rockband met ver opengedraaide gitaarversterkers.
Perlisten S7t: klank, een passieve luidspreker zonder resonantie
Eén van onze favoriete passages om de laagweergave te beoordelen is de opening van de vierde symfonie van Tchaikovsky uitgevoerd door het Oslo Philharmonic orkest onder leiding van Mariss Jansons. Dit stuk begint met een hoorn die snel gezelschap krijgt van ander koperwerk. In één minuut kunnen de laagweergave en weergave van middentonen en hoge tonen worden beoordeeld. De laagweergave tussen de tellerstanden 0:13 en 0:19 is een grote uitdaging want de hoorn speelt fortissimo en speelt een stukje toonladder beginnend hoog en eindigend laag.Vrijwel altijd springen een paar noten naar voren in volume, ongeacht de prijsklasse van de gebruikte apparatuur. Het hogere volume van sommige noten wordt natuurlijk veroorzaakt door resonantie. Dat kan resonantie van de luidspreker zelf zijn, maar sommige noten springen altijd naar voren, ook bij dure luidsprekers, en deze resonantie wordt veroorzaakt door de luisterruimte.
We zijn nu de beschrijving genaderd van een heel sterk punt van de Perlisten S7t. Kort en goed, de Perlisten S7t resoneert niet. Gewoon niet. Het is een passieve dynamische luidspreker en er is geen enkele vorm van signaalbewerking toegepast. Dus er is geen toonregeling, geen DSP, geen kamercorrectiesoftware, geen speciale op bepaalde frequenties afgestemde dempers, niets van dat alles. De lage noten waarvan we gewend zijn dat ze in onze luisterruimte naar voren kunnen springen houden zich gedeisd. Niet eerder hebben we de hoorn en het koperwerk aan het begin van Tchaikovsky’s vierde symfonie zo mogen waarnemen bij het gebruik van passieve dynamische luidsprekers. De weergave van de hoorn is volkomen vrij van resonantie. Als de hoorn tussen 0:13 en 0:19 de trap af loopt, klinken alle noten even luid. De luisterruimte lijkt volledig verdwenen te zijn. De kamerresonantie is effectief geëlimineerd.
Een soortgelijke ervaring hebben we met de weergave van de putdiepe basgitaar in het eerste nummer van Porcupine Tree’s album “Voyage 34”, die begint bij tellerstand 2:15. Ook hier zijn we gewend dat sommige noten wat luider klinken vanwege de resonantie die inherent is aan de luisterruimte, maar wederom is resonantie afwezig. De kloppende bassdrum klinkt intussen zeer realistisch, gortdroog en putdiep, zoals we dat gewend zijn van deze opname.
Het ontbreken van resonantie bij gebruik van elektrostatische luidsprekers zijn we wel gewend, maar dat een set passieve dynamische luidsprekers totaal niet resoneert is een nieuwe ervaring. Dat is niet omdat de laagweergave kaal is, verre van zelfs. De S7t produceert een uitstekende en zeer diepgaande laagweergave zonder effectbejag. De luisteraar krijgt geen onrealistische schopjes in de maag. De controle over de lage tonen is van een zeldzaam niveau en vrij van resonantie.
Samenvattend mogen we concluderen dat Perlisten een hele bijzondere luidspreker heeft gebouwd. De S7t is voorzien van uiterst originele ontwerpkeuzes. De DPC array, een uitvinding van Perlisten, geeft een uitstekende horizontale spreiding van het geluid. De grote overlappingen van de toongebieden van de drivers zorgen voor een coherent geluidsbeeld. De luisteraar hoort een luidspreker en hoort niet afzonderlijke drivers. De afwezigheid van resonantie is een zeldzame eigenschap die maar weinig concurrenten delen. Het nog jonge Perlisten heeft met zijn ontwerpkeuzes en producten zijn bestaansrecht bewezen en terecht een plek op de overvolle markt van luidsprekers opgeëist en gekregen.
Perlisten S7t: conclusie
De Perlisten S7t is een bijzondere luidspreker met een zeer realistische detailrijke klank en een brede sweet spot. De controle over de laagweergave is uitzonderlijk goed. De S7t is vrij van enige vorm van resonantie en gedraagt zich als een puntbron. De klank is volkomen neutraal. Of eigenlijk mag je wel stellen dat de S7t helemaal geen klank heeft en niets anders is dan een neutraal en schoon doorgeefluik van het geboden muzieksignaal. De originele ontwerpkeuzes van Perlisten hebben geleid tot de creatie van een uitzonderlijk goede luidspreker.
Adviesprijzen
Perlisten S7t: 19.000 euro per paar
Uitvoeringen: zwarte of witte pianolak
Perlisten S7t: 21.000 euro per paar
Uitvoeringen: Cherry Natural, Black Cherry Natural, Ebony Natural, Ebony High Gloss
