Elektrostatische hoofdtelefoons hebben een eigen clubje van overtuigde aanhangers, die geen problemen hebben om iets meer te betalen voor een high-end product. Maar veel evolutie lijkt er niet te zitten in de technologie, zeker als je het vergelijkt met de regelmaat waarmee er nieuwe planar-magnetic-hoofdtelefoons worden gelanceerd. Warwick Acoustics, bekend van de Sonoma One, wil echter de elektrostatische driver naar een nieuw niveau brengen. Wil je het horen? Dan ga je er wel iets voor over moeten hebben.
This review in English? Click here
Het is bijzonder om te realiseren dat het allerduurste stuk hifi-apparaat dat ooit je in je testruimte stond niet een set premiumspeakers of een 1 kilowatt-versterker was, maar een hoofdtelefoon. Ja, je leest het goed, zo’n ding om op je hoofd te plaatsen. Prijskaartje: 25.000 euro. Toegegeven, het is een koptelefoon die vanwege zijn elektrostatische techniek gecombineerd wordt met een eigen DAC/versterker en custom kabels, incluis een USB-kabel en netwerkkabel die volgens de fabrikant geoptimaliseerd is voor dit systeem. Dat prijskaartje geldt voor dus het volledige pakket. Niettemin, het blijft een prinselijke som. Traditionele hifi-liefhebbers die head-fi zien als het kleine budgetbroertje van het serieus luisteren via speakers: vergeet het maar. Wie het nog exclusiever zoekt: er is ook een gouden uitvoering van de Aperio.
Maakt dat de Aperio van Warwick Acoustics de duurste hoofdtelefoon die we ooit beluisterd hebben? Geloof het of niet, het antwoord is “neen”. Er is nog de Sennheiser Orpheus 2 HE-1, die aftikt op 60.000 euro of circa 2,4 Aperio’s (of puur om te provoceren: 150 HD660’s). Van die kostbare hoofdtelefoon hebben de Duitsers echter niet zoveel units gebouwd en bovendien zit de bijhorende versterker behuisd in loodzwaar Italiaans marmer (in ultieme hi-fi of summit-fi is extravagantie alledaags). Dat verplicht reviewers doorgaans om naar de kantoren van Sennheiser te trekken en de HE-1 ter plekke te testen. Warwick Acoustics durfde het echter wel aan om de Aperio op te sturen, wat op zijn manier ook een hele onderneming bleek te zijn.
De hoofdtelefoon en zijn versterker komen in een eigen robuuste flightcase van Pelikan die volgens ons gerust een wereldtoer met Iron Maiden kan overleven en zelfstandig ook al heel veel waard is. Het totaalpakket weegt daardoor zoveel dat de flightcase uitgerust moest worden met wielen en handvaten. Nooit zullen we nog argeloos zeggen: “We dragen de koptelefoon wel zelf naar onze testruimte op de eerste verdieping”.
Elektrostatische DNA
Warwick Acoustics is niet een naam die bij veel mensen een belletje zal doen rinkelen. Is dat vreemd? Niet echt. De head-fi-wereld heeft nu eenmaal zijn eigen sterren, die niet per se de grote namen uit hi-fi zijn. Maar ook: in elke hobby, ook in luidsprekercentrische hi-fi maar even goed bij het mountainbiken of – we gissen een beetje – het competitief vissen, vind je aan de absolute top exclusieve merken die onbekend zijn bij het grote publiek.
Om Warwick toch beter te kaderen, dit is de nieuwe naam van Sonoma. Van hen hebben we eerder de 5.000 euro kostende Sonoma One getest, eveneens een alles-in-één-systeem met een koptelefoon waarin elektrostatische drivers een hoofdrol spelen. Het bedrijf veranderde echter zijn naam naar Warwick Acoustics toen het zijn technologie ook wou aanbieden aan de lucratieve automobielsector. De naam verwijst ook duidelijker naar de bakermat van de High Precision Electrostatic Laminate-driver (HPEL) die de Sonoma One aandreef, de Engelse universiteit van Warwick.
Zoals de naam aangeeft gaat het hier om elektrostatische driver. Bij een klassieke driver van die type wordt een membraam die tussen twee metalen platen door statische elektriciteit in beweging gebracht. Dat is een heel andere manier van werken dan bij de dynamische drivers die in de meeste koptelefoons en nagenoeg alle luidsprekers zitten, en ook niet helemaal hetzelfde als de magnetic-planar-drivers die in duurdere koptelefoons van merken als Audeze en HiFiMan te vinden zijn. Een opvallend kenmerk van elektrostatische drivers is dat ze worden aangedreven door een heel hoge voltages, soms wel meer dan 1.000 Volt. Dat je een heel aparte versterker nodig hebt plus de moeilijkere productie van elektrostatische drivers maakt dat deze type hoofdtelefoons over het algemeen duur tot zeer duur zijn. Waarom sommige muziekliefhebbers er toch voor kiezen? Elektrostatische drivers hebben een kleine massa en bewegen daardoor snel. Bovendien hebben ze nauwelijks last van vervorming.
De volgende stap
De HPEL van Warwick is een verdere ontwikkeling van de klassieke elektrostatische driver, met als opvallendste eigenschap dat een flinterdun membraam van 0,7 mm slechts aan een kant een metalen mesh heeft. Dat maakte de driver in de Sonoma One nog lichter en responsiever. De Aperio neemt die lichtgewicht driver en maakt hem weer symmetrisch, met een metalen mesh aan beiden kanten. Het eindresultaat is de BD-HPEL-driver met een langere slag, minder vervorming en een groter lineair gedrag, aldus de ontwerpers van Warwick.
De drivers worden op hun beurt gemonteerd in een frame van magnesium, een materiaal dat gekozen werd vanwege zijn lage gewicht maar ook omdat het zeer rigide is. De constructie is echt wel iets anders dan bij doorsnee hoofdtelefoons, want de driver lijkt wel in het geheel te hangen. Zowel aan de binnenkant als de buitenkant kijk je er recht op, met aan de buitenkant enkel een fijn metalen rooster ter bescherming. Het totaalgewicht van de hoofdtelefoon is iets meer dan 400 gram, wat niet extreem licht is. Althans op papier, in de praktijk vonden we de Aperio-koptelefoon niet bepaald zwaar of lastig om lang op het hoofd te dragen. Comfort is ook prima, al moeten we wel opmerken dat een goede plaatsing op je hoofd cruciaal is. Als de oorkussens niet perfect op hun plaats zitten, merk je het meteen aan de uitgedoofde bassen.
Voorversterker en meer
Als het gaat over functionaliteit kun je de Aperio-versterker op weinig tekortkomingen betrappen. Door de overvloed aan ingangen en de mogelijkheid om te schakelen tussen hoofdtelefoon- en voorversterkermodus kun je het apparaat in quasi elk systeem inpassen. Is hoofdtelefoonluisteren echt je ding en iets dat je doet bij een computer of een netwerktransport? Dan gebruik je een van de digitale ingangen. Verkies je toch je eigen netwerkspeler met transport of cd-speler? Gebruik de analoge inputs, te kiezen uit gebalanceerde en ongebalanceerde opties. Wil je het als een alles-in-één-oplossing gebruiken? Het ding bevat ook een netwerkmodule en ondersteunt aardig wat streamingopties. Heel veelzijdig dus, al vinden we het wel spijtig dat de Aperio in netwerkmodus niet Roon Ready is. Via een USB-verbinding met een computer is het uiteraard geen probleem om Roon te gebruiken.
Het gedeelte dat instaat voor de conversie van digitaal naar analoog is gebaseerd op een dubbele DAC-implementatie van twee ESS9038-chips, wat ondersteuning oplevert voor hi-res PCM tot 384 kHz en DSD. Over afwerkingsniveau en bouwkwaliteit van dit toestel moet je je geen zorgen maken. Alle onderdelen lijken van hoge kwaliteit te zijn, tot de kabels die tussen de versterker en de hoofdtelefoon lopen toe. Dat is hier nog crucialer dan anders, omdat het een elektrostatisch systeem betreft en er over die kabel een zeer hoge spanning loopt.
Ook de knoppen geven op tactiel vlak voldoening als je ze beroert. De aan-uitknop of HP/line-out selector verspringt met een stevig ‘tjak’, de draaiknoppen om een ingang te kiezen of het volume te veranderen bieden wat weerstand om dan een duidelijk klik te maken. Het voelt allemaal wel heel hoogwaardige aan, al hadden we voor de volumeregelaar toch liever een traploze knop gehad. Het is wellicht de enige kritiek die je echt kunt maken op hoe de Aperio functioneert, maar we vonden het volume fijn afregelen soms wat lastig. ’s Avonds laat moet het ook allemaal niet zo luid, als je de volumeknop vanuit de mute-stand verdraait ga je met een klik naar -60 dB, en brengt de volgende klik je naar -26 dB. Dat is niet heel erg luid, maar met sommige bronmateriaal moesten we niet al te veel doordraaien om wel de pijngrens te benaderen.
Bij heel open hoofdtelefoons vinden we dat je sowieso moet oppassen dat je niet onopgemerkt te luid zit te luisteren, en hier is dat toch ook het geval. Dat gevaar is net weer wat groter bij de Aperio omdat je ook echt beloond wordt als je de volumeknop open durft te draaien. Toen we bijvoorbeeld naar het wondermooie ‘The Edge of the Sea’ luisterden, gecomponeerd door Craig Armstrong en Calum Martin, en opgevoerd door het Scottish Ensemble, wilden we echt helemaal in de stem van Cecilia Weston bij ‘Ballantyne: Movement 6’ duiken. Zonder te realiseren bleven we altijd een beetje aan de volumeknop draaien. Geen probleem qua weergavekwaliteit, want het blijft loepzuiver zelfs als je op ongezonde hoge volumeniveaus zit te luisteren. Weston zingt hier prachtig in het Gaellic, het woord ‘magistraal’ is echt op zijn plaats, en ze raakt daarbij heel hoge tonen aan. Glashelder worden ze op het Aperio-systeem weergegeven – maar dus ook wel een beetje tricky, want die uitschieters waren dus echt wel te luid.
Geen spoortje vervorming
The Edge of the Sea is bovendien een mooi voorbeeld van muziek dat op de maat van de Aperio lijkt te zijn gemaakt. Deze suite van composities werd geïnspireerd op psalmgezang in het Gaellic, zoals vooral in de noordelijke eilanden boven Schotland zelf werden gezongen. De vocale stijl is heel apart, niet te vergelijken met Keltische volksmuziek zoals je misschien kent van de Ierse pub in je straat. Toen we het aanvankelijk snel-snel beluisterden, dachten we eerst muziek uit een Orthodoxe traditie van de Balkan te horen.
De indruk die we bij het beluisteren keer op keer krijgen is dat de synergie van de onderdelen uitstekend is. Het draait ‘em bij de Aperio om een zuiverheid en snelheid die andere moeilijk kunnen evenaren, wat bepaalde instrumenten bijzonder realistisch worden neergezet. De trompet van Ibrahim Malouf op ‘True Sorry’ – een testtrack die we graag bovenhalen – komt zonder de minste spoor van vervorming binnen. Haarzuiver. De frisheid en snelheid laat ook toe dat de grote dynamische uitbarsting van heel het orkest rond minuut 2:40 moeiteloos door de Aperio wordt genomen.
Een losse vraag van een collega (“Wie is die zanger met een stem die een trompet kan evenaren?”) bracht ons weer bij Dhafer Youssef, een Tunesische muzikale duizendpoot die allerlei traditionele muziekstijlen combineert met jazz en een stem dat ongelooflijk hoog kan reiken. Verbluffend, maar ook zijn oud-speelkunsten zijn subliem. (Voor de niet-kenners: dat is niet ‘oud’ als in ‘niet langer jong’, maar wel als in ‘verdomd lastig te spelen snaarinstrument van Noord-Afrikaanse origine’). ‘Birds Requim’ is een van zijn interessantste werken, omdat Youssef voor dit album samenzweert met een bende Zweedse jazzmuzikanten. Het resultaat lijkt aanvankelijk op typische onderkoelde Nordic jazz, maar net door die stem en oud evolueert het richting iets een intrigerende fusie van nieuw en heel oud. We vinden een oud op vele hoofdtelefoons vaak een beetje blikkerig klinken of missen we alle nuances als er vingervlug wordt gespeeld, maar die indruk hebben we bij de Aperio absoluut niet. De attack, het nazinderen van de snaren, de bijklanken van het houten instrument zelf, het zit er allemaal in.
Zoals je van een heel open hoofdtelefoon zou verwachten krijg je ook een grootse stage gepresenteerd. Je muziek zit niet in je hoofd af te spelen, maar treedt er buiten. Toch zijn we een tikje verbaasd dat het nu ook niet een immense grote soundstage is, zoals pakweg de HD800S van Sennheiser. De Sonoma One leek op dat vlak toch net iets grootser, al gaan we hier op onze testnota’s en het feilbare audiogeheugen af. Is dat ander karakter goed of slecht? De keerzijde is dat de Aperio wel het laag relatief veel body geeft, zonder daarbij echt voer voor bassheads te worden. Het maakt deze koptelefoon ook net iets universeler dan sommige flagships en ook anders dan doorsnee elektrostaten. De tuning is ook niet enkel voor verfijnde audiofiele opnames die je met de pink in de lucht beluistert. Je kunt ook genieten van iets als Tricky’s nieuwe ‘Falling to Pieces’ zonder dat je het gevoel hebt een flauwe representatie te krijgen.
Conclusie
We gaan niet te veel blijven hangen bij de prijs van de Aperio. Als je moet kiezen tussen een nieuwe ingerichte keuken of dit hoofdtelefoonsysteem, dan maak je beter de rationele keuze. De doelgroep van een product zoals deze zijn lui die (kunnen) gaan voor een ultieme muziekervaring. Biedt de Aperio dat? Het antwoord daarop is naar ons gevoel wel “ja”, met de bedenking dat iemand die op zoek is naar een systeem op dit niveau toch ook best de tijd neemt om alle alternatieven te onderzoeken. Een ding wel: eigenlijk is er amper een kant-en-klaar hoofdtelefoonsysteem dat je met de Aperio kunt vergelijken. Wel kun je door te mixen en te matchen iets samenstellen dat ook summit-fi is. Maar of het dezelfde zuiverheid en neutraliteit zal bieden is een andere vraag. Of dat karakter je zal boeien, is uiteraard een kwestie van smaak.
De sterkte van het Warwick Acoustics-systeem is dat je in één keer verzekerd bent van topprestaties, gaande van DA-conversie over versterking tot een weergave die gekenmerkt wordt door inzicht en snelheid. En de flightcase? Die mag er ook zijn.
Warwick Acoustics Aperio
25.000 euro | quad-raad.nl
Beoordeling 4,5 op 5
