De Italiaanse luidsprekerfabrikant Sonus faber heeft circa anderhalf jaar geleden de Lumina-productlijn gelanceerd. De nieuwe Lumina-productlijn is de meest betaalbare productlijn van Sonus faber. Wij hebben monitormodel Lumina II en vloerstaander Lumina V te logeren gekregen. Beide luidsprekers zullen wij afzonderlijk in een eigen recensie aandacht geven, te beginnen met monitormodel Lumina II. In het tweede deel van dit tweeluik zullen wij beide luidsprekers evalueren. Hoeveel geluidskwaliteit biedt de instaplijn van Sonus faber?
Sonus faber: luidsprekerfabrikant sinds 1983
Sonus faber is een in de Italiaanse plaats Vincenza gevestigde luidsprekerfabrikant die bestaat sinds 1983. Oprichter en drijvende kracht achter Sonus faber was Franco Serblin die in 2013 is overleden. Het overlijden van Serblin heeft geen gevolgen gehad voor Sonus faber, mede omdat hij het bedrijf al voor zijn dood had verlaten. De Italiaanse fabrikant bouwt uitsluitend passieve luidsprekers maar heeft al decennia een stabiele bedrijfsvoering en is een constante factor in het steeds weer veranderende audiolandschap.
Veel Europese audiofabrikanten ontwikkelen hun producten ergens in Europa, maar laten de productie uitvoeren in een land met een lagere (loon)kostenstructuur. Zo niet Sonus faber dat al zijn luidsprekers, zowel de dure als de goedkope modellen, zelf in Italië bouwt. De afgelopen twee jaar werden de logistieke lijnen van diverse Europese en Amerikaanse fabrikanten en merken verstoord vanwege afhankelijkheid van vervoer van materialen of eindproducten door de lucht of containervervoer over zee. Sonus faber koopt zijn componenten en materialen veelal in Europa en de eindproducten gaan per vrachtauto door heel Europa. Sonus faber had veel minder last van de logistieke uitdagingen waar veel fabrikanten mee te maken hebben gehad en soms nog steeds mee te maken hebben.
Zoals gezegd, Sonus faber bouwt uitsluitend passieve luidsprekers. Het portfolio van het bedrijf is zeer breed, zowel in prijs als in formaat en gewicht. Om een idee te geven, het huidige vlaggenschip is de Aida, een vloerstaande luidspreker die 172,5 centimeter hoog is en 165 kilogram weegt. De huidige adviesprijs van de Aida is net geen 55.000 euro, per stuk. De Aida is onderdeel van de Reference-productlijn. Aan de andere kant van het portfolio van Sonus faber was tot voor kort de Sonetto-productlijn gesitueerd. Monitormodel Sonetto I kost 749 euro per stuk en weegt slechts 5,5 kilogram. Sonus faber speelt dus mee aan de bovenkant van de markt maar bouwt ook luidsprekers voor gewone stervelingen.
In de zomer van 2019 hebben wij een set van het model Guarneri Tradition te logeren gehad. De Guarneri Tradition is een tweeweg monitormodel met een adviesprijs van 8.249 euro per stuk, inclusief toegesneden bijpassend statief. Lees ook onze recensie over de Guarneri Tradition van Sonus faber.
 |  |
Begin september 2020 heeft Sonus faber de Lumina-productlijn gelanceerd. De Lumina-productlijn bestond in eerste instatie uit de modellen Lumina I, Lumina III en Lumina Center. Later werden daar de modellen Lumina II en Lumina V aan toegevoegd. De nieuwe Lumina-productlijn is onder de Sonetto-productlijn geplaatst en is nu de meest betaalbare productlijn van Sonus faber. Monitormodel Lumina I kost net geen 400 euro per stuk en is op dit moment de goedkoopste luidspreker van de Italiaanse fabrikant. “De Lumina-collectie van Sonus faber presenteert een opwindende verandering, nieuw voor de typische productdesignportfolio van Sonus faber, maar nog steeds in staat om de geschiedenis en waarden van het merk te belichamen. Eenvoud staat centraal in de identiteit van de collectie die tot doel heeft een breed publiek te bereiken en een luxe muziekervaring te bieden, hetgeen mogelijk wordt gemaakt door onze lange traditie van verfijnde materialen en zorgvuldig vakmanschap,” aldus de verklaring van Sonus faber over de Lumina-productlijn.
Wij waren zeer te spreken over de Guarneri Tradition van Sonus faber. Tegelijkertijd zijn wij heel nieuwsgierig naar de prestaties van de meer betaalbare modellen van de Italiaanse fabrikant. In onze testruimte staat een set van het monitormodel Lumina II, het iets grotere broertje van de Lumina I. Wij hebben ook een set ontvangen van het vloerstaande model Lumina V, het huidige vlaggenschip van de Lumina-productlijn. Wij zullen beide modellen ieder in een eigen recensie aandacht geven, te beginnen met monitormodel Lumina II. De recensies vormen echter samen een tweeluik, waarbij wij niet alleen aandacht zullen besteden aan de prestaties en klank van de individuele modellen Lumina II en Lumina V. Wij zullen ook aandacht besteden aan de voordelen en nadelen van monitormodellen en vloerstaanders.
De aftrap is voor monitormodel Lumina II. Binnenkort volgt de recensie over de vloerstaande Lumina V.
Sonus faber Lumina II: technische eigenschappen en kenmerken
De Lumina-productlijn is de nieuwe instapproductlijn van Sonus faber en bestaat uit de tweeweg monitormodellen Lumina I en Lumina II, de vloerstaande modellen Lumina III en Lumina V centermodel Lumina Center. De term Lumina betekent “licht” in het Latijn maar staat volgens Sonus faber ook voor de samentrekking van de woorden LUxe, MInimalistisch en NAtuurlijk. De Lumina II is de op één na goedkoopste luidspreker van de Italiaanse fabrikant.
Alle modellen in de Lumina-productlijn stralen ondanks het instapprijsniveau een zekere luxe uit door o.a. de zwarte leren bekleding van de behuizing. De rechthoekige vorm straalt ook een zeker minimalisme uit. Voor de bouw van de kasten is meerlaags hout gebruikt, geen MDF of kunststof. Voila, luxe, minimalisme en natuurlijke materialen zoals leer en hout. De koper kan kiezen uit drie verschillende frontplaten, t.w. wengé, walnoot en zwart. Magnetisch te bevestigen roosters om de drivers af te dekken worden meegeleverd.
Sonus faber heeft moeite gedaan om de leden van de Lumina -productlijn makkelijk te kunnen plaatsen. De behuizing van monitormodellen Lumina I en Lumina II heeft een verdekte baspoort die aan de onderkant van de voorkant is geplaatst (de Lumina Center heeft dat ook). Desgewenst kan de luidspreker dichtbij een muur worden geplaatst of eventueel in een (boeken)kast. De Lumina II meet 304 x 180 x 263 millimeter (H x B x D) en weegt 5,8 kilogram. De afmetingen, het gewicht en de plaatsing van de baspoort maken van de Lumina II een makkelijk te plaatsen luidspreker.
De Lumina II heeft volgens de fabrikant een frequentiebereik dat loopt van 55 Hz tot 24 kHz. De woofer/middentoner heeft een diameter van 150 millimeter en is speciaal voor de Lumina-productlijn ontwikkeld. De conus is gemaakt van cellulosepulp dat is gemengd met andere natuurlijke vezels.De cross-overfrequentie ligt op 1.800 Hz. Daarboven neemt een tweeter met een diameter van 29 millimeter de weergave over. De nominale impedantie is vier Ohm en de Lumina II heeft een gemiddelde gevoeligheid van 86 dB (2,83 Volt / 1 meter). De gebruiker hoeft volgens deze cijfers geen krachtpatser van een versterker aan te sluiten om de Lumina II tot zingen te krijgen.
 |  |
De vernikkelde luidsprekeraansluitingen aan de achterzijde zijn geschikt voor bananenstekkers, vorkjes en blank draad. Sonus faber heeft twee paar gemonteerd dus bi-wiring of bi-amping is mogelijk na verwijdering van de bruggen tussen de aansluitingen.
Sonus faber Lumina II: testomgeving
Tijdens de testperiode hebben we verschillende versterkers gebruikt om de Lumina II aan te sturen, t.w. een NAD 7600 Receiver, een McIntosh MA12000 (waar later een afzonderlijke recensie over zal verschijnen) en onze vaste set klasse A versterkers van Pass Labs. De versterkers van met name McIntosh en Pass Labs passen met hun prijs niet echt bij de Lumina II, maar dat zien wij niet als een nadeel maar als een voordeel. De gebruikte versterkers vormen hoegenaamd geen flessenhals en we kunnen ons met alledrie versterkers concentreren op de prestaties van de Lumina II.
Hierbij willen we ook opmerken dat we relatief goede ervaringen hebben met de combinatie van een dure versterker met een set relatief goedkope luidsprekers. Het resultaat is gemiddeld genomen beter dan een combinatie van een set dure luidsprekers met een wat goedkopere versterker. Door het financiële zwaartepunt in de versterker te leggen is het eindresultaat vaak beter.
De Lumina II is geplaatst op statieven van Solid Steel die door de importeur zijn meegeleverd. Ze staan circa vier meter uit elkaar en we zitten op vier à vijf meter afstand van de luidsprekers.
Sonus faber Lumina II: lichtwarme klank met een bovengemiddelde weergave van middentonen en lage tonen
De Lumina II heeft zoals gebruikelijk een grote verscheidenheid aan muziek te verwerken gekregen. Vanaf de eerste noten waren we onder de indruk van de hoeveelheid en kwaliteit van de lage tonen. De Lumina II gaat verder de diepte in dan het formaat van de behuizing doet vermoeden, zonder wollig te worden of te trachten de laagweergave te forceren.Verder blijkt de Lumina II een sociale luidspreker, d.w.z. de luidspreker heeft een brede sweetspot en luisteraars die zich niet precies in het midden tussen de luidsprekers bevinden, krijgen toch een fraai stereobeeld gepresenteerd.
We spelen “Ho Ballato Di Tutto” van Paolo Conte. De piano in deze opname heeft een volle klank en krijgt begeleiding van een contrabas. De Lumina II klinkt veel groter dan hij is en geeft en mooie ontspannen weergave van Conte’s piano en stem. De lage noten van de piano hebben slam en tegelijkertijd een beetje warmte. We horen de galm van de ruimte waar de muzikanten zich bevinden. De ruimte lijkt niet al te groot en we lijken ons dichtbij het podium te bevinden.
We kiezen “Tiberian Thief” van het kwartet Goudsmit, Trujillo, Vierdag & Vink van het album “Live op het dak!”. De klank is kamerbreed. De saxofoon heeft een lichte scherpte maar ook een lichte warmte. Dat is zoals we de opname gewend zijn. We horen realistisch klinkende instrumenten. De bekkens en de hi-hat hebben een metalige klank terwijl de snare drum een lichte fluweligheid laat horen.
“Terminal Velocity” is een soloalbum van John Petrucci, de gitarist van Dream Theater. We spelen het titelnummer. Petrucci speelt loepzuivere en vingervlugge uitgesponnen solopartijen, iets waar hij bij Dream Theater niet altijd de ruimte voor krijgt. Petrucci staat een beetje los van zijn begeleiders, een beetje meer op de voorgrond. De Lumina II is een relatief kleine luidspreker maar weet toch de luisterruimte vol te spelen. De Lumina II klinkt net niet neutraal en heeft een heel kleine randje warmte of gloed in de weergave. Alle toongebieden worden gelijkmatig weergegeven. Sommige luidsprekers leggen bijvoorbeeld een lichte nadruk op de weergave van hoge tonen of het midlaag bereik. De Lumina II legt nergens de nadruk op en geeft alle toongebieden gelijkmatig weer. De Lumina II speelt net zo makkelijk een singer/songwriter als een rockband.
Natuurlijk heeft de Lumina II ook zijn grenzen. De roffels van de dubbele bass drum op John Petrucci’s album zijn goed waarneembaar en geven een prettig fundament, maar hier zijn ook de beperkingen van een kleine luidspreker waarneembaar. Het onderste randje lage tonen klinkt goed maar is dunner vergeleken met grotere luidsprekers. Dat is niet vreemd, het is gewoon elementaire natuurkunde. Kleine passieve monitorluidsprekers. ook de dure modellen, hebben altijd wat moeite met het gebied tussen 20 Hz en pakweg 60 Hz. Dat is helemaal niet erg. Liever een luidspreker die het onderste laagbereik wat dunner weergeeft dan een luidspreker die tracht de laagweergave te forceren. Als we de Lumina II vergelijken met andere kleine monitorluidsprekers met een vergelijkbare prijs, kunnen we niet anders dan concluderen dat de laagweergave zeer behoorlijk en realistisch is voor een kleine luidspreker. We komen niets tekort.
We selecteren “1812 Overture” van Tchaikovsky uitgevoerd door het Berlijns Philharmonisch orkest onder leiding van Claudio Abbado. Dit muziekstuk duurt bijna een kwartier en begint met strijkers die de snaren van hun instrument subtiel aaien. De spanning wordt langzaam opgebouwd, evenzo het volume. Aan het einde spelen alle muzikanten fortissimo. De slagwerker geeft scherpe en diepe klappen op de pauken. De kleine Lumina II geeft geen krimp en zet een realistisch klinkend kamerbreed symfonieorkest neer. Het onderste randje van de lage tonen is waarneembaar en we genieten van het totaalplaatje. Tegelijkertijd kunnen we vaststellen dat het onderste randje lage tonen een wat lager volume heeft vergeleken met een vloerstaande luidspreker. Maar de laagweergave is heel goed voor een kleine monitorluidspreker.
De Lumina II valt met name op vanwege de goede en realistische weergave van middentonen en de goede weergave van lage tonen in verhouding met het formaat van de luidspreker. En hoe is de weergave van hoge tonen? Ook de weergave van hoge tonen is goed, maar de hoogweergave heeft ons niet verrast. De hoogweergave is een beetje volgens verwachting conform het prijsniveau van de Lumina II, terwijl de weergave van middentonen en lage tonen ruimschoots boven verwachting is. Kortom, de hoogweergave is goed, maar de kwaliteit van weergave van middentonen en lage tonen doet de Lumina II boven zijn prijsniveau uitstijgen.
Sonus faber Lumina II: plaats in de markt
De Lumina II is een makkelijk te plaatsen luidspreker. Wij hebben de Lumina II als frontluidspreker voor tweekanaals weergave gebruikt, maar de Lumina II leent zich ook prima voor gebruik als achterluidspreker in een meerkanaals opstelling. Vanwege de baspoort aan de voorkant kan de Lumina eventueel dicht tegen een muur of in een hoek worden geplaatst. Wie niet precies in het midden zit krijgt toch een vrijwel volledig stereobeeld gepresenteerd.
De Lumina II scoort met name goed als het gaat om de middentonen en lage tonen. Het is goed voorstelbaar dat een paartje Lumina II’s aanvankelijk als tweekanaals luidspreker voor muziek wordt gebruikt of als frontluidspreker in een meerkanaals opstelling. Als de gebruiker dan later andere frontluidsprekers zou willen plaatsen, kan de Lumina II als achterluidspreker worden ingezet.
Nee, de Lumina II haalt niet het niveau van de Guarneri Tradition die wij eerder in huis hebben gehad. Dat is niet erg verrassend want de Guarneri Tradition is circa een factor vijftien duurder. Beide luidsprekers hebben een klein randje ronding in het geluid. Op zijn eigen prijsniveau levert de Lumina II echter een overtuigende presentatie van geluid en de “Voice of Sonus faber”.
Sonus faber Lumina II: conclusie
De Lumina II is een multifunctionele en makkelijk plaatsbare luidspreker met een brede sweetspot. Hij kan gebruikt worden voor tweekanaals muziekweergave maar voelt zich even goed thuis als voor- of achterluidspreker in een meerkanaals opstelling. De weergave van hoge tonen is goed, maar de weergave van middentonen en lage tonen doet de Lumina II boven zijn prijsklasse uitstijgen. De weergave heeft een heel klein randje warmte en ronding waardoor niet snel luistermoeheid op zal treden.
Adviesprijs Sonus faber Lumina II: 549 euro per stuk
