Harbeth associeerden we altijd met compactere monitors die regelmatig op shows fijn staan te spelen. Maar het kan ook anders, zoals we ontdekten toen we enigszins onbezonnen toehapten om aan de slag te gaan met de M40.3 XD – dé referentiespeaker van de Britse bouwer. Want soms is ‘monitor’ allesbehalve een synoniem voor boekenplankspeaker.
Harbeth
Het Verenigde Koninkrijk mag een rijk aanbod aan bekende hifi-namen herbergen, zelfs binnen dat illustere gezelschap neemt Harbeth toch wel een uitzonderlijke positie in. Dat heeft te maken met z’n oorsprong. De roots van het bedrijf, als je wil. Het begon allemaal toen bijna een halve eeuw geleden de BBC zijn audioknowhow wou commercialiseren, een streven dat onder meer leidde tot het oprichten van Harbeth door de BBC-ingenieur Dudley Harwood. Nu zijn er wel meer Engelse merken die een deel van hun succes te danken hebben aan de Britse staatszender. Denk maar aan KEF en Spendor, om er maar twee te noemen. Maar in dit geval lijkt de lijn wel héél direct, onder meer omdat Harwood betrokken was bij het ontwerpen van de legendarische LS3/5-speaker. Om maar te zeggen: het is een bedrijf met wat geschiedenis. Tegelijkertijd is Harbeth wel geëvolueerd.
Harbeth M40.3 XD
In deze review bekijken we de M40.3 XD, het absolute topmodel van Harbeth. Het is een luidspreker die heel mooi past in de traditie van de Britten, maar tegelijkertijd wel up to date is qua technologie. En inderdaad, zijn referentiestatus vertaalt zich wel in een bepaald prijskaartje. Het is geen doordeweekse speaker die je vaak zal tegenkomen, en die – misschien onterecht – misschien daarom niet meteen gezien wordt als uitdager van pakweg de Bowers & Wilkins 800 Series of KEF’s Reference Meta-lijn. Het zit echter wel op dat niveau.
Nu de distributie van Harbeth weer in Nederland is opgepikt, door Mafico, is het een mooie gelegenheid om deze exclusieve weergever op de pijnbank te leggen. We konden de monitoren enkele weken testen, vooraleer ze weer vertrokken richting AudioFrenzy in Maastricht.
Een 'monitor'
Omdat er wel wat grote vloerstaanders in test zijn (geweest), stond de gang op een bepaald moment propvol met gigantische dozen. Niettemin moesten we geen labels aflezen om de Harbeths er uit te pikken. Tussen de ranke Bowers & Wilkins-, Triangle- en Perlisten-verpakkingen vielen de vierkantiger dozen van de M40.3 XD’s direct op. Het is meteen een andere vorm, een weinig subtiele hint dat deze jongens het anders aanpakken dan de meeste grotere luidsprekers die nu in de handel te koop zijn. Lichter dan de rest zijn ze echter niet. Al zijn deze Britten ook weer niet zo massief als sommige uitdagers in het hoogste segment, wat een designkeuze is.
Monitorspeakers met deze rechthoekige vorm voeren ons meteen terug naar de jaren zeventig en eerder. Toen waren dergelijke modellen populair, de laatste decennia heel wat minder. Langs de andere kant heeft het succes van onder meer JBL’s Classic L-lijn bewezen dat er voldoende nostalgie naar deze retrodesigns bestaat. Het gaat hier dus niet om een zuilvormige vloerstaander of een compacte boekenplankspeaker. De M40.3 XD is zelfs geen staanderspeaker, zoals de laatste jaren weer een heel aantal opduiken. Denk eerder aan een grote kast, met een betrekkelijk grote voetafdruk en veel volume. Dat laatste is echt deel van het concept, waardoor de buitengewoon grote woofer ook de nodige lucht kan verplaatsen.
Kortom, deze Harbeths ga je alleen vanwege hun form factor afwijzen of juist omhelzen. Die eerste drempel, daar moet je echt even overheen.
Retrodesign met de precisie van nu
De M40.3 XD is beschikbaar in vier verschillende afwerkingen: kers, rozenhout, walnoot en ‘exotic ash’. Het is die laatste uitvoering in essenhout die we op bezoek krijgen. ‘Prachtig’ is het woord dat het best past bij deze editie, met heel fraaie grenen die het geheel een natuurlijk, handgemaakt aanzicht geven. Design is onbelangrijk? Dat kun je vinden, maar hoe de M40.3 XD oogt is gegeven zijn omvang uiteraard belangrijker dan ooit. Deze grote jongens staan echt als een, euh, een huis in je huis. Heel zichtbaar in een woonkamer, dus het is wel aangenaam dat Harbeth gaat voor een feilloze afwerking. De natuurlijke finish en fijne detailafwerking helpen ook om de M40.3 XD meer op een mooi meubelstuk te doen lijken, en minder op een stukje technologie. Er speelt dus meer dan wat nostalgie of de retrozucht die mensen hun woningen doen volgooien met tweedehandse sixties-meubels uit Scandinavië.
Afbeeldingen doen de M40.3 XD’s geen recht aan. Ze mogen op een smartphonescherm overkomen als eenvoudige houten dozen, in het echt is het verhaal anders. Ze zijn een oog voor precisie gebouwd. De houten panelen zijn heel fraai afgeschuind bijvoorbeeld, en met een verstek sluiten ze perfect op elkaar aan.
Wat ons betreft zijn de Harbeths het mooist met het rooster aangebracht. Klassieker, dat ook. Het rooster is trouwens op zichzelf best zwaar. Het hangt niet magnetisch vast of met plugs, maar past in een groef rondom de baffle. Van de speaker afdonderen zal niet snel gebeuren, lijkt me.
eXtended Definition
Deze grote monitors zijn behoorlijk nieuw, wat je merkt aan het XD-label. Die twee letters staan voor ‘eXtended Definition’ en sieren alle nieuwe modellen van Harbeth. Technisch zijn ze heel verwant aan de voorgaande Anniversary-lijn die ter ere van Harbeths 40ste jubileum verschenen, met een iets andere crossover en meer opties op vlak van afwerkingen. Naast de M40.3 XD-speaker die we hier bekijken zijn er nog verschillende andere XD-modellen. De P3ESR kun je zien als de haalbare tegenhanger, toch qua afmetingen. Het is een minimonitor die goed geschikt is voor kleinere kamers. Tussen deze junior en het vlaggenschip vind je verder nog de C7ES-3 XD, M30.2 XD en SHL5plus XD. Qua naamgeving is het merk niet van de helderste, denken we dan.
Zonder ze te hebben beluisterd, lijkt de M30.2 XD ons trouwens een interessant alternatief voor de M40.3 XD als je luisterruimte eerder kleiner of gemiddeld is. Het is niet zo groot, maar bevat niettemin toch de 200 mm RADIAL2-woofer die bij de M40.3 XD in het midden is gemonteerd. De troef van het topmodel is echter dat deze driver aangevuld wordt met een gigantische 300 mm basdriver, met twee baspoorten aan de voorkant. Dat belooft wel wat qua laag.
Anders, maar wel meeslepend
Het was bijzonder boeiend om naar de M40.3 XD’s te luisteren, aangestuurd door een Lyngdorf TDAI-3400 (initieel zonder Room Perfect). Dat is een wat ons betreft uitmuntende versterker die zeker deze speakers met een gevoeligheid van 86 dB kan aansturen. Het is ook een echte digitale klasse D – en neen, klasse D is niet altijd digitaal, zelden zelfs – met weinig kleuring. Iets om rekening mee te houden bij wat volgt, want je kunt uiteraard ook opteren voor iets heel anders. Een betere versterker is wel een must, maar dat is wellicht overbodig om mee te geven. Een speakers van deze prijsklasse hang je niet aan een miniversterker van Sonos, pakweg.
Hoe klinken de M40.3 XD’s nu? Harbeth heeft een eigen sound die bij deze referentie-exemplaren extra in de verf wordt gezet. Dat is een heel andere ervaring dan bij de exactere weergevers die we recent op bezoek kregen. Beter, slechter? Dat hangt een beetje van smaak af. We houden wel van heel moderne designs die goed ontworpen zijn, maar wat Harbeth serveert vinden we ook fijn. Er is bijvoorbeeld dat de M40.3 XD-speakers door hun volume en design niet zozeer geluid lijken uit te stralen; muziek vloeit net heel organisch de kamer in.
De pianowerken gespeeld door Alice Sara Ott op ‘Chopin: Complete Waltzes’ die we eerst beluisteren klinken aanvankelijk een tikje donker misschien, maar het went snel. Belangrijker is dat de omvang en de presentatie van het geheel heel levensecht overkomt. Dit zijn altijd wel rustgevende muziekstukken om naar te luisteren, vinden we toch, maar hier ervaren we ze nog meer op een ontspannen manier. Bijzonder.
Dat de Harbeths ondanks het nostalgische uiterlijk allesbehalve sloom zijn, dat horen we ook meteen als we de epische drum battle tussen Krupa en Rich op ‘Bernie’s Tune’ horen langskomen. De snelheid zit erin, net als veel kleine nuances. De woofer speelt hier ook een verrassende rol in, door alles dynamisch sterk te onderbouwen.
Ook bij het opwindende ‘For the First Time’ van Black Country, New Road weten de M40.3 XD’s een echt live-gevoel op te wekken. Punk, klezmer en jazz ontmoeten elkaar bij de nummers van deze Britten, een aparte mengelmoes dat gek genoeg werkt. Het begint al heel nerveus met ‘Instrumental’, een hectische track die mooi opbouwt naar het hoofdgerecht. Het eindigt allemaal met een grootse climax waar de saxofoon helemaal uit de bol gaat. Spek voor de bek van deze Harbeths, denken we dan. Deze luidsprekers mogen je misschien wat minder omhullen dan sommige, wat de M40.3 XD’s wel knap doen is een soundstage met veel ruimte en definitie creëren. Denk aan een realistische weergave van een podium of orkest net voor je. Ligt het aan het formaat en de drivercombinatie, dynamisch staat ze wel heel sterk en ervaren we een bijzondere diepte-ervaring.
Tijdens 'Sunglasses' van Black Country, New Road hoor je zanger Isaac Wood roepen: “The absolute pinnacle of British engineering”. Dat is een beetje té sterk voor deze no-nonsense Harbeths – de Britten bouwen ook onderzeeërs en gevechtsvliegtuigen, en zo – maar op audiovlak mogen ze erbij.
Op het DAE-event hoorden we in een kamer in de verte ‘Troy’ spelen, wat een goede reminder was om ‘The Lion and the Cobra’ van Sinéad O’Conner opnieuw af te stoffen. Spectaculair hoe de vocals van de Ierse uit de Harbeth rollen. Die hoge bruggen in ‘Troy’ (die op de cd-versie neigen naar vervorming, maar via Qobuz krijg je ze haarzuiver aangeleverd) komen geweldig over. Het is een nummer dat, als je hem hoort op speakers zoals deze, je paf doet staan over O’Conners zangcapaciteiten.
We merken wel dat luisteren naar M40.3 XD’s een enorme verleiding is om een draai te geven aan de volumeknop. Bij orkestrale werken heb je dat en al helemaal bij elektronische muziek. Het zal niet verbazen dat dankzij die grote woofer er bijna subwoofer-achtige bassen worden geproduceerd. De vier tracks op de bescheiden EP ‘Ritual Spirit’ van Massive Attack staan hierdoor als een huis op een stevige fundering.
Het is letterlijk een massieve sound, vol en groots, maar toch met een duidelijk rol voor de stem van Tricky bij ‘Take it There’. Ook de Kalkbrenner-remix van Cohens ‘You Want It Darker’ is echt genieten – stevige beats, maar ook de kiezelsteenstem van Leonard Cohen die uit de diepte opstijgt. En ja, over diepte gesproken: het is hier in termen van soundstage wel opmerkelijk groot.
We spelen ook nog eens ‘Wheat Kings’ van de Tragically Hip, een aangrijpend nummer over een moordzaak die voor veel ophef zorgde in Canada. Mooi hoe hier de akoestische gitaar en de slide guitar echt hun karakter tonen, incluis harmonische tonen die af en toe ping te horen zijn. Gordon Downie, de veel te vroeg gestorven zanger, brengt dit nummer ook met veel overgave. En dat voel je ook echt bij deze Harbeths. Accuratesse is niet helemaal de prioriteit, wel emotie overbrengen. Daar krijgen ze 10 op 10 voor.
Aangezien de Lyngdorf hangt via HDMI aan onze televisie, mogen de Harbeths ook voor geluid zorgen bij enkele afleveringen van ‘House of the Dragon’. Wellicht gaat dit in de praktijk niet zo vaak gebeuren, maar waarom niet? Met de overbekende GoT-theme van Ramin Djawadi begint het in elk geval direct meeslepend. De muziek wordt echt episch en prikkelend overgebracht, net zoals het bedoeld is. Het is iets anders dan deze reeks in de testruimte beleven met een 5.1.4-opstelling – uiteraard. Toch mag dit er ook wezen. Het is zeker geen minimalistisch sound, integendeel. Episch ligt de Harbeths wel. Door de grote woofer en hun omvang weten deze speakers ook heel overtuigend geluidseffecten neer te zetten. Sfeer, dat wekken ze zeker op.
Conclusie
Het prijskaartje van de M40.3 XD positioneert deze luidsprekers in het high-endsegment. En dat is ook het segment waar je gerust je eigen ding mag doen, helemaal anders dan de rest. Dat is hier ook het geval, zonder echter te vervallen in extremen. De nadruk ligt op een grootse weergave die je een onwaarschijnlijk live-gevoel biedt, vol met dynamiek en meeslepend detail.
Harbeth M40.3 XD
20.829 euro (cherry), 21.439 euro (andere uitvoeringen) per paar| www.harbeth.co.uk
Beoordeling 4,5 op 5
