Het moment dat je als muzikant wordt gedwongen tot bezinning kan tot bijzondere dingen leiden. Drummer/ percussionist Joost Lijbaart zag zich door de coronapandemie ineens aan huis gekluisterd, wat leidde tot Free, een solo-album dat al jaren broeide in de creatieve geest van de 53-jarige artiest.

Joost Lijbaart is inmiddels geen vreemde meer in de nationale en internationale jazz- en muziekwereld. Met tours die meer dan 90 landen aan hebben gedaan, samenwerkingen met Yuri Honing en Wolfert Brederode en niet te vergeten zijn eigen projecten – waaronder Batik en zijn trio met Sanne Rambags en Bram Stadhouders – heeft de improviserende drummer een flink oeuvre opgebouwd. Een oeuvre dat overigens bekroond is met onder andere twee Edisons en een solistenprijs op het North Sea Jazz Festival.

Toen vorig jaar de welbekende pandemie inzette, zag ook Lijbaart zich genoodzaakt om thuis te blijven. Optreden was niet meer mogelijk, samenkomen evenmin. Dus volgde een tijd van zelfreflectie, wat leidde tot het album dat hier ter recensie in de lade van de cd-speler ligt. Free is het eerste solo-album dat Lijbaart uit heeft gebracht, en is een bevrijding op zich. Want Joost moest de dialoog aan met zichzelf, over mentale drempels stappen en zichzelf muzikaal uitdagen om tot zijn eigen tevredenheid een album uit te durven brengen. De innerlijke strijd van een artiest met veel tijd. Joost zag zijn demonen onder ogen en wist angst en onzekerheid om te zetten in kracht, vreugde, passie en oneindigheid. Of, in zijn eigen bewoordingen: “Free gaat over eenheid. Over ‘heel’ worden, maar ook over tijd en ruimte. Over wat diep van binnen zit en soms lang verborgen blijft.”

Dat Free lang verborgen heeft gezeten in Joost zijn geest blijkt wel uit het feit dat hij al zes jaar nadacht over een dergelijk project. En hoe vul je dat, als percussionist zijnde, dan precies in zonder de inzet van andere artiesten? Het resultaat laat horen dat dat prima gelukt is, want Lijbaart speelt naast zijn drumstel maar liefst dertien tracks vol met behulp van andere instrumenten. Klankkleuren vormen in die nummers dankzij het gebruik van onder meer de gong, het klokkenspel en het harmonium, maar ook de vibrafoon en okaido drums. Een angklung en de balafoon vullen het geheel aan.

Die muzikale invulling van Free maakt dat het album nergens eentonig of saai wordt. Integendeel, Lijbaart daagt de luisteraar uit en maakt zijn muziek tegelijkertijd verrassend toegankelijk. Free wisselt klassieke elementen af met eclectische percussiestukken, die soms beter in een Aziatische of Afrikaanse omgeving thuishoren dan in ons deel van de wereld. Dat maakt van Free een reis van wereldformaat, terwijl die reis zich tegelijkertijd afspeelt in de geest van de luisteraar. Zinnenprikkelend, niet minder. Natuurlijk ligt de link met moderne jazz dicht aan de oppervlakte, maar de uitstapjes richting wereldmuziek, elektronica en zelfs klassieke muziek houden je geboeid.

De toevoeging van de eigen improvisatiekunsten zijn natuurlijk voor de hand liggend, maar Free klinkt nergens gekunsteld of belerend. De nummers vloeien, samen met het ritme en een verfijnde (of uiterst slim uitgekiende) harmonie. En hoewel Free eigenlijk een kijkje is in de creatieve geest en ziel van de artiest en de mens Joost Lijbaart, bieden de tracks genoeg ruimte voor eigen emotionele invulling van de luisteraar. Autobiografisch met mogelijkheden… Met hoogtepunten als de titeltrack, het fraai opgebouwde Strangers For The Sky of het licht melancholische Manhood weet Joost Lijbaart een onuitwisbare indruk op de luisteraar achter te laten.

De klank van de cd (en de digitale versies op zowel Qobuz als Tidal) dragen overigens ook bij aan de ultieme beleving van Free. Met een werkelijk prachtige productie komt een album als deze nog beter binnen. Ga er rustig voor zitten en laat je onderdompelen in een weg naar vrijheid. Mits je openstaat voor een album dat puur op percussie bouwt, want ondanks de uitgebreide instrumentale invulling zou dat wellicht de enige drempel kunnen zijn om van Free te kunnen genieten. Is het wel je smaak, dan heb je goud in handen.

Muziek: 8,2
Klank: 9,3
Label: Challenge Records
Speelduur: 47:52 minuten
Website Joost Lijbaart
Luister dit album via Qobuz (High Res)
Luister dit album via Tidal