Focal maakte de voorbije jaren een opgemerkte entree in de hoofdtelefoonwereld. Na toppers als de Utopia en Stellia is het misschien niet zo vreemd dat het Franse bedrijf een passende hoofdtelefoonversterker uitbrengt. En kijk daar: l’Arche est arrivé.
De Arche is Focals eerste hoofdtelefoonversterker, of liever: DAC/versterker. Het is een totaaloplossing om koptelefoons in hoge kwaliteit te beluisteren, bijvoorbeeld bij je computer. En, zoals je zou verwachten van een merk dat graag van boven naar onder werkt, is het ook echt een premiumproduct met een premiumprijskaartje van net geen 2.500 euro.
De compacte bureauversterker is een dual mono klasse A-product, ontworpen voor alle hoofdtelefoons maar tegelijkertijd geoptimaliseerd voor Focal-toestellen. Dat blijkt voornamelijk uit de speciale presets voor alle audiofiele Focal-koptelefoons die in het apparaat ingebakken zijn. De techniek onder de motorkap is overigens niet binnenshuis ontwikkeld, want Focal ging voor dit product aankloppen bij een ander Frans merk, Micromega. Tussen de twee bedrijven zijn er nu eenmaal wel meer banden. Zo is Micromega’s ultradunne M-One-versterker beschikbaar in kleuren die perfect matchen met de beschikbare versies van Focals Sopra-luidsprekers en is Focal in sommige landen de verdeler van Micromega-toestellen. Kortom, het is niet gek dat de twee elkaar vonden tijdens het ontwerpen van de Arche. Focal maakt er trouwens helemaal geen geheim van, want op de achterkant prijkt ook de Micromega-naam.
Pretentieloos design
Van Focal – bouwer van de weelderige Kanta-, Sopra- en Utopia-speakers – verwacht je niet meteen een sobere verschijning zoals de Arche. Wat, geen uitvoering in British Racing Green of een knallend oranje? Neen, deze keer opteren de Fransen uit Saint-Etienne voor iets heel braafs. Zwart.
De Arche is een relatief anonieme versterker met afmetingen (32 x 20 x 30 cm) die een plaatsing op een bureau of tafel bij een computer mogelijk maken. De zware metalen behuizing is trouwens wel piekfijn afgewerkt en op het niveau van het prijskaartje, iets dat op beelden minder goed overkomt. De Spartaanse voorkant past bij het geheel: een relatief kleine display wordt rechts geflankeerd door een volumeknop die je ook kunt indrukken en links door twee hoofdtelefoonaansluitingen. Het merendeel van de hoofdtelefoons sluit je aan via de 6,3-mm jackaansluiting, wie gebalanceerd wil luisteren opteert voor de XLR4-poort.
Er is slechts één opvallende designuitspatting aan de versterker – eentje dat bovendien zeer praktisch is. In de doos vind je een metalen beugel waarmee je de Arche kunt voorzien van een stand voor je hoofdtelefoon. Ok, het gebogen stuk aluminium is iets eenvoudigs. Maar tegelijkertijd ook ongelooflijk praktisch als je veel naar hoofdtelefoons luistert. Dankzij de stand kun je jouw favoriete koptelefoon van het moment netjes opbergen, zonder dat je een of andere case bij de hand moet houden. Om het te plaatsen moet je de beugel door een ventilatiegleuf bovenaan steken en drie kleine uitsteeksels in drie kleine gaatjes duwen. Een klein beetje handigheid is wel vereist, maar extreem moeilijk is het monteren nu ook niet. Het idee verdient misschien geen tien op tien voor originaliteit, want we zagen al eens iets gelijkaardigs bij Beyerdynamic, maar dat maakt niet uit. Het is vooral praktisch.
Dual-mono opbouw
Omdat de Arche eveneens een DA-converter is, vind je achteraan hoofdzakelijk digitale ingangen. Met een optische en coaxiale aansluiting, naast een USB klasse B-poort, heb je voldoende keuze voor je digitale bronnen, zoals een laptop, een mobiel toestel of een pure streamer. Een analoge cinch-paar maakt ook het koppelen van een bron met eigen DAC mogelijk. Hoewel de Arche in de eerste plaats voor hoofdtelefoongebruik bedoeld is, laten de cinch- en gebalanceerde XLR-uitgangen wel toe om de Focal als voorversterker te gebruiken.
Het brein van het DAC-gedeelte zijn twee Verita AK4490’s van Asahi Kasei Microdevices. De AK4490 is een DA-chip die we wel vaker tegenkomen en die als deel van de Velvet Sound-reeks van AKM een mooie reputatie heeft opgebouwd. Hoewel de chip uiteraard maar deel van het totale DA-verhaal is, brengen de Verita’s over het algemeen naar onze smaak een mooie geluidssignatuur naar de tafel. Niet overdreven analytisch, maar toch behoorlijk inzichtrijk en vloeiend – en ook met een lichtwarme toets.
Dankzij de AK4490 kan de Focal Arche nagenoeg alle hi-resformaten verwerken, zowel qua PCM-streams (384 kHz / 32-bit) als DSD-stromen (tot DSD256). Dit via de USB-ingang, via de twee andere digitale ingangen ben je ‘beperkt’ – nou ja – tot 192 kHz / 24-bit.
Intern is de opbouw dual mono: het linkse en rechtse kanaal worden blijven volledig gescheiden, van begin tot het einde. Dat voorkomt crosstalk – de besmetting van één kanaal door het geluid van het andere. Die gescheiden opbouw begint al bij het DAC-gedeelte, waar elk kanaal een eigen AK4490 met eigen voeding heeft. Ook in het versterkingsluik dat erop volgt is er voor links en rechts telkens een eigen klasse A-versterkingsgedeelte.
Op de maat van Utopia en co
De Arche staat niet bol van de knoppen of instellingen. Druk kort op de volumeknop (wat meteen de enige toets op het toestel is) en je kunt naar de instellingen. Daar selecteer je de gewenste ingang, de gain (laag of hoog, naargelang de eigenschappen van je hoofdtelefoon) en wat andere zaken. Een optie is wel meteen intrigerend: Amplifier. Hier vind je de presets voor de audiofiele hoofdtelefoons van Focal (Elear, Clear, Elegia, Stellia en Utopia), met de belofte van het Franse merk dat toekomstige hoofdtelefoonmodellen via een firmware-update ondersteund zullen worden.
We hebben zelf de Elegia, Elear en Stellia in huis, wat toeliet om het effect van de presets te beluisteren. En die is er weldegelijk. Met name de Elegia klonk met zijn preset een stuk coherenter en strakker dan zonder. De klasse A-versterker geeft sowieso een iets warmere toets aan wat je hoort, en dat is iets dat de Elegia op de Arche naar ons gevoel boeiender maakt om naar de luisteren. De Stellia op de Arche is, wat ons betreft, een match made in heaven.
Hetzelfde menu biedt overigens nog twee andere opties: Hybrid en Voltage. Dit zijn twee heel aparte instellingen die je doorgaans niet ontmoet bij een doordeweekse hoofdtelefoonversterker. In Voltage-modus daalt de uitgangsimpedantie naar een zeer lage 0,1 Ohm, wat ideaal is voor hoofdtelefoons en in-ears met een eigen lage impedantie. Volgens Focal is deze keuze goed als je wil genieten van enorme dynamische prestaties. Hybrid brengt de uitgangsimpedantie van de Arche naar een veel hoger getal, naar eigen zeggen vergelijkbaar met wat je krijgt bij een hifi-versterker (wat wellicht dichter bij 40-50 Ohm zal zijn). Met deze optie is de frequentiebalans anders, met nadruk op de bassen, midrange en het extreme hoog. Dit is wellicht ook de interessantste optie als je een veeleisende hoofdtelefoon (van een ander merk) wil beluisteren. Sowieso is er ook de Gain-optie om de output aan te passen aan de technische eisen van de gekozen koptelefoon.
Een groot deel van de verklaring waarom de Arche zo boeiend klinkt, zit volgens ons bij de dubbele klasse A-versterking, goed voor 2 x 1 Watt (1 kHz bij 32 Ohm). Klasse A is zeker voor hoofdtelefoons een goede optie vanwege het uitblijven van vervorming, en in dit geval is er ook voldoende vermogen aan boord voor de meeste koptelefoons. De koptelefoonuitgang is ook heel stil, merken we als we een set zeer gevoelige in-ears insteken.
Veel vermogen
De minimalistische aanpak van de Arche qua bediening en knoppen staat in schril contrast met de SPL Phonitor 2-hoofdtelefoonversterker waar we tijdens het testen de Focal op plaatsen. De SPL heeft VU-meters, vijf draaiknoppen en 7 dipswitches én staat vol met tekst. Wat een overdaad aan mogelijkheden vergeleken met die ene knop en de compacte display van de Arche.
Is dat minimalisme een nadeel? Niet voor iedereen. We kunnen ons zeker inbeelden dat sommige mensen dat gedoe met talloze opties beu zijn. Dan is de nuchtere Arche heel wat aangenamer. Aanzetten en luisteren, dat is de boodschap. Fine by us. Het is trouwens bij het plaatsen van de Arche op de SPL dat we merken dat de pootjes op de Focal-versterker eigenlijk kleine en relatief scherpe spikes zijn. Iets om voor op te letten als je de Arche bijvoorbeeld op een zachte houten ondergrond wil plaatsen. Je kunt snel krassen krijgen. Het domme in dit geval is dat Focal in de doos rubberen dopjes meelevert om die scherpe puntjes onschadelijk te maken. Te laat gezien…
Het is trouwens een interessante vergelijking tussen de Arche en de SPL (met de Chord Qutest als DAC). De Phonitor komt van een rasecht studiomerk, wat zich uit in een vrij neutrale, soms confronterende versterking. De Focal is meer gekleurd, wat een beetje inzicht opoffert maar wel de beluisterbaarheid van minder goed opgenomen tracks danig verhoogt. De Arche is op zijn best als je een koptelefoon via de gebalanceerde XLR-ingang aansluit. Het volle vermogen staat dan ter beschikking, wat bij sommige modellen echt een plus is. De Stellia bijvoorbeeld, maar ook lastigaards als de Sennheiser HD 650 profiteren van de iets betere controle en het extra vermogen.
Wat geeft dat als je luistert? Met ‘Diabolique’ heeft L’Epéé een mooi staaltje Franse shoegazer/psychialedirock afgeleverd, wat niet verbaast aangezien er twee leden van Les Limiñanas aan dit project participeren. De warme toets die de Arche aanbrengt bij de Stellia doet deze tracks met vrouwelijke vocals en een zware portie reverb heus geen kwaad, al zorgt het er wel voor dat kleine details soms naar de achtergrond verdwijnen. De tamboerijn en de belletjes die in vele tracks voorkomen (en sterk bijdragen aan het opbouwen van een zwoele sfeer) mochten wat ons betreft wel wat meer in your face zijn.
We houden ook van hoe de Arche de soms hese, soms Bowiaanse stem van Paul Webb vol en karaktervol neerzet bij ‘Drift Code’ van Rustin Man. Nu ja, als er iets is dat Focal altijd goed kan, dan is het wel vocals prachtig presenteren. Dat is bij uitstek de sterkte van de Focal-luidsprekers die we regelmatig in de testruimte op bezoek hebben. Ook vrouwelijke stemmen doet de Arche prima, zoals Beth Gibbons in een atypische rol bij het zingen van het pakkende Gorecki’s ‘Symphony of Sorrowful Songs’ of het duistere ‘Boogieman’ van Sarah McCoy. Bij het Gorecki-stuk denken we opnieuw ‘dit kan meer open en grootser’, maar het mooie, gedetailleerde onderlaag dat de Arche aanlevert aan de Stellia maakt heel veel goed. Maar het is misschien net bij de goedkopere Elegia (en in mindere mate de Elear) dat de Focal-versterker nog wel de grootste verbetering biedt. De gesloten Focal-koptelefoon, die nog recent een EISA Award veroverde, klinkt op zijn best met de Arche, beter dan op de Chord Hugo 2 of Mytek Brooklyn Bridge die we ook in de testruimte hebben staan. Nochtans zijn beide excellente DAC/hoofdtelefoonversterkers.
Conclusie
Voor liefhebbers van Focal-hoofdtelefoons is de minimalistisch opgevatte Arche een evidente keuze. De DAC/versterker is echt op de maat van de Elear en co ontworpen, en de match is uitstekend. Dat is een belangrijke plus, want de premium Focal-hoofdtelefoons hebben een uitgesproken karakter dat niet altijd goed combineert met andere versterkers. Het design is wat sober, maar misschien moet het ook niet meer zijn. Het enige wat we in deze prijsklasse wel graag zien is een optionele crossover-functie, vooral omdat Micromega een uitstekende binaurale technologie in huis heeft (zoals te vinden op de M-One).
Ook voor andere hoofdtelefoons is de Arche goed geschikt, zeker als je iets zoekt dat een warme toets aanbrengt, bijvoorbeeld bij een meer analytische hoofdtelefoon. Vermogen is ruimschoots voldoende aanwezig voor zelfs de meest veeleisende koptelefoons. Ultieme resolutie presenteren is niet z’n ding, maar de Arche heeft wel veel vermogen en levert bakken luisterplezier.
Focal Arche
2.499 euro | www.focal.com
Beoordeling 4,5 op 5
