SAMENVATTING

De naam en het uiterlijk van de 4309 Studio Monitor lijken functie en ernst op de eerste plaats te zetten. Maar er is ook die JBL-naam, en die staat net voor een frisse aanpak en een immens dynamisch talent. Voorgaande JBL’s toverden altijd een smile op ons gezicht. Deze slanke boekenplankspeaker ook?

JBL 4309

De JBL 4309’s zijn de nieuwste toevoegingen in het immense aanbod van JBL. Voor mensen die dankzij Google op dit artikel uitkomen, even duiden: neen, dit zijn niet de mensen van de kleine Bluetooth-speakers zoals de Flip of Charge. Of maar een klein beetje, want het kleine-dozen-die-luid-spelen-JBL zit onder dezelfde bedrijfsparaplu als het high-end JBL. Maar daarover kun je alles lezen in dit artikel. Terug naar die 4309’s. Het zijn compactere boekenplankspeakers die even goed op een meubel als op een stand kunnen leven. Zo heeft JBL er nog wel, zoals de L52 Classic of de HDI-1600. Visueel zijn die twee wel heel verschillende luidsprekers, de 4309’s kun je categoriseren als speakers die heel authentiek JBL overkomen. Kenners van het merk zullen meteen denken aan de machtige, grote JBL-speakers, met aan de top de immense K2- en Everest-modellen.

Dat de 4309 trouw lijken aan het JBL-erfgoed heeft deels te maken met de strakke, bijna pro-audio-uitstraling, maar nog veel meer met de grote compressiedriver die op een hoorn lijkt. Dat is écht JBL – en ook de hoofdreden waarom de 4309 zo levendig en speels klinken. Let the fun begin!

Studio Monitor? 

We lieten het al vallen: de 4309’s hebben een zekere pro-uitstraling. Dat is wat meer het geval bij de volledig zwarte uitvoering die wij op bezoek kregen. De algemene vorm, de matzwarte walnootpanelen en het klassiek zwarte rooster versterken enorm die indruk. En het opschrift ‘Studio Monitor’ aan de voorkant helpt ook. Voeg daar nog een UHF Trim-regelaar bij net onder de hoornconstructie om de hoogste tonen af te zwakken of aan te scherpen. Een interessante toevoeging om de speakers op analoge wijze een beetje bij te regelen en ook heel JBL-iaans. 

Haal het rooster weg en je gaat gegarandeerd verrast opkijken. De voorkant waarin de 6,5-inch woofer gemonteerd wordt en waarin twee baspoorten zijn voorzien is blauw! Die woofer is trouwens gemaakt uit houtpulp, wat ook nostalgisch overkomt.

Dat gezegd zijnde: als je de zwarte uitvoering iets té technisch vindt overkomen, check dan de versie uit een lichter walnoot en met een donkerblauw rooster. Bij die editie is de huiskamervriendelijke retro-vibe veel sterker. Want voor alle duidelijkheid: dit zijn echt wel luidsprekers bedoeld voor bij je thuis.

Compressiedriver 

Met rooster geplaatst of niet, dé blikvanger bij deze feestbeesten blijft de hoornconstructie die ongeveer het bovenste derde deel van de 4309 inneemt. Een prominente rol die ook helemaal op z’n plaats is, want dit onderdeel is echt iets dat recht uit het JBL-DNA is gehaald. De Amerikanen zijn immers enorme fan van de compression driver – dat is de kleine 2,5-cm grote tweeter in het midden – die geplaatst wordt in een hoorn. Niet zomaar een hoorn, maar wel eentje met een heel specifieke vorm die uitgerekend is om breed uit te stralen zonder te kleuren. Hier is lang over nagedacht, verstaan we. Dat de vier zijden van de hoorn niet zomaar vlak zijn, maar naar binnen bollen en dicht bij de tweeter naar een ‘heuvel’ neigen is geen toeval. Die typische nasale klank die je bij hoorns kunt hebben, ontbreekt hier dan ook helemaal. Deze hoorns toeten niet. De 4309’s bevatten trouwens een compressiedriver, de 2410H-2, die al eerder in de HDI-1600 werd gebruikt. Dat is een speaker die we ook met heel veel plezier getest hebben.

Een belangrijk punt hierbij is dat je door hun wat functioneler uiterlijk zou denken dat het niet goed uitgekiende luidsprekers zijn. Maar JBL, als deel van het research-gedreven Harman-groep, zit constant op doordachte wijze z’n audio-ontwerpen te verfijnen en verbeteren.

Gemakkelijk te plaatsen

Dankzij de twee baspoorten aan de voorkant kun je de 4309’s bovendien vlak tegen de muur plaatsen. Indraaien hoeft wat ons betreft ook niet. Komt daarbij dat de luidspreker niet zo diep is (22,7 cm), relatief gezien ten opzichte van de hoogte en breedte (42 x 26 cm). Dat maakt dat je deze JBL’s nog wel kwijt kunt spelen op een kast in een kleinere ruimte waar sommige andere speakers lastiger zouden zijn.

Het is wel zo dat ze door die verhoudingen niet bij elke stand even mooi passen. Onze Focal Kanta-stands bijvoorbeeld, konden we wel gebruiken met de 4309’s. Maar ze stonden er wel een beetje gek op, omdat de bevestigingsplaat niet zo breed en veel dieper was. Daar moet je dus wel even rekening mee houden. De fabrikant raadt trouwens stands met een hoogte van 60 cm aan.

Met passie gebracht 

Aan welke versterker je deze 4309’s hangt? Met een 87-dB gevoeligheid zijn ze iets moeilijker aan te sturen dan we hadden verwacht na wat luistersessies. We hebben ze natuurlijk wel beluisterd met twee versterkers die wel over wat vermogen beschikken: de JBL SA750 met z’n klasse G-versterking en de NAD-combo C 658 – C 298 met klasse D EigenTakt-modules. Maar ook de kleinere Primare i15 die we op een later moment eens uitproberen kon de JBL’s aan zonder al te veel zweetdruppels te tonen. Iets met wat meer vermogen is wel een goed idee. Niet omdat de 4309’s het per se nodig hebben – wel omdat deze luidsprekers je echt wel enorm verleiden om muziek luider te spelen.

Waarom is dat? Het is een goede vraag. Het antwoord heeft wellicht te maken met iets dat JBL-speakers altijd goed vertolken: dynamiek. De opwinding van een live-concert waar de band er helemaal voor gaat en je hart mee harder gaat kloppen, die sensatie. Alles met percussie die een nummer voortstuwt, van wereldmuziek over rock tot elektronica, wordt door deze speakers bijzonder levendig en meeslepend neergezet.

‘I’ll make you see God’, de eerste single van een nieuw Afghan Whigs-album dat gelost wordt is een perfecte track om die 4309’s een workout te geven. Heftige rockproducties zoals deze passen niet vaak goed bij klassieke audiofiele luidsprekers, maar de JBL’s lijken er ook voor gemaakt. Hoe de Middeleeuwen er uit hadden gezien met elektrische gitaren? Dat weten we nu ook weer dankzij de recente review door collega Eric van het album ‘Memento Mori’ afkomstig van medieval metal-band Feuerschwanz. De meeste nummers op dit album hebben een energieniveau vergelijkbaar met dat van een hyperkinetisch kind dat je in een onbewaakt moment een blik Red Bull hebt overhandigd, en de 4309’s gaan daar volledig in mee. En als we het volume echt ver opendraaien, blijven deze JBL’s ook echt kwaliteit leveren. Vervorming konden wij niet vaststellen. Misschien de buren?

Het is wel te gemakkelijk om deze speakers gelijk te stellen met gitaarwerk vol vervorming. Wat we bijvoorbeeld ook heel knap vinden is dat de JBL’s iets mooi maken van vlakkere opnames uit onze testplaylist die niet er niet altijd in slagen om te beroeren. De synthpop bij ‘Halo’ van Depeche Mode bijvoorbeeld, of het onderkoelde ‘Mr. White’ van Khruangbin. Zeker bij die laatste krijgen we een heel expansieve soundstage gepresenteerd, wat nog meer bijdraagt aan de melancholische sfeer die er rond het nummer hangt.

Wat niet wil zeggen dat subtielere tracks op de JBL’s saai overkomen. Het minimalistische ‘Train Song’, geschreven door Tom Waits, gezongen door Holly Cole, staat als een huis. Cole’s stem staat ook knap in het midden, goed gedefinieerd en een klein tikje droog. Als de contrabas een lage noot beroert, voelen we fysiek de bassnaar natrillen. Ze kunnen diep duiken, al krijgen we de indruk dat er qua bassen ook wat meer energie zit rond 110-120 Hz. Een stem als die van Nick Cave of Mark Lanegan krijgt daardoor een tikje meer gewicht.

De vioollijn bij ‘War Anthem’ van Max Richter is ook wel boeiend om te aanhoren. Bij dit werk, dat een vaste plaats heeft in onze testplaylist, zweeft de viool vaak uitgesproken boven het orkest en de percussie uit. Bij de 4309’s is dat anders. Het is veel meer geïntegreerd in het groter geheel en is minder uitgesproken gedefinieerd, wat meer een grootse orkestrale luisterervaring geeft in plaats van een melancholisch inzoomen op dat ene instrument. Hetzelfde hebben we ook bij ‘Summer 3’ op Richters interpretatie van de Vier Seizoenen van Vivaldi. Het virtuoze strijkerswerk van Daniel Hope speelt een hoofdrol, maar staat minder in de felle schijnwerpers. Meer een ervaring zoals in een zaal, zouden we zeggen.

Conclusie 

Als je op zoekt bent naar een paar luidsprekers dat je uiterst verfijnd wijst op de piepkleine details in een audiofiele opname, dan zouden we respectvol suggereren dat er elders een heel assortiment weergevers te vinden is. Het is niet dat de JBL 4309’s bruut of verhullend zijn – dat is zeker niet het geval. Hun levendige, dynamisch karakter maakt het beluisteren van muziek net heel passioneel, verslavend en ja, gewoonweg enorme fun. En welke genre je muzikale shot juist bevat, dat maakt niet zoveel uit. Aanrader!

JBL 4309
2.290 euro/paar | www.referencesounds.nl
Beoordeling 4,5 op 5