Het is eigenlijk veel te lang geleden dat ik aan de Borneolaan in Hilversum een bezoek bracht bij Rhapsody. Vandaar dat ik met open mond rondkijk welke transformatie de winkel heeft ondergaan. Was Harry van Dalen voor mij de man die digitale audio en streamen als hoog(ste) goed in het vaandel droeg, ik struikel bijna letterlijk over de platenspelers, de pick-up armen, elementen en vooral over lp’s die in alle hoeken en gaten speelklaar staan. Op uitnodiging van Marco de Wilde van Music2 ben ik hier en praat straks met Harry van Dalen en Michael van Polen over hun passie voor analoog, voor high end audio, en vooral over hun passie voor muziek.
Het is Michael die mij als eerste begroet en met hem leeft mijn oude liefde voor de weergave van vinyl op als hij mij meesleept naar een Reed draaitafel met een mechanische, tangentiale arm. De fragiel ogende, houten armbuis steekt schril af tegen de zware speler met zijn loopwerk dat zowel met een snaar als met een tussenwiel aan te drijven is. Michael vertelt dat hij als muzikant (bassist) altijd op zoek is naar de ‘sound’, het diepere in de muziek dat je pakt, weghaalt van dagelijkse beslommeringen en bezit neemt via de oren van het brein. Het pakkende in de muziek waardoor emoties vrijkomen. Bovendien het meest lastige te beschrijven deel van de audio.
Bij opnamesessies geïnitieerd door Rhapsody of waar Harry en Michael bij betrokken zijn, vragen zij de muzikanten om vooraf zoveel mogelijk te repeteren om een opname waar mogelijk vrij te houden van editing en zo puur mogelijk de ‘sound’ naar voren te brengen. Daarbij passen de mechanische vaardigheden van Michael perfect bij analoog waar het afstellen van een pick-up element nog altijd een lastig klusje is. Diverse hulpmiddelen staan ter beschikking, het oog en zeker het oor zijn onmisbaar in de high end sferen waarin veel van de draaitafels en armen zich hier bevinden. Zoals Harry later over Michael zegt: “Geef hem een draaitafel, een spoelenrecorder of een Porsche, Michael is met mechaniek een topper en kan alles aan.”
Aan mechaniek is er heel wat te vinden. Rhapsody is een lustoord voor analoog met draaitafels die variëren van een betaalbare Dr. Feickert tot een Döhmann of TechDAS. Daartussen zitten Reed, EAT, SME, Thorens, een enkele Clearaudio, Holbo en Thorens. Pick-up armen van Reed, Graham, Schröder, Pro-Ject en Nederlandse trots Groovemaster staan op de tafels of liggen in de vitrines. Als het gaat om elementen zou ik geen grotere keuze in een winkel weten dan de hier aanwezige Koetsu, Shelter, Kiseki, Benz Micro, Ortofon, Ikeda, Hana, EAT, Grado en Fuuga cartridges, met de Fuuga als uitschieter, zo beamen zowel Harry als Marco de Wilde. Bij toeval gevonden en inmiddels bij diverse klanten in een draaitafel gemonteerd.
Bij een draaitafel met arm en element hoort een phono stage en Rhapsody weet daarbij merken als EAR, Solution, Van den Hul, Pro-Ject, Nagra, Moon, Pass Labs, Benz Micro, Audio Analogue, Naim en Trafomatic te combineren. Marco vult nog aan dat de veel verkochte Dr. Feickert draaitafels beginnen bij de Volare van € 2.499,- en doorlopen tot en met de Firebird met zijn drie motoren van € 9.999,-. Draaitafels met een eenvoud en de directe sound van een Garrard uit vroeger tijden, waarop alle soorten armen passen of die nou standaard 9 tot 12 inch zijn, luchtgelagerd of tangentiaal. Al met al heel veel analoog staat speelklaar opgesteld of kan opgesteld worden voor een luistersessie. Uw eigen vinyl, dat van Harry en Michael, tot aan eigen opnames gemaakt in opdracht van Rhapsody zullen u bekoren. Is dat nog niet genoeg, dan wordt zelfs een volledig gerestaureerde Studer tape recorder aangesloten voor het op 38cm/sec afspelen van masters. Uiteraard staat er de nodige elektronica bij Rhapsody klaar en staan luidsprekers op positie om muziek te beluisteren.
Harry van Dalen is in de 70-tiger jaren begonnen met het audiodealerschap. Niet zonder trots meldt hij: “als eerste high-end dealer”. Vrijwel nooit opererend in de middelmaat, altijd diep geïnteresseerd in de echte high end, in esoterische merken. In de loop der jaren zijn ontwerpers voor hem meer dan bekenden geworden, net als veel importeurs in het buitenland. Met Harry wisselen zij onderling ervaringen uit. Zo weten zij onderling waar voorkeuren van iedereen liggen en tippen zij elkaar over interessante producten en merken. Niet elk merk krijgt de ruimte bij Rhapsody; is dat qua ruimte al onmogelijk, de investering zou bizar zijn. Gelet wordt vooral de ‘sound’, de prestatie, spreekt het merk aan, is de importeur stabiel en past het product zowel muzikaal als anders binnen het assortiment.
Harry is veel meer dan een musicus gericht op een hoog weergave niveau, zonder de muziek uit het oog te verliezen. Niet voor niets is hij vaak vroeg in de ochtend of tot laat in de avond in de winkel naar muziek aan het luisteren. Daar staan zijn systemen, niet in de woonruimte boven de winkel. Veel luisteren, mede om apparatuur tot in de finesses te leren kennen en daarmee te zorgen dat het thuis bij de klant volledig tot zijn recht kan komen. Harry is nog steeds pro digitaal, maar zal digitaal opgeslagen muziek tegenwoordig altijd vergelijken met analoog. Om te zoeken naar de referentie. En al gaat het altijd om de muziek, Harry kan en zal graag aantonen dat een cd drive vaak nog beter op heel hoge niveaus presteert dan muziek opgeslagen op een NAS of ander digitaal medium. Harry is een echte audiofiel, maar niet gedreven om apparatuur maar om muziek te ontdekken. Bij Harry geen drie tracks om apparatuur in de schijnwerpers te zetten, maar apparatuur om muziek uit alle tijden te reproduceren op de wijze waarop het bedoeld is. Een passie die er toe leidt dat digitale masters door Harry gestuurd worden door samplers en klokken om vervolgens analoog te worden opgeslagen op tapes en dan pas afgespeeld voor meer stage, meer echtheid of zoals Michael aangeeft meer ‘sound’.
Rhapsody verkoopt tegenwoordig veel in Europa geproduceerde producten, vanwege de hogere prijs-kwaliteitverhouding dan de eerder befaamde USA merken bieden. Een merk als MBL is nieuw bij Rhapsody, waarmee Harry opnieuw een merk voert zonder tussenkomst van een distributeur. Naast MBL gebeurt dat al wat langer met Zellaton, Döhmann, Schnerzinger en Alieno. Rhapsody schuift mee met de markt, met regelmatige verschuiving in merken die meer te bieden hebben, analoog of digitaal. Daarbij is altijd plezier nodig in muziek beleven en apparatuur verkopen. Zo is het ook met Dr. Feickert en Trafomatic gegaan. Neerzetten, ontdekken, emotie voelen en de klant mede enthousiast maken waarna wel of niet een verkoop volgt.
Michael vult aan dat Harry en hij samen sets tunen. Dat de prestatie van apparatuur elke dag hoogwaardig moet zijn. Shows worden weken van te voren gepland zodat er tijd is om te werken met de aanwezige apparatuur. Pas als de heren alle ins en outs weten, de set maximaal presteert, dan gaan de deuren open. Een show waar delen van ervaring met klanten, fun, praten en gezelligheid de boventoon voeren. Laagdrempelig om elkaar te helpen met keuze van muziek of nieuwe dingen te ontdekken in de muziek. Privé is voor beide heren muziek de hobby, niet de techniek.
Of het gaat om absolute top sets van tonnen of sets van 10.000 tot 15.000 euro, de samenwerking tussen Harry en Michael is uniek. Michael is bassist, is mechanisch top, zelfs een fabrikant en ontwerper als Mark Döhmann (Continuum) loopt met hem weg. Harry tunet de opstellingen en Michael weet dan problemen op te lossen. Het gaat tussen beiden niet wie er de winnaar en de beste is, maar hoe zij samen een systeem naar een hoger niveau kunnen tillen. Rhapsody verkoopt sfeer en emotie in samenspel met de klant. Niet door te pushen maar door gezamenlijk tot een systeem komen waar de klant zich goed bij voelt en vooral blijft voelen.
Maak een opmerking over tape recorders en zowel Harry als Michael veren op. Voorkeur gaat uit naar machines als de Studer A810 en A800 of Otari. Rhapsody verkoopt ze niet. Zeker geen nieuwe machines omdat geen merk de ‘sound’ kan leveren die Michael zoekt. Af en toe worden wel oude machines aan de klanten aangeboden. Volledig refurbished in Italië waarop nazorg gedaan kan worden door Michael. Een mechaniek vanaf de basis afstellen kan hij desnoods zelf, maar het vergt teveel tijd en Rhapsody laat daarom vanuit Italië kant en klaar machines leveren. Wie weet, mede afhankelijk van de ontwikkeling van Covid-19, komen er toch recorders voor klanten. Uit de koker van de Fransman Greg Baron, gebaseerd op Tascam recorders maar nu met touchscreens, eigen motoren en nieuw ontwikkelde besturing.
Rhapsody verkoopt evenmin blanke tapes. Harry weet twee merken blanke tapes te noemen: Recording the Masters in Frankrijk (voorheen BASF) en Ampex LPR tapes. Zelf gebruiken ze de SM900 RTM. Op volspoor stereo ¼ inch. Gecorrigeerd met C.C.I.R en ECIM1 en 2. Gebruikt op een snelheid van 38cm/sec of te wel 15 ips. De snelheid voor de gulden middenweg tussen transparant hoog en de juiste lage tonen. Want zo merkt Harry op, bij 19 cm/sec gaat het al mis, dan valt hoog af.
Ondanks dat bij Rhapsody de liefde voor muziek de deur uit stroomt zal ik vandaag geen noot horen. In de drukte van alle dag moet er straks naar een klant worden gegaan en is tijd schaars. Gelukkig maar dat ik een week eerder volop kon genieten van een Dr. Feickert met Reed arm en Hana Umami element aangesloten op een van den Hul The Grail phono versterker. De beleving met analoog is vaak groter dan met digitaal. Analoog afluisteren gaat met LP kanten, digitaal vaker slechts in enkele tracks. De hoes, de geur, de rust, de weergave. Ik denk niet dat er ooit een volwaardig alternatief voor vinyl komt. Gelukkig houdt Rhapsody in Hilversum het medium hoog in het vaandel. Via betaalbare spelers tot aan het hoogste segment. Zonder ooit één minuut uit het oog te verliezen waar het allemaal om gaat. De Muziek!
