De nieuwe Paradigm Founder Series is al enige tijd beschikbaar. Het is een reeks van zes modellen. De naam 'Founder' is ontstaan omdat een van de oorspronkelijke oprichters van Paradigm terugkeerde naar het bedrijf. In deze review staat de Founder 80F centraal. Het is de kleinste vloerstaander uit de serie, onze review van de grote 120H lees je hier.
Voorwoord
De review van de Founder 80 is gerealiseerd door de welwillende medewerking van HOBO hifi Den Haag. Logistieke redenen maken het niet altijd mogelijk dat producten aanwezig kunnen zijn in een van de luisterruimtes van uw recensent. HOBO in Den Haag richt zich op de zogenaamde mid-fi markt en doet dat met een assortiment van kwalitatief goede apparatuur. Denk aan producten van Thorens, Rotel, Arcam, Sonus faber, Paradigm, Anthem, B&W, Monitor Audio, Moon en McIntosh. Daarbij ook componenten uit de hogere budgetklassen. Er zijn namelijk verschillende klanten die er in het hogere segment kopen.
De filiaalmanager is Benno Hoogenboom. Van oorsprong drogist, maar inmiddels met vele jaren ervaring in de hifi. Ook Jan ‘t Hart heeft langdurige ervaring, opgedaan bij bekende audiobedrijven in ons land. Sem van Schooneveld completeert het team, dat op zaterdag nog hulp krijgt van Thomas.
HOBO hifi Den Haag is onderscheidend omdat ze in staat zijn een audioset samen te stellen die voor de investering de maximale prestatie biedt. De gemiddelde consument denkt niet in termen van systeemsynergie en de juiste match tussen componenten. Die consument leest een paar reviews over een erg goede luidspreker, een erg goede versterker en een streamer die de Eisa Award heeft gehaald. Vervolgens wordt alles bij elkaar gesmeten in een systeem, met meestal een rampzalig resultaat. Ja maar, het zijn toch allemaal componenten met ijzersterke beoordelingen...? Het probleem wordt vervolgens vaak aangevlogen door andere kabels te gaan kopen. Dat werkt niet. Je moet de echte oorzaak zoeken en daar een oplossing voor formuleren.
Een synergetisch audiosysteem bouw je vanuit kennis en ervaring en niet door met (veel) geld te smijten of lukraak de beste componenten bij elkaar te zetten. HOBO hifi Den Haag kan eventueel voor totaalbedragen vanaf 1000 euro een compleet systeem samenstellen dat de sterren van de hemel speelt. Een bekende uitspraak in audioland is dat een audiofiel twee problemen heeft. Eerst op het moment dat je bepaalde spullen wil hebben (ondraaglijke begeerte….). Ten tweede als je ze eenmaal thuis hebt staan (en het voor geen meter klinkt….).
Dus: go see the dealer.
Paradigm
Paradigm heeft een enorm marktaandeel in Canada en de VS, bestaat sinds 1982 en bouwt alles zelf. Paradigm en het bijbehorende Anthem zijn in die gebieden een begrip. Ze bouwen dan ook relatief betaalbare spullen met een zeer goede kwaliteit. De Founder Series bestaat uit zes modellen. Drie vloerstaanders (deze 80F, de 100F en de al besproken 120H), een minimonitor (40B), een centerluidspreker (90C) en een multifunctionele monitor (70LCR). De laatste is uitzonderlijk, want het is een gesloten systeem met een frequentiebereik vanaf 79Hz.
Dus, geschikt voor stereo in combinatie met een subwoofer, maar ook geschikt als main monitor, center, rears en Atmos plafond weergevers. In de Founder reeks is geen subwoofer beschikbaar. Paradigm heeft een aantal andere series waar voldoende subwoofers te vinden zijn.
Founder 80F
De kleinste van de drie vloerstaanders is 97cm hoog, weegt 23.6 kilo en is een 2.5 weg bass reflex met 4 drivers. Het frequentiebereik binnen de -2dB grenzen reikt van 50 tot 23kHz. Met een slimme plaatsing en een beetje redelijke akoestiek kun je dan tonen waarnemen vanaf 36Hz. Paradigm geeft overigens aan dat het -3dB punt op 28Hz kan liggen. Genoeg voor 80 procent van het muziekaanbod. De gevoeligheid ligt rond de 93dB waardoor versterkers vanaf 15Watt tot ongeveer 220 Watt worden geadviseerd. Leverbare kleuren zijn walnut, black walnut, midnight cherry en piano black.
De vloerstaanders hebben een taps toelopende behuizing. Dat staat chique en het komt heel anders over dan al die rechthoekige modellen. Door de vorm van de behuizing, interne braces en aparte compartimenten voor verschillende drivers, wordt de kleuring die de behuizing veroorzaakt sterk vermindert.
Designmatig zien de Founder modellen er dan ook aantrekkelijk uit. Dat blijft een kwestie van smaak. Over vormgeving is een discussie mogelijk. Over wat een luidspreker en/of systeem moet kunnen laten horen om de realiteit te benaderen helaas niet. Aan de andere kant geldt dat als de klant gelukkig is met een set, het dan goed is. Hifi en het leren herkennen van realiteitsweergave kent een zeer lange leercurve. Dat is goed, want dat betekent dat je een hobby hebt waar je veertig jaar mee bezig kunt zijn. Voor de commercie is dat ook geweldig.
Founder technologie
Zoals gebruikelijk biedt zo’n nieuwe serie luidsprekers ook nieuwe technologie of verder doorontwikkelde specificaties. Zeer uitgebreide informatie met betrekking tot de specificaties is te vinden op de websites van Paradigm en Look & Listen. Het volstaat hier om de highlights te noemen. De zelf ontwikkelde drivers hebben een conus uit ALMAC. Het is een combinatie van aluminium, magnesium en keramische materialen. De grotere vloerstaanders hebben CARBON-X Unibody drivers voor het laag. De essentie van al deze ontwikkelingen is uiteraard om zo licht en stijf mogelijke membranen te bouwen, die daardoor snel zijn en het geluid zo min mogelijk vervormen. In de vorm van OSW (Oblate Spherical Waveguide) past Paradigm waveguides toe om invloed te hebben op de horizontale en verticale spreiding van het geluid. Dat is een slimme aanpassing aan moderne woonomgevingen die meer op een galmruimte lijken dan op een studio met goede akoestische eigenschappen. Als je de horizontale afstraling en ook de verticale afstraling kleiner maakt, dan raak je minder reflecterende oppervlakten in de kamer. Dat kan resulteren in een beter geluid.
Perforated Phase Aligning (PPA) zorgt door middel van Lens-technologie voor phase-alignment. Een toverwoord in de hifi, met de bedoeling dat alle frequenties op hetzelfde moment bij de luisteraar aankomen. Het is namelijk storend als de bas in tijd achterloopt met de rest van de band, om het effect van niet-faselineariteit maar even te duiden. Zo’n faselineaire luidspreker zal dus realistischer klinken, aldus Paradigm. De vloerstaanders bieden de PPA-techniek ook voor de midrange drivers. Er zijn nog tal van andere technieken, maar er is in het algemeen voor gezorgd dat deze luidsprekers zo vervormingsvrij, als binnen het budget realiseerbaar is, kunnen presteren.
Systeembouw
Zoals gezegd was het luisteren dit keer een free lunch. Het filiaal van HOBO hifi in Den Haag vormde een speeltuin met, binnen acceptabele grenzen, de haast volmaakte vrijheid om een dagje te experimenteren. In de kleine (pakweg 5 x 7 meter) luisterruimte werd de 80F vloerstaander geplaatst. De Anthem STR integrated versterker met een Moon loopwerk (de Anthem heeft een converter aan boord) vormde een ideale match.
Anthem is bekend vanwege de professionele theaterversterkers en processors en komt ook van Paradigm. Niet helemaal toevallig dat er een match is, maar dat wil niet zeggen dat deze luidsprekers niet met diverse andere versterkers goed kunnen presteren.
Om de luidsprekers optimaal te kunnen plaatsen, werd eerst geluisterd naar een aantal meetsignalen. Het resultaat van die metingen kun je beluisteren, maar is ook vaak terug te zien op een grafisch display. Met een analyser en bepaalde software kun je zien wat een systeem doet en wat er gebeurt in kabels. Het is dan mogelijk om zeer snel de ideale positie en de optimale match te vinden. De ideale positie is doorgaans een plaatsing die in veel woonomgevingen minder gewenst is. De waf staat nogal eens haaks op de bevindingen uit de metingen. Over de match en de juiste plaatsing worden verder geen mededelingen gedaan. Daarin voorziet de gespecialiseerde hifi-dealer. De mensen van HOBO hebben de kennis en ervaring om dit in uw woonomgeving te realiseren. Als recensent is het niet je taak om systeemadviezen te geven. Dat roept ook de vraag naar partijdigheid op.
Tunen
De luisterruimtes bij HOBO hebben overigens een prima akoestiek. Niet uitbundig perfectionistisch, maar representatief voor de gemiddelde huiskamer zolang die niet lijkt op een iets grotere badkamer. Wat een klant dus beleeft tijdens een demonstratie zal niet extreem afwijken van wat thuis te beluisteren is. De noise-meting in de ‘kleine’ ruimte maakte direct duidelijk dat er ergens bij 50Hz een roommode is en dat de akoestische dimensies in de ruimte niet evenwichtig verdeeld zijn. Wellicht omdat de linkerwand gedeeltelijk uit glas bestaat. In de plaatsing moet je dus compenseren voor die roommode en ook om een goed center image te krijgen.
Los van de roommode kunnen de Paradigms het laag iets sterker aanzetten. Dat geldt voor veel luidsprekers vanaf het Amerikaanse continent en compenseert voor de typische bouwstijl van veelal houten woningen, waardoor het laag ergens in het oneindige verdwijnt. Niets om je verder zorgen over te maken. Om te luisteren werd een volstrekt willekeurige greep gedaan uit de cd-kast, maar ook zijn nog een paar ‘killer-cd’s’ meegenomen die elk systeemfoutje genadeloos belichten.
De perfecte luidspreker
Bij het beschrijven van het ‘karakter’ van een luidspreker vind je altijd sterke en wat minder sterke eigenschappen. De perfecte luidspreker moet nog bedacht worden, is een utopie en zelfs als een weergever een half miljoen kost, is het nog steeds een compromis. Luidsprekers zijn de laatste tien jaar sterk verbeterd en je kunt in principe zeggen dat je momenteel voor het budget krijgt wat daarbinnen maximaal mogelijk is. Soms krijg je meer en soms ietsje minder. Maar, er zijn nu veel betaalbare luidsprekers met buitengewoon goede prestaties. Als iets echt slecht is, wordt het meteen afgemaakt door de wereldpers. Door de keiharde concurrentie ligt de lat voor de fabrikant erg hoog.
Luisterresultaten
De 80F kleinste vloerstaander (met twee bass-drivers) heeft een uitermate lichte warme toon. Met de juiste plaatsing is er een fraai ruimtelijk beeld, een goede definitie, een uitmuntende snelheid en het laag is in balans. De laagweergave is, in vergelijking met de andere modellen uit de reeks, een streepje diffuser en de hele luidspreker mag nog iets meer focussering hebben.
Zoals veel luidsprekers is deze Paradigm 80F niet volledig vrij van een zeer geringe mate van kleuring. Al luisterend blijkt dat met name de verticale spreiding kleiner is dan die in het horizontale vlak. Geen probleem, omdat je meestal luistert vanuit een zitpositie. Het voorkomt storende reflecties via het plafond en de vloer. Door de verminderde dispersie aan de randen van het horizontale vlak, verklein je de invloed van de wanden, maar is een luidspreker ook minder storend voor degenen die off-axis van de weergevers in dezelfde kamer bivakkeren. Dat laatste argument van Paradigm is vooral theoretisch. Je moet behoorlijk off-axis gaan zitten om geen last te hebben van het luidsprekergeluid. Dus, gewoon in de tuin gaan zitten als je wil werken. De gecontroleerde afstraling zorgt wel voor minder akoestische problemen. De 80F is zeker geen resolutiekampioen, maar zoiets kom je meer tegen bij kostbaarder luidsprekers.
Epiloog
De Paradigm Founder 80F is een vloerstaander en biedt daardoor een ‘volwassener’ geluid dan veel monitoren. Paradigm zit met deze 80F natuurlijk in een marktsegment met een heftige concurrentie. In ieder geval zijn de 80F en de andere nieuwe Paradigm-modellen interessant om bij HOBO hifi Den Haag te gaan beluisteren, of bij de andere dealers van Look & Listen. Uw recensent heeft er in ieder geval weer een stukje vakkennis ervaren. Bedenk wel dat een positieve review, zoals deze, altijd vooral een aanbeveling is om zelf ook kennis te gaan maken met een nieuw product, bij deze of andere gespecialiseerde dealers. Mogelijkerwijs is de 80F precies de luidspreker waar u al een tijdje naar zoekt.
Paradigm Founder 80F
2.199 euro per stuk | paradigm.com | lookenlisten.nl
