Het Japanse Esoteric heeft in het tweede kwartaal van 2021 haar nieuwe N-05 XD netwerkspeler aan het publiek geïntroduceerd. De N-05 XD is de opvolger van de prachtige en veel geprezen Esoteric N-05 netwerkspeler en is voorzien van onder meer een geheel nieuwe DAC-sectie.
De Esoteric N-05 XD netwerkspeler is, net als haar succesvolle N-05 voorganger, voorzien van een prachtige styling. De geheel uit aluminium vervaardigde behuizing is prachtige gevormd. De feminiene lijnen, afgeronde hoeken en de combinatie van geborstelde en geparelde aluminium delen geven de relatief grote machine een optisch slanker profiel. De basisfuncties zijn voor een groot deel via het frontpaneel te bedienen en dankzij het overzichtelijke blauwe OLED-display ziet u in een oogopslag welke ingang, volume, samplingfrequentie en output settings zijn ingesteld. Om alle functionaliteit vanuit de luisterpositie te regelen levert Esoteric een mooie dubbelzijdig uitgevoerde afstandsbediening mee. Deze eveneens geheel uit aluminium vervaardigde remote heeft een bouwwijze waarmee we niet bang zijn om deze eens uit onze handen te laten vallen. Mits onze tenen de val niet zullen remmen.
We hebben deze N-05 XD dan wel ontvangen onder de noemer highend netwerkspeler, maar feitelijk is deze XD uitvoering zo veel meer dan alleen een netwerkspeler. De fabrikant heeft de N-05 XD namelijk voorzien van een hoogwaardige hoofdtelefoonversterker met zowel een 6.3mm Jack en een 4-pin XLR-aansluiting waarmee deze zelfs moeiteloos 600 Ohm hoofdtelefoons kan aansturen. Bovendien is de N-05 XD uitgerust met een volwaardige highend voorversterker en meer dan een eindversterker of een set actieve hifi-luidsprekers hebben we dus niet nodig om muziek in een superieure geluidskwaliteit af te spelen. Ondanks dat de N-05 XD niet volledig nieuw is, kunnen we wel spreken van een significante vernieuwing.
Bij succes vernieuwen?
De voorganger van de Esoteric N-05 XD, de N-05, is uitgerust met AKM DAC chips. De nieuwe N-05 XD is uitgerust met een fabrieks-eigen discreet opgebouwd DAC-circuit dat initieel is ontworpen voor de Grandioso toplijn. Jasper Bol van distributeur AQIPA zegt hier het volgende over: “Het gebruik van DAC-chips van externe leveranciers, waaronder AKM, gaven Esoteric te weinig ruimte voor innovatie en creëerden een technische afhankelijkheidspositie. Aangezien Esoteric altijd streeft naar substantiële verbeteringen in haar ontwerpen, zag de fabrikant geen andere weg dan zelf in eigen beheer een DAC-oplossing te ontwikkelen.”
De Esoteric Master Sound Discrete DAC, zoals de fabrikant deze technologie vertroetelend noemt, is heel speciaal en hierbij laat Esoteric haar eerdere 64-bit filosofie niet los. Waar er voorheen tot wel acht 32-bit KM DAC chips in de N-05 werden gebruikt, maakt Esoteric bij deze nieuwe DAC nog steeds gebruik van een 64-bit DA-omzetting. Nu gebeurt dit echter op basis van discrete componenten en programmeerbare FPGA-technologie. FPGA brengt het grote voordeel met zich mee dat de DAC-sectie niet aan veroudering onderhevig is. Komt er een nieuw bestandsformaat uit, wordt er een nieuwe techniek geïntroduceerd of heeft een designer een briljante ingeving (bij Esoteric heel goed mogelijk) dan is de Master Sound Discrete DAC na een firmware update weer helemaal bij de les.
Bij de fabricage maakt Esoteric gebruik van kwalitatief hoogwaardige medical-grade halfgeleiders en componenten met ultra-lage toleranties. Elk kanaal heeft een eigen toegewezen lineaire voeding voor een optimale performance en het geheel wordt aangestuurd door een snelle FPGA chip en wordt op tempo gehouden door twee onafhankelijk opererende centrale precisieklokken of door een externe masterklok. Deze sturen een hele range aan precisieklokken aan. Esoteric past namelijk per bit een eigen precisieklok toe. Een methode die wij nog niet eerder op een dusdanige manier hebben aangetroffen. Alle boards zijn in huis vervaardigd en met de hand door Esoteric personeel afgemonteerd. Ondanks al deze inspanningen mag de signatuur van deze N-05 DX niet al te veel afwijken van de vertrouwde (AKM-)sound van Esoteric. We zijn dus benieuwd naar de prestaties.
High-end voorversterker
De Esoteric N-05 XD is geheel dual-mono fully-balanced opgebouwd en is voorzien van een variabele output stage. Een losse (analoge) voorversterker is dus niet nodig is. Het is een kwestie van in het menu de output setting aanpassen van fixed naar variabel en kunt u er direct een set actieve luidsprekers of eindversterkers op aansluiten. De digitaal aangestuurde volumeregeling wordt geheel analoog afgehandeld. Dit QVCS Attenuator System is uiteraard ook volledig gebalanceerd en dual-mono opgebouwd.
Dankzij de HCLD-outputstage met een maximum slew rate van 2.000V/µs blijven de snelheid en dynamic range gewaarborgd. Het resultaat is een muziekweergave met een ongekend hoge openheid, ruimtelijkheid en controle. Gezien de meeste digitale muziekbronnen direct zullen profiteren van de geluidskwaliteit van de Master Sound Discrete DAC, is er minder behoefte aan analoge ingangen. Toch is het handig dat de N-05 XD is voorzien van een single-ended RCA en een balanced XLR ingang. Hiermee hebben we de keuze een vintage cd-speler of platenspeler aan te sluiten.
Functionele DAC
De interne DAC is voorzien van een gebalanceerde AES-EBU ingang, twee coaxiale S/PDIF ingangen, twee optische Toslink ingangen en een USB-audio ingang. Wilt u gebruik maken van een externe masterklok, dan vindt u ook hier een aansluiting voor. De DAC sectie is geschikt voor het weergeven van 64bit-768kHz bestandsformaten in PCM, speelt native DSD af tot DSD512 en ondersteunt volledige unfold bij MQA bestanden.
Het maakt dus niet uit welke formaten u wilt streamen, deze speler slikt echt alles wat u er digitaal instopt. Gelukkig heeft Esoteric de speler ook voorzien van direct streaming mogelijkheden via Wi-Fi en Bluetooth 4.0 (LDAC, LHDC, aptX HD, AAC), zodat we ook moeiteloos met onze smartphone vanuit Spotify, Soundcloud of Youtube music kunnen streamen.
Ondanks dat de geluidskwaliteit van deze streams van minder hoge geluidskwaliteit zijn dan lossless muziek via Qobuz of NAS, dragen dergelijke functies wel bij aan de totaalbeleving. In veel gezinnen zullen de gezinsleden zich doorgaans geen raad weten met 99.9 procent van de highend hifi-apparatuur of streaming platformen in huis, maar gewoon naar muziek willen luisteren. Bij uw auteur thuis is dit namelijk wel het geval en deze feature is voor ons persoonlijk een valide aanschafcriterium. Alles draait immers om de muziek, niet puur om muziek met de beste geluidskwaliteit.
Dankzij de vele aansluitmogelijkheden is deze DAC bovendien uiterst geschikt voor gebruik met oudere digitale hifi-componenten zoals een vintage cd of Blu-ray speler. Ondanks de DAC tot de hoogste highres resoluties kan afspelen, vinden we het vooral belangrijk hoe 16bit 44.1kHz streams worden weergegeven. Om de kwaliteitswinst bij bestaande digitale audiocomponenten vast te kunnen stellen trekken wij een oude Denon DCD-960 uit de kast. Een van de betere 20-bitters uit de tijd dat we nog niet dachten in bitstream of DSD technologie, laat staan in QR-codes en is voorzien van een –destijds- hoogwaardige analoge JK-filter van Johan Ketelaar. Deze cd-speler levert ook vandaag de dag nog hele muzikale prestaties. Wanneer we de 20-bit DAC inclusief de door Johan Ketelaar gemodificeerde outputstage van de Denon vergelijken met de prestaties via de N-05 XD kunnen we wel stellen dat de geluidskwaliteit meer dan een paar turfjes is toegenomen. Ondanks dat de cd-geluidskwaliteit de 16bits-44.1kHz streaming kwaliteit van de N-05 XD speler zelf niet overtreft, kunnen we wel stellen dat deze vintage cd-speler met de Esoteric DAC aan een tweede jeugd begint.
Zeer competente netwerkspeler
De Esoteric N-05 XD netwerkspeler draait net als zijn voorganger(s) op het platform van Lumin en de hierop gebaseerde Esoteric Streaming app is uiterst compleet uitgevoerd. Wij zijn vooral gecharmeerd van deze app omdat we, net als bij de Lumin streamers, beschikking hebben over alle streaming informatie en zoveel meer aan streaming functionaliteit kunnen benutten. Behalve internetradio kunnen we ook de streamingdiensten Qobuz en Tidal volledig vanuit de app zelf bedienen. Wilt u graag Roon gebruiken dan is deze Esoteric hier ook voor geschikt. Ook het streamen van uw eigen digitale muziekcollectie van NAS of muziekserver verloopt moeiteloos. Wanneer u echter gebruik maakt van een NAS waarop u een zeer omvangrijke muziekbibliotheek hebt staan, zal de software eerst alle albums willen indexeren voor een optimale browse ervaring. Dit is een klusje dat enige tijd in beslag zal nemen.
De Esoteric N-05 XD is voorzien van een instellingsmenu met drie verschillende niveaus. In dit menu kan werkelijk alles worden ingesteld. Van de pinbezetting van de XLR aansluitingen, het gebruik van een externe masterklok, gainlevels, roll-off, filtering, het inschakelen van de variabele output et cetera, et cetera, et cetera. Hoe ingrijpender de settings zijn, des te verder deze als een safety-feature in het menu zijn weggestopt. Het is niet ons doel om al deze instellingen stuk voor stuk te benoemen. Hiervoor kunt u namelijk ook de gebruikershandleiding bij Esoteric downloaden. W
at we hier meer mee willen aangeven is dat de technici van Esoteric echt alles zelf willen kunnen aanpassen en het belangrijk vinden dan de gebruiker dit ook kan wanneer deze dit wenst. Wij hebben tijdens deze review alle instellingen voor de veiligheid in de fabrieksvoorkeurspositie te laten staan.
Geluidskwaliteit Esoteric N-05 XD
Voor deze review maken we gebruik van onze Bryston BP26 voorversterker, twee Bryston 7B3 monoblokken en onze trouwe Usher MD2 luidsprekers. De door ons gebruikte interlinks en luidsprekerbekabeling is afkomstig van het Nederlandse Driade. De netwerkkabel die we bij de N-05 XD hebben gebruikt is afkomstig van AudioQuest. Nadat we de N-05 XD als pure netwerkspeler hebben opgenomen in onze referentieset valt het ons direct op dat de N-05 XD heel vertrouwd klinkt. Maar op hetzelfde moment ook anders. Wanneer we de N-05 XD vergelijken met onze Bryston BDP3-BDA3 combinatie waarbij de BDA3 DAC net als de vorige N-05 netwerkspeler gebruik maakt van de veel geprezen AKM DAC-chips, valt het ons direct op dat de Esoteric eigenlijk op alle beoordelingscriteria een streepje beter presteert.
Het geluidsbeeld heeft meer diepte en transparantie, waardoor we veel meer aan muzikale details herkennen. De klank heeft meer autoriteit, kracht en controle vanaf het midlaag tot diep in het sublaag. De midrange heeft een fractie meer aan warmte en laat tot in de topend meer snelheid horen waarmee alle muzikale elementen realistischer naar voren komen. We beluisteren verschillende zanglijnen in de muziek, horen de aanzet van stemmen en ook wanneer er twee stemmen of instrumenten met een vergelijkbare toonhoogte naast elkaar spelen, horen we beiden duidelijk met het juiste volume en gewicht.
Wanneer we de Bryston DAC en de N-05 XD DAC-secties A-B met elkaar vergelijken lijkt het alsof we bij de N-05 XD overdreven gezien een grauwe waas uit het signaal filteren waarmee de beleving opener, levendiger en dynamischer wordt. We willen zeker niet als een wasmiddelenreclame klinken, maar het effect heeft er wel verrassend veel van weg. Wanneer we vervolgens de BP-26 uit de keten nemen en de N-05 XD direct op onze 7B’s aansluiten ontstaat er van start tot finish een fully-balanced configuratie. Ondanks de Bryston BP-26 zich qua prestaties mag scharen onder een select gezelschap van de best presterende analoge voorversterkers, is de Esoteric hem mede dankzij de volledig gebalanceerde opbouw op sommige vlakken toch écht de baas.
We beluisteren een significant ruimere soundstage met een scherpere focus waarbij de verschillende elementen beter omlijnd worden weergegeven, meer geluidsdiepte, een fractie meer aan openheid, en een iets hogere (micro)detaillering. Het geheel klinkt een fractie analytischer en vooral directer dan met onze eigen voorversterker in de keten. In het laag levert de set in combinatie met de BP-26 wel een fractie meer aan rust en geluidsdruk. Wanneer we alle hif-componenten vanaf de switch tot eindversterkers vervangen door de N-05 XD is de toename in geluidskwaliteit substantieel. Dit zijn bij elkaar opgeteld geen nuanceverschillen meer. Deze nieuwe N-05 XD van Esoteric presteert goed. Heel erg goed.
Eindoordeel
Na een aantal weken spelen met deze fijne Esoteric N-05 XD hebben we een uitstekende indruk van deze multifunctionele machine gekregen en zijn van mening dat dit echt een heel speciaal audiocomponent is. Er zijn echter meerdere fabrikanten die dergelijk complete combinaties produceren, maar de techneuten bij Esoteric hebben er een missie van gemaakt de meest hoogwaardige combinatie te fabriceren.
Bij deze N-05 XD hebben we de fabrikant nergens kunnen betrappen op het nemen van een olifantenpaadje. In tegendeel. Deze machine is ernstig over-engineered. De ontwerpafdeling is bij de ontwikkeling van de N-05 XD neurotisch-precies te werk gegaan. Is er ergens iets niet 100 procent perfect, dan wordt er net zo lang door ontwikkeld om deze graad van perfectie te behalen. Een van de voorbeelden is de van kogellagers voorziene volumeknop. Je hoort het niet in de geluidskwaliteit terug, maar het voelt zo lekker aan.
Wij hebben een paar maanden terug ook al de dual-mono en fully-balanced BR-20 van Bryston op bezoek gehad. Deze voorversterker heeft vergelijkbare features als de N-05 XD en het ligt dus voor de hand om beide met elkaar te vergelijken. Hoewel zeer wij gecharmeerd zijn van de sober uitgevoerde Canadezen, bevindt deze N-05 XD zich op alle vlakken toch echt in een andere klasse. We noteren een meer robuuste bouwkwaliteit, een esthetisch mooier design, meer custom settings, een streamingplatform die echt met álle digitale formaten over weg kan en streaming software die past bij een speler in deze gewichtsklasse. Kijken we alleen naar de geluidskwaliteit, dan klinkt deze N-05 XD meer verfijnd dan zowel de BR-20 als zijn N-05 voorganger. Het significante prijsverschil rechtvaardigt dit dan ook ruimschoots.
Uiteindelijk komt het aan op de totaalbeleving van deze Esoteric N-05 XD. Tijdens de weken dat we deze getalenteerde Japanner onze dagelijkse muziek hebben laten verzorgen heeft deze ons nooit met een systemcrash of netwerkprobleem in de steek gelaten. Een first voor ons. Ondanks dat de machine supernieuw is, hebben we zelfs geen firmware foutje kunnen ontdekken. De bediening is supersimpel, we konden snel die muziekalbums vinden waar we naar op zoek waren. Ook de digibeten onder ons hadden geen enkele moeite om streams direct vanaf de smartphone af te spelen in een meer dan zeer acceptabele geluidskwaliteit. De integratie van Bluetooth, Internetradio en online streamingdiensten is echt perfect uitgevoerd.
Kanttekeningen
Hebben we dan helemaal geen kritiek? Natuurlijk wel. Ondanks dat we er in de praktijk zelf geen hinder van hebben ondervonden, is deze speler zodanig uitgebreid dat niet-techneuten al snel het overzicht kunnen verliezen en bij het aanpassingen van de vele settings de uiteindelijke performance en werking van de machine onbedoeld nadelig kunnen beïnvloeden. Ondanks er een kwalitatief hoogwaardige voorversterker is ingebouwd hadden we beide analoge ingangen graag in tweevoud gezien. De techniek verdient dit namelijk.
De hoofdtelefoonversterker heeft een single-ended 6.3mm hoofdtelefoon Jack en een balanced 4-pin XLR aansluiting. We hadden er ook graag een 4.4mm Pentaconn aansluiting bij gezien omdat de meeste highend over-ear hoofdtelefoons hier steeds vaker vanuit de fabriek van zijn voorzien. Gelukkig zijn hier kwalitatief goede adapterkabels voor verkrijgbaar.
En over kabels gesproken… De importeur heeft de N-05 XD geleverd inclusief een kwalitatief goede Diamond netwerkkabel van AudioQuest. Onze ordinaire CAT6 bekabeling was volgens de importeur eigenlijk ontoereikend voor een kwalitatief hoogwaardig apparaat als de N-05 XD.
We weten dat kabels best een groot verschil kunnen maken, maar de verschillen die we met deze AudioQuest Diamond netwerkkabel beluisteren zijn echt schokkend. Dit is het verschil tussen luisteren en beleven. De midrange heeft met deze Diamond netwerkkabel een significant betere definitie en het hoog wordt nog vloeiender weergegeven. Het meest opmerkelijke verschil beluisteren we toch wel in het laag. Tot in het allerlaagste laag is de controle foutloos en levert in dit gebied een massieve luchtverplaatsing op. We bemerken bovenal een flinke toename aan rust in de weergave. We zijn er telkens weer van onder de indruk. Hoe is het toch mogelijk dat het laatste stukje kwaliteitsbekabeling voor dergelijke grote verschillen kan zorgen.
Dan komen we natuurlijk bij de aanschafprijs. Ten opzichte van de vorige N-05 is deze met de aanschafprijs van elfduizend euro ook een paar streepjes omhoog gegaan. Kijken we naar de verschillen met zijn voorganger, dan vinden we de toevoeging van de hoogwaardige headphones stage en van de volwaardige voorversterker een hele mooie plus. Nadat we de N-05 XD in onze referentieketen hebben opgenomen hebben we bovendien nooit de drang gehad om even naar de eigen voorversterker, DAC of streamer terug te gaan. Ook dit is een first. Feitelijk konden we een hele stapel aan elektronica met een hogere aanschafprijs dan de N-05 XD zo permanent naar de opslag slepen. En dit geeft te denken. Wordt deze Esoteric N-05 XD een blijvertje? Ook hier zullen we heel serieus over na gaan denken.
Esoteric N-05 XD
€ 11.000 | www.esoteric.jp/
Beoordeling 5 / 5
Geluidskwaliteit: 5 uit 5
Mogelijkheden: 5 uit 5
Bouwwijze: 5 uit 5
Aansluitingen: 4 uit 5
Bediening: 4,5 uit 5
Prijs-prestatie: 5 uit 5
